ÖZEL HABER - YASEMİN YILDIZ SÜRMEN
Yaklaşan sınav dönemi, öğrenciler için hem heyecan verici hem de stresli bir zaman dilimi olabilir. Sınav kaygısı, öğrencilerin performanslarını olumsuz etkileyebilecek önemli bir engel oluştururken, doğru bir hazırlık ve strateji ile bu kaygının üstesinden gelmek mümkün. Öğretmen Mücahit Balıkçı ile sınav hazırlığı ve başarı için önemli ipuçlarını konuştuk. Ders çalışırken yapılan yaygın hatalar, etkili bir çalışma programı oluşturma, sınav kaygısını yönetme ve velilerin çocuklarının akademik başarılarına nasıl katkıda bulunabilecekleri konularında değerli önerilerde bulunan Balıkçı, sınav başarısını artıracak pratik çözümler sunuyor.
İlk olarak sizi tanıyabilir miyiz?
Mücahit Balıkçı 1997 aslen ağrı olup doğma büyüme İstanbulluyum. Dumlupınar Üniversitesi Tarih bölümünden mezunum. İstanbul Edebiyat Vakfının Eğitim Koordinatörü ve Fatih Belediyesi Eğitim Kurumlarında ise öğretmenlik yapmaktayım. Köşe yazıları, kitap tanıtım yazıları yazmaktayım. Semt tarihi, kültürel tarih alanları ile ilgilenmekte olup bu alan üzerine çalışmalar yapmaktayım.
Öğrencilerin etkili bir şekilde öğrenebilmesi için hangi temel becerilere sahip olması gerekiyor?
Öğrenciler özellikle 21.yüzyıla uygun olan eleştirel düşünme, problem çözme, iletişim ve iş birliği, medya okuryazarlığı, sosyal ve kültürler arası becerilere sahip olması gerekiyor.
Ders çalışırken en sık yapılan hatalar nelerdir ve bu hatalardan nasıl kaçınılabilir?
Ders çalışırken yapılan hatalar, öğrencilerin öğrenme sürecinde karşılaştığı en büyük engellerden biridir. Birçok öğrenci, çalışırken farkında olmadan hatalı yaklaşımlar benimseyerek ders verimliliğini düşürmektedir. Bu hatalar, öğrenme sürecini yavaşlatabilir, motivasyonu düşürebilir ve uzun vadede başarıyı olumsuz etkileyebilir. Örneğin, düzensiz bir çalışma ortamı, konfor alanımızın dışına çıkamamak, dikkatin çabuk dağılmasına neden olurken, plansız bir şekilde çalışmak öğrencinin hedeflerine ulaşmasını zorlaştırır. Aynı zamanda, sürekli tekrar yapmak ya da bir konuyu yeterince anlamadan geçmek de öğrenmenin derinliğini olumsuz etkileyebilir. Ders çalışma sürecinin daha verimli hale gelmesi için bu yaygın hataların farkına varmak ve bunlardan kaçınmak önemlidir.
Yaklaşan sınavlara hazırlanırken öğrenciler nasıl bir çalışma programı oluşturmalı?
Ders çalışma programı, ders çalışılacak zamanları, okul derslerini, temel ihtiyaçlarını (yemek yemek, uyumak, egzersiz yapmak, arkadaşlarınla takılmak) vs. ayarlamalarını sağlayan bir plandır.
Eğer ilk defa bir program hazırlanıyorsa öncelikle şunu bilmeliler ki programın kalıplaşmış bir şekli, formatı yoktur. Başarıya direkt götürecek sihirli bir ders programı da yoktur. Programın asıl başarısı öğrencilerin gösterdiği sabır ve azimde saklı olduğunu unutmamalıyız.
