Türkiye'nin uzay yolculuğu 13 Aralık 2018'de Türkiye Uzay Ajansının (TUA) kurulmasıyla hız kazandı. TUA'nın görevleri arasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan politikalar doğrultusunda Milli Uzay Programı hazırlamak, uygulamak ve işbirlikleri arasındaki koordinasyonu sağlamak yer aldı.
Erdoğan, 9 Şubat 2021'de "Ay'ı görmek istiyorsan gökyüzüne bak" sloganıyla Türkiye'nin Milli Uzay Programı'nı duyurdu. Programda belirlenen 10 hedef içerisinde bir Türk vatandaşının uzaya gönderilmesi de bulunuyor.
İlk Türk astronotu Alper Gezeravcı'nın uzaya gönderilecek olması da söz konusu programın başarısının tescillenmesi olarak yorumlanıyor. Florida'dan yapılacak fırlatma işlemi, Türkiye saatiyle 17 Ocak'ı 18 Ocak'a bağlayan gece saat 01.11'de, Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) kenetlenme ise 19 Ocak saat 13.15'te gerçekleşecek. Bu adımla birlikte Türkiye'nin uzay hedefleri yeni bir boyut kazanacak.
Yeni hedeflere odaklanılacak
Türkiye, gelecek dönemde programdaki hedefleri uygulamaya devam edecek. Bu kapsamda ikinci uzay yolcusu olarak seçilen Tuva Cihangir Atasever'in nisan ayında uzaya gönderilmesi planlanıyor.
Programda yer alan Ay'a ilk temasın sağlanması hedefi içinse çalışmalar sürüyor. Ayrıca yeni nesil uydu geliştirme alanında dünyayla rekabet edebilecek ticari marka ortaya çıkarılması hedefleniyor.
Ülkeye ait bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi geliştirilmesi, uzaya erişimi sağlamak ve bir uzay limanı işletmesi kurulması, uzay havası ya da meteorolojisi olarak tabir edilen alana yatırım yapılması ve bu alanda yetkinliğin artırılması ana hedefler arasında bulunuyor.
Türkiye'yi astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konularında daha ileri seviyeye taşımak, ülkede uzay sanayi ekonomi sistemini daha da geliştirmek ve bir uzay teknolojisi geliştirme bölgesi kurmak da programdaki başlıklar arasında yer alıyor.
Böylece Türkiye, 600 milyar dolara erişen ve hızla 1 trilyon dolara çıkması öngörülen uzay ekonomisinden pay alma hedefinde emin adımlarla ilerliyor.
Milli Uzay Programı'nın açıklanmasından bugüne atılan adımlarsa satır başlarıyla şöyle:
Şubat 2021
Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Milli Uzay Programı ilan edildi.
Temmuz 2021
TUA'nın 2021 yılı kurumsal mali durum da beklentiler raporunda ISS'te yapılacak deneylere ilişkin ön çağrıya çıkılacağı bilgisine yer verildi.
Ekim 2021
TUA 2022-2026 dönemine ilişkin temel ilke ve politikaları, orta ve uzun vadeli amaçları, performans ölçütleri, bunlara ulaşmak için izlenecek stratejiler ile kaynak dağılımlarını içeren Stratejik Plan'ı yayımlandı. Plan kapsamında, 4 stratejik amaç ve 13 hedef doğrultusunda, sorumluluklar, performans göstergeleri, riskler, stratejiler, maliyet ve ihtiyaçlar belirlendi.
TUA'nın 71 ülkeden 407'yi aşan üyeye sahip en büyük uzay oluşumu Uluslararası Astronot Federasyonu'na resmi üyeliği tescillendi.
TUA ile Japonya Havacılık ve Uzay Keşif Ajansı Arasında Barışçıl Amaçlar İçin Uzay Faaliyetleri Alanında İş Birliği Zaptı imzalandı.
Nisan 2022
Milli Uzay Programı kapsamında çalışmalarda bulunan TUA ve TÜBİTAK UZAY'a Türk Astronot ve Bilim Misyonu'nu yürütme görevi verildi.
