Güney Afrika'nın eski cumhurbaşkanı ve ülkeyi yöneten son beyaz kişi olan FW de Klerk, 85 yaşında öldü.
Demokrasiye geçişte de önemli bir figür olan De Klerk'e bu yıl kanser teşhisi konmuştu. Eylül 1989 ile Mayıs 1994 arasında devlet başkanıydı. 1990'da Nelson Mandela'nın hapishaneden serbest bırakılmasını emretti ve apartheid karşıtı lideri iktidara getiren tarihi seçimlere yol açtı.
Eski cumhurbaşkanının FW de Klerk Vakfı'ndan perşembe günü yapılan açıklamada, akciğer zarını etkileyen bir kanser olan mezotelyoma ile mücadelesinin ardından Cape Town'daki evinde huzur içinde öldüğü söylendi. Vakıf ayrıca De Klerk'in apartheid hakkında konuştuğu "son mesaj" adlı bir video kaydı yayınladı.
"Bugün, son mesajımda tekrar edeyim: Güney Afrika'daki siyahlar, kahverengiler ve Kızılderililere verilen acı ve incinme, onur kırıcılık ve zarar için koşulsuz olarak özür dilerim" dedi.
Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, De Klerk'in eşi ve çocuklarına başsağlığı dileklerini iletti ve eski liderin ölümünün "hepimize demokrasimizin doğuşunu yansıtmak için ilham vermesi gerektiğini" söyledi.
Eski cumhurbaşkanı, Mart 1936'da Johannesburg'da Afrikaner Ulusal Partisi politikacıları arasında doğdu. Şubat 1989'da Ulusal Parti'nin başkanlığını PW Botha'dan devralmadan ve aylar sonra cumhurbaşkanı olmadan önce avukat olarak çalıştı ve bir dizi bakanlık görevinde bulundu.
Ertesi yıl parlamentoya yaptığı ünlü bir konuşmada, Mandela'nın Afrika Ulusal Kongresi'ni (ANC) içeren partilerin yasağını kaldırdığını duyurdu.
Mandela'nın 27 yıl sonra hapisten çıkacağını da açıkladı.
Eylemleri, apartheid dönemi Güney Afrika'nın sona ermesine yardımcı oldu ve 1994'te Mandela'nın cumhurbaşkanı olduğu çok partili seçimlerden sonra ülkenin iki başkan yardımcısından biri oldu.
1997'de siyasetten emekli oldu ve "Partinin ve ülkenin menfaatine olduğuna inandığım için istifa ediyorum" dedi.
De Klerk ve Mandela arasındaki ilişki genellikle acı anlaşmazlıklarla noktalansa da, yeni başkan başarılı olduğu adamı büyük dürüst biri olarak nitelendirdi.
Nelson Mandela Vakfı perşembe günü yaptığı açıklamada, De Klerk'in "Güney Afrika tarihinin yıllıklarında sonsuza kadar Nelson Mandela ile bağlantılı olacağını" söyledi. Açıklamada, "De Klerk'in mirası büyük. Aynı zamanda düzensiz, Güney Afrikalıların şu anda hesaba katması gereken bir şey." diye ekledi.
Birçoğu, iktidarda olduğu süre boyunca siyah Güney Afrikalılara ve apartheid karşıtı eylemcilere karşı işlenen şiddetten De Klerk'i sorumlu tuttu. Geçen yıl, apartheid'in ciddiyetini küçümsemekle suçlandığı bir kavgaya karıştı.
İnsan hakları avukatı Howard Varney perşembe günü onu "apartheid için bir özür dileyen" olarak nitelendirirken, eski beyaz azınlık rejimi tarafından öldürülen insanlar için adalet için kampanya yürüten Fort Calata Vakfı onu "apartheid suçlusu" olarak nitelendirdi.
'Eşit olmayan miras'
De Klerk, ölümünün ardından yayınlanan video mesajında, "Apartheid'in Güney Afrika'daki beyaz olmayan insanlara getirdiği acı ve onur kırıcı durum" için birçok kez özür dilediğini söyledi.
Perşembe günü yaptığı açıklamada, Ramaphosa, De Klerk'i "siyasi seçim bölgesindeki birçok kişiden gelen şiddetli baskıya" rağmen, Güney Afrika'nın demokrasiye geçişinde oynadığı "hayati rol" için övdü.
Güney Afrika'nın ana muhalefet partisi Demokratik İttifak, De Klerk'in ülkenin demokrasiye geçişine katkısının abartılamayacağını belirtti.
"Başkanlığı devraldıktan sonraki bir yıl içinde özgürlük hareketlerinin yasaklarını kaldırma, Nelson Mandela'yı hapishaneden salıverme, siyasi yürüyüş yasağını kaldırma ve ilk demokratik seçimimize yönelik dört yıllık müzakere sürecini başlatma kararı, bizim için bir dönüm noktasıydı. Parti lideri John Steenhuisen, "ülkenin tarihi" dedi.
Bu haber BBC'den Türkçeye çevrilmiştir. İlgili haberin İngilizcesini okumak için tıklayın.
