Japonya'da her yıl yüz binlerce insan, iz bırakmadan ortadan kaybolarak "johatsu" fenomenini oluşturuyor. "Buharlaşmak" anlamına gelen johatsu, bireylerin mevcut yaşamlarını geride bırakıp yeni bir başlangıç yapmalarını ifade ediyor. Bu süreçte, "yonige-ya" olarak adlandırılan ve "gece kaçış şirketleri" anlamına gelen firmalar, kaybolmak isteyenlere profesyonel hizmetler sunuyor.
JOhatsu: Toplumsal Baskılardan Kaçış
Johatsu fenomeninin ardında yatan nedenler oldukça çeşitlidir. Mali krizler, büyük borçlar, iflas, aile içi şiddet, boşanma, işsizlik ve toplumsal baskılar, bireyleri bu radikal kararı almaya iten başlıca etkenlerdir. Japon kültüründe başarısızlık ve utanç büyük bir damga olarak kabul edilir. Bu utançtan kaçınmak isteyen birçok insan, iz bırakmadan ortadan kaybolmayı tercih etmektedir.
Yonige-ya: Gece Kaçış Şirketlerinin Hizmetleri
Buharlaşma süreci, kendi başına oldukça zor ve karmaşık olabilir. Bu noktada, Japonya'da "yonige-ya" olarak bilinen gece kaçış şirketleri devreye girer. Bu şirketler, müşterilerinin eşyalarını taşımakla kalmayıp, gizli konaklama hizmetleri de sunarak onların yeni bir hayata başlamalarına yardımcı olurlar. Kurucusu Sho Hatori, bu işi 1990'larda Japonya'nın ekonomik balonu patladığında başlatmıştır. "Başta insanların sadece maddi çöküş yüzünden kaçtığını sanıyordum. Ancak kısa sürede sosyal sebeplerin de ne kadar büyük bir rol oynadığını fark ettim" diyor.
Kaybolanların Yeni Hayatları ve Toplumsal Etkileri
Japonya'da kaybolmak, diğer ülkelere kıyasla çok daha kolaydır. Çünkü gizlilik burada kutsaldır. ATM'lerden rahatça para çekebilirsiniz, güvenlik kameraları sizi takip etmez ve polis, arkanızda bir suç bırakmadıysanız sizi aramaya pek yanaşmaz. Sosyolog Hiroki Nakamori, johatsu üzerine on yılı aşkın süredir araştırma yapmaktadır. 1960'lardan bu yana buharlaşma fenomeninin arttığını belirtiyor. Özellikle Japonya'da boşanma oranlarının düşük olması, insanların resmi boşanma süreçlerinden kaçmak için eşlerini terk etmeyi tercih etmesine yol açıyor.
Her ne kadar kulağa romantik bir kaçış gibi gelse de johatsu olmanın arkasında büyük acılar yatmaktadır. Aile üyeleri kayıplarının yasını tutarken, çoğu insan kendi yükünden kurtulmaya çalışıyor. Ancak Nakamori'nin de dediği gibi, “Ailenin yapabileceği tek şey ya beklemek ya da bir dedektif tutmak.”
Johatsu'nun Modern Dünyadaki Yeri
Günümüzde dijital çağın getirdiği izlenebilirlik ve gözetim teknolojileri, johatsu olmayı daha zor hale getirse de, bu fenomen hala varlığını sürdürmektedir. Modern Japonya'da, johatsu olmayı seçen kişiler daha fazla gizlilik ve anonimlik arayışı içinde, kırsal alanlara veya büyük şehirlerin kenar mahallelerine kaçmaktadırlar.