Mayıs 2022
"Türk Uzay Yolcusu ve Bilim Misyonu" görevi başladı. Bu görev için 2 Türk vatandaşının seçileceği bildirildi ve Türk astronot başvurusu hakkındaki bilgiler TUA'nın internet sitesinde yayımlandı.
Haziran 2022
TÜBİTAK Uzay tarafından ISS'te gerçekleştirilecek deneylerin belirlenmesi amacıyla "Bilim Misyonu Çağrı Dokümanı" hazırlandı. Buraya 50'ye yakın deney teklifi geldi. Çağrıya gelen dönüşler TUA ve TÜBİTAK UZAY uzmanlarından oluşan komisyon tarafından değerlendirildi.
Eylül 2022
Misyon kapsamında Türk astronot seçimleri için 36 bin aday başvuru yaptı. Başvuru yapan adaylar arasından 30'u Ankara'ya çağrıldı. Adayların seçilmesinde mühendislik, fizik, tıp ve astronomi alanlarında gösterdikleri faaliyetlerin yanı sıra yaptıkları sporlar da belirleyici oldu. Gerekli şartları sağlayan adaylar Ankara'da tıbbi ve psikolojik testlerden geçirildi.
Türkiye'nin insanlı ilk uzay görevini gerçekleştirecek "uzay yolcusu"nun eğitim ve uçuş hizmeti için Axiom Space ile işbirliğine gidildi.
Nisan 2023
Erdoğan, Atatürk Havalimanı'nda düzenlenen dünyanın en büyük havacılık, uzay ve teknoloji festivali TEKNOFEST'te Alper Gezeravcı ve Tuva Cihangir Atasever'in Türkiye'nin ilk uzay yolcuları olarak belirlendiğini duyurdu.
Mayıs 2023
TUA, Alper Gezeravcı'nın ISS'te kaldığı 14 gün boyunca üniversite ve araştırma kurumları tarafında hazırlanan 13 farklı deney gerçekleştireceği bilgisini paylaştı. Bu kapsamda uzay yolcuları, ABD'de gerekli eğitimleri almaya başladı.
Eylül 2023
Axiom Space, ISS'e göndereceği "Ax-3" görevi için 4 kişiden oluşan mürettebatı tanıttı. Gezeravcı'nın Ax-3 uçuşunda birlikte görev alacağı kişiler ABD ve İspanya'yı temsilen misyon lideri Michael Lopez-Alegria, İtalyan Hava Kuvvetlerinden Pilot Walter Villadei ve Avrupa Uzay Ajansı adına katılan İsveçli Marcus Wandt olarak belirlendi.
Kasım 2023
Ax-3 görevi kapsamında ISS'e gidecek astronotların görev arması tanıtıldı. Arma gücü ve cesareti göstermek için bir kalkan şeklinde tasarlandı.
Aralık 2023
Gezeravcı, uzay misyonunda taşıyacağı uzay armasına ilişkin şu bilgileri paylaştı:
"Armanın en dikkat çeken yerinde, yuvarlak formda bayrağımız yer alıyor. Hemen üstünde ise Cumhuriyet'imizin 100. yılını simgeleyen 100 sayısını görmektesiniz. Etrafında ise 16 yıldız yer almakta. Bunlar şanlı tarihimizin gurur kaynağı 16 Türk devletini simgeleyen yıldızlar. Yıldızların hemen altındaki dünya haritasında evrensel olarak kabul gören Turkuaz rengiyle ülkemizi görüyorsunuz. Anlamları olan 8 köşeli Selçuklu yıldızı var. Yerle gök arasındaki bağlantı geçişini simgeleyen ve ayrıca İslam'ın temel prensiplerini temsil eden 8 köşeli yıldızla da armamızın bütünlüğünü sağlamış olduk."
Ocak 2024
Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Alper Gezeravcı'nın uzay misyonu öncesinde 14 günlük karantina süreci başladı.
Gezeravcı'yı ISS'e taşımak için yola çıkacak Dragon kapsülü, Florida'daki 39A numaralı fırlatma rampasının hangarına ulaştı.
