Delegeler, Tahran ile Washington arasında 2015 İran nükleer anlaşmasını canlandırmak için yapılan dolaylı görüşmelerin yerli yerinde olduğunu, ancak bazı önemli sorunların çözülmemiş olmasına ve bir anlaşmanın sağlanıp sağlanmayacağının hala belirsiz olduğunu söyledi.
O zamanki Başkan Donald Trump, 2018'de Amerika Birleşik Devletleri'ni anlaşmadan çektiğinden ve yaptırımları yeniden uygulamaya koyduğundan beri, İran, anlaşmanın bir atom bombası için yeterli bölünebilir malzeme üretmesi için ihtiyaç duyacağı süreyi uzatan birçok sınırlamayı ihlal etti.
Diplomatlar, İran'ın anlaşmanın kısıtlamalarının ötesine geçerek edindiği bilgi göz önüne alındığında, yaygın olarak "kırılma zamanı" olarak adlandırılan bu sürenin, bir anlaşmaya varılsa bile bir yıla geri dönmeyeceğini söylüyorlar. Ancak genel olarak bu kısıtlamalara geri dönmek, koparma süresini şu andan daha uzun hale getirecektir.
Yalnızca sivil kullanımlar
İran, yalnızca sivil kullanımlar için uranyumu zenginleştirmek istediğini söylüyor, ancak birçoğu seçeneklerini açık tuttuğundan veya en azından nükleer silah üretmeye yaklaşarak müzakerelerde avantaj elde etmeye çalıştığından şüpheleniyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın İran'ın nükleer faaliyetleri hakkında Kasım ayında yayınlanan son üç aylık raporuna dayanarak, uzmanlar genellikle patlama süresini yaklaşık üç ila altı hafta olarak belirlediler, ancak silahlanmanın daha uzun süreceğini söylüyorlar - genellikle kabaca iki yıl.
İsrail maliye bakanı Kasım ayında yaptığı açıklamada, İran'ın beş yıl içinde nükleer silahlara sahip olabileceğini söylemişti.
Çıkış zamanını tahmin etmek kesin bir bilim değildir ve henüz kesinleşmemiş veya yayınlanmamış bir anlaşmanın neresinde duracağını söylemek daha da zordur. Ancak diplomatlar ve analistler, ilk kaba tahminlerin yaklaşık altı ay sürdüğünü söylüyor.
ZENGİNLEŞTİRME
Anlaşma, İran'ın uranyumu zenginleştirebileceği saflığı %3,67 ile sınırlandırıyor, bu da silah sınıfı olan kabaca %90'ın veya anlaşmadan önce İran'ın ulaştığı %20'nin çok altında. İran şu anda çeşitli düzeylerde zenginleşiyor, en yüksek seviye %60 civarında.
Anlaşma ayrıca İran'ın yalnızca 5.000'den fazla en az verimli, birinci nesil santrifüjüyle zenginleştirilmiş uranyumu tek bir tesiste üretebileceğini veya biriktirebileceğini söyledi.
Anlaşma, İran'ın araştırma için zenginleştirilmiş uranyum biriktirmeden, genellikle IR-1'den en az iki kat daha verimli olan az sayıda gelişmiş santrifüj ile zenginleştirmesine izin veriyor.
İran şimdi hem FEP'te hem de Natanz'daki yer üstü Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisinde (PFEP) yüzlerce gelişmiş santrifüjle uranyumu zenginleştiriyor.
Ayrıca, bir dağın içine gömülü bir tesis olan Fordow'da 1.000'den fazla IR-1 ve orada kurulu 100'den fazla gelişmiş santrifüj ile zenginleştiriyor.
URANYUM STOK
IAEA , Kasım ayında yayınladığı raporunda , Tahran'ın zenginleştirilmiş uranyum stoğunun 2.5 tonun hemen altında olduğunu, anlaşmanın öngördüğü 202.8 kg (446 pound) sınırının 12 katından fazla, ancak anlaşmadan önceki beş tondan az olduğunu tahmin ediyor.
Bununla birlikte, şimdi anlaşmadan önce ulaştığı %20'den daha yüksek bir seviyeye zenginleştiriyor ve yaklaşık %60'a kadar zenginleştirilmiş yaklaşık 17.7 kg uranyuma sahip, bu da yaklaşık %90'lık silah saflığına yakın. Bir nükleer bomba yapmak için yaklaşık 25 kg silah sınıfı uranyum gerekir.
Diplomatlar, şekillenmekte olan anlaşma kapsamında, aşırı zenginleştirilmiş uranyumun seyreltileceğini veya Rusya'ya gönderileceğini ve İran'ın anlaşmanın %3.67'lik zenginleştirme sınırına geri döneceğini belirtti.
DENETİMLER VE İZLEME
Anlaşma, İran'ın IAEA'nın beyan edilmemiş bölgelerin hızlı bir şekilde denetlenmesine izin veren sözde Ek Protokolünü uygulamasını sağladı. Ayrıca, kameralar ve diğer cihazlarla IAEA izlemesini, İran'ın IAEA ile uzun süredir devam eden Kapsamlı Koruma Önlemleri Anlaşması'nın kapsadığı temel faaliyetler ve teftişlerin ötesine taşıdı.
İran, Ek Protokolü uygulamayı durdurdu ve kameralardan ve diğer cihazlardan gelen verilerin toplandığı ve depolandığı ancak IAEA'nın en azından şu an için buna erişimi olmadığı kara kutu tipi bir düzenlemede ekstra izlemenin devam etmesine izin veriyor.
Bu düzenleme bir yıldır yürürlükte.
POTANSİYEL SİLAHLAMA
Anlaşma kapsamında yasaklanmasına rağmen İran, %20 oranında zenginleştirilmiş uranyum metali üretti. Bu, Batılı güçleri alarma geçiriyor çünkü uranyum metali yapmak bomba üretme yolunda önemli bir adım ve hiçbir ülke bunu sonunda nükleer silah geliştirmeden yapmadı.
İran reaktör yakıtı üzerinde çalıştığını söyledi.
