Suriye'deki 61 yıllık Bass rejiminin devrilmesi ve Beşar Esad'ın ülkeden kaçmasının ardından Suriye'deki birçok gizli hapishane ve mezarlarda arama çalışmaları hız kazandı. Yapılan aramalar sonucunda başta başkent Şam olmak üzere ülkenin çeşitli illerinde ve bölgelerinde ortaya çıkarılan toplu mezarlar uzmanlar tarafından incelenmeyi bekliyor.
Küresel Haklara Uyumluluk'ta (GRC) kıdemli uluslararası hukukçu olarak görev yapan Üveys El-Dabiş, Suriye'de gün ışığına çıkarılan toplu mezarlar, bu alanlarda izlenmesi gereken prosedür ve rejimin devrilmesinin ardından belgelerin korunmasıyla ilgili açıklamalarda bulundu.
TOPLU MEZARLAR PROFESYONEL EKİPLERİ BEKLİYOR
Dabiş, çöken Baas rejiminin ardından ülke genelinde arama tarama faaliyetleri kapsamında ortaya çıkarılan toplu mezarlardan cesetlerin çıkarılmasının ve kimliklerinin tespitinin "zor ve tehlikeli" bir iş olduğunu, buralara mayınların yerleştirilmiş olabileceğini ve bu nedenle kazı konusunda profesyonel ekiplerle çalışılması gerektiğini vurguladı.
"Bence şu anda hiçbir Suriyeli bu cesetleri çıkarma kapasitesine sahip değil." değerlendirmesini yapan Dabiş, bu sürecin STK'larla koordinasyon içinde yürütülebileceğini söyledi. Suriye'deki kayıpların kimliklerinin belirlenmesinin ya da yerlerinin tespit edilmesinin uzun bir süreç olduğunu söyleyen Dabiş, uluslararası uzman desteğine ihtiyaç duyulduğuna işaret etti.
Dabiş, Suriye'de Beşşar Esed rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu düşünülen ceset kalıntılarının bulunduğu toplu mezar alanlarına uzman olmayan kişiler tarafından müdahale edilmemesi uyarısında bulunarak "Lütfen dikkatli olun, toplu mezarlara ve belgelere dokunmayın. Eğer bunu yapmaya hazır değilseniz ya da bunu yapabilecek kapasiteniz yoksa, uzmanlara danışın." ifadelerini kullandı.
11 YIL SONRA İLK ZİYARET
Şam'dan 2013'te ayrıldığını ve Esed rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez ülkesini ziyaret ettiğini belirten Dabiş, Şam'a ulaştıktan sonra bazı güvenlik tesislerine saha gezileri düzenlediğini ve çok sayıda kişinin herhangi bir güvenlik değerlendirmesi yapmadan belge toplamaya çalıştığını kaydetti.
"Herkesin heyecanlı olduğunu biliyorum ancak bence bu süreç daha organize olmalı, iyi eğitimli insanlar tarafından yürütülmeli." diyen Dabiş, ziyaret ettiği bazı güvenlik tesislerinde tüm belge ve eşyaların yerlerde olduğunu belirtti.
BELGELERİN TOPLANMASI SUÇLARIN BELİRLENMESİ İÇİN ÖNEM TAŞIYOR
Dabiş, mayın ya da mühimmatla nasıl başa çıkacağını bilemeyen deneyimsiz kişileri, karşılaşabilecekleri tuzaklara karşı dikkatli olmaları konusunda uyardı.
Atılan her adımın, toplanan her belgenin kayıt altına alınmasının önemli olduğunu, bu belgelerin işlenen suçlar için hesap verilebilirlik ya da kayıpların bulunması amacıyla kullanılması gerektiğini belirten Dabiş, "Bu arşivler Suriye'de neler olup bittiğini daha iyi anlamak için çok önemli." dedi.
