Proje, ilaç araştırmalarında kullanılacak ve deney hayvanlarının yerini alacak çiplerin geliştirilmesi amacıyla başlatıldı.
ODTÜ MEMS Merkezi Yönetim Kurulu üyesi ve Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Külah, OrChESTRA Projesi'nin bilimsel çalışmalarına dair bilgi verdi. Külah, projeyle çip-üstü organ sistemleri alanında bölgesel bir mükemmeliyet merkezi oluşturmayı hedeflediklerini belirterek, Belçika'dan IMEC, Almanya'dan Freiburg Üniversitesi ve Hollanda'dan Eindhoven Teknoloji Üniversitesi ile işbirliği yaptıklarını açıkladı. Bu dört kurumun ortak çalışmalarıyla çip üstü organ sistemleri konusunda araştırmacılar yetiştirilmesi amaçlanıyor. Proje kapsamında, karşılıklı işbirlikleri, seyahatler ve kısa süreli çalışmalara olanak tanınıyor.
Yaklaşık 1,5 yıl süren projeden önemli kazanımlar elde edildiği ve alanda etkiler yaratıldığı vurgulanıyor.
İLK HEDEF ÇİP ÜSTÜ BAĞIRSAK PLATFORMU
Projede, çip üstü bağırsak platformunun geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapıldığını belirten Külah, bu çalışmanın bir bağırsak modelinin çip üzerinde oluşturulmasını içerdiğini ifade etti. Çip üzerindeki bu modelle, bazı ilaçların vücut dışı ortamda etkili bir şekilde test edilmesi hedefleniyor. Ayrıca, farklı organların fonksiyonlarının da çip üzerinde modellenmesi mümkün olacak. Bu sayede ilaç araştırmalarının bazı aşamalarını hızlandırmak ve deney hayvanlarından bağımsız yapmak mümkün olabilecek.
HAYVAN DENEYLERİ AZALACAK
ODTÜ MEMS Merkezi'nin altyapısının ve biyomedikal teknolojiler alanındaki yetkinliğinin önemine dikkat çeken Külah, çip üstü organ sistemlerinin hayvan deneylerinin azaltılmasını sağlamak amacıyla geliştirildiğini belirtti. Bu teknolojinin ileride, pek çok deney hayvanı kullanmaya gerek kalmadan çeşitli testlerin çip üzerinde yapılmasını sağlayabileceği öngörülüyor. Avrupa'da işbirliği yapılan kurumlar, bu alanda önemli yol kat etmiş durumda. Türkiye'de de bu alanda çalışmalar yapan kurumlar ve araştırmacılar mevcut ve ODTÜ, mikro elektromekanik sistem teknolojileri ve sensörler alanındaki yetkinlikleriyle fark yaratmayı hedefliyor.
ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve MEMS Merkezi araştırmacısı Doç. Dr. Ender Yıldırım, çip üstü organ sistemlerini sensörlerle entegre ederek dünya genelinde ihtiyaç duyulan bir sistem geliştirdiklerini açıkladı. Çip üstü organ sistemlerinin genellikle ilaç geliştirme amacıyla kullanıldığını belirten Yıldırım, ilaç aday moleküllerinin çip üstü organ sistemleri üzerinde test edilmesi gerektiğini ifade etti. Bazı uluslararası ilaç geliştirme şirketlerinin bu sistemleri kullanmaya başladığı biliniyor.
Bu teknoloji kullanılarak, çip içerisinde hücrelerin büyütülerek organ fonksiyonunun benzetimi yapılmakta ve çip içerisine uygulanan ilaçların hücreler ve organ fonksiyonları üzerindeki etkileri izlenmektedir. Yıldırım, sensörlerle desteklenen bu testlerin gerçek zamanlı bilgi sağlamayı ve ilaçların daha hassas bir şekilde geliştirilmesine olanak tanımayı amaçladıklarını belirtti.
Projenin bilimdeki potansiyel etkilerini değerlendiren Yıldırım, çip üstü bağırsak platformunun, ilaçların emilim sürecini modellemeyi ve böylece ilacın etkinliğini daha doğru bir şekilde anlamayı sağlayacağını ifade etti. Bu bilgilerin edinilmesiyle, ilaç etkinliğine dair daha doğru yorumlar yapılabilecektir. Proje tamamlandığında, ilaçların tasarlanması ve test edilmesinde daha az deney hayvanı kullanılacak veya bu uygulamalardan tamamen kaçınılması mümkün olabilecek. Avrupa'da yürütülen çalışmalar neticesinde, ODTÜ MEMS Merkezi olarak Avrupa Çip Üstü Organ Topluluğu’na (EUROoCS) dahil olduklarını ve Türkiye'deki çip üstü organ çalışmalarında mükemmeliyet merkezi olmayı hedeflediklerini sözlerine ekledi.