Çalışma Programı Hazırlarken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Kendini Tanı
Hangi saatte enerjiksiniz, hangi saatte ders çalışma sizin için verimli oluyor, kaçta uykunuz geliyor, yemek saatleriniz nedir? hangi dersi kolay yada zor anlıyorsunuz, arkadaşlarınıza ne kadar zaman tanımalısınız, seyrettiğiniz filmler, ailenizle geçireceğiniz vakitlerin hepsini düşünün ve bir kağıda yazın. Bunu haftalık olarak yapın. Hangi gün kime ve neye ders dışında zaman harcadığınızı bilin. - 1 Haftalık Plan
Ders çalışma programınızı haftalık olarak düzenleyin. Haftanın her günü ne yapacağınızı yazın. - Tekrar ve Hazırlık
Ders çalışma programında o gün içinde okulda gördüğünüz derslere takrar saatleri ayırın. Bir sonraki günün derslerini gözden geçirin. Ödeviniz varsa yapın. - Zaman
Ders programında çalışacağınız dersin kaçta başlayacağını ve kaçta biteceğini yazın. Ancak bunu uygularken esnek olmaya özen gösterin. Diyelim ki matematik çalışıyorsunuz. 40 dakika zaman verdiniz. Ama yetmedi. 50 dakika oldu. Önemli değil. O günkü kalan derslerinizi 10 ar dakika ötelemelisiniz. - Dengeli Dağılım
Öğrenciler ders çalışma programlarında zorlandığı derslere genelde çok yer vermezler. Yanlış bir alışkanlık. Aksine zorlandığınız derslere öncelik vermelisiniz. Ve bu derslerde zamanı biraz daha uzun tutmalısınız.
Benzer dersleri üst üste koymayın. Bilgiler karışmasın. Bir sayısal dersten sonra sözel ders çalışabilirsin. - Mola
Bir ders çalışma süresi 20 dakikadan az olmasın, 40 dakikadan fazla uzun sürmesin. Ancak matematik gibi problem çözerken birden kesemeyeceğiniz durumlar ve konu bütünlüğünü bozamayacağınız durumda bu 40 dakikayı makul düzeyde uzatabilirsiniz.
Mutlaka her ders çalışma sonunda 10 dakika dinlenme koyunuz. Bu dinlenme aralıkları bilgilerin sindirilmesi açısından önemli. Bu dinlenme aralıklarını kendinize ödül olarak sunun.
Programa uyum durumunuzu ve başarınıza katkısını her hafta sonunda mutlaka değerlendirin. Uyumlu ve başarılı bir haftanın sonunda kendinizi ödüllendirin. Gerektiğinde programda değişiklik ve güncellemeleri yapın.
Farklı öğrenme stillerine sahip öğrenciler için hangi yöntemleri öneriyorsunuz?
Öğrenme stillerini göz önüne aldığımızda görsel ve işitsel öğrenme sağlayan öğrenciler için teknolojiden yararlanılabilir. Örneğin; belgeseller, ders içerikli dijital oyunlar vb. Buna alternatif olarak okul gezileri (gözlem yaparak) etkili öğrenmeye katkı sağlar. Ders çalışırken ses kayıtları alıp dinlemekte yine işitsel öğrenme yöntemlerindendir. Kinestetik öğrenme stili hakkında aklıma dikkat eksikliği ve hiperaktivite öğrencileri gelmekte ve genellikle ilkokul çağı öğrencileri. Ders süreci esnasında sırasında oturmakta zorlanan öğrenciler için tahtayı silme görevi, sıra aralarında bir tam tur atma, tahtaya çıkıp sesli okuma yöntemlerini düşünüyorum. Evde velisi tarafından ödev yaptırılan öğrencileri düşündüğümde ise bir pilates topu üzerinde oturan çocuk için okuma görevi yine düşünülebilen bir yöntem olacaktır. Daha üst düzey sınıflar için ise proje hazırlama ödevleri öğrenci için her zaman etkili alternatiflerdir.
Sınav kaygısı yaşayan öğrenciler bu kaygıyla başa çıkmak için neler yapabilir?
Sınav kaygısı, öğrencilerin çabaları ile geçecek bir sorundur. Bunun için öğrencilerin alması gereken önlemler ve yapması gereken düzenlemeler vardır.
- Sınav kaygısı yaşayan kişilerin kendilerine etkili bir çalışma problemi programı oluşturması hem kontrolün kendi ellerinde olduğunu hissetmelerine neden olacak hem de sınava hazırlık sürecini verimli geçirmelerini sağlayacaktır.
- Sınav kaygısı yaşayan kişilerin, her gün belirli saatlerde uyuyarak ve sağlıklı beslenerek yaşam şekillerini düzene sokması, sınav sürecini başarıyla atlatmaları için etkili yollardan biridir.
- Sınav kaygısı sorunu yaşayan bireylerin en büyük sorunlarından biri odak problemidir. Bu sorunun aşılması için, odaklanmayı arttırıcı teknikler kullanmak, sakinleştirici müzikler dinlemek veya sınavda kullanılacak bilgileri bir bilmece şeklinde ezberlemek gibi, sınav kaygısının azalmasın için yardımcı olacaktır.
- Sınav kaygısı yaşayan bireylerin sorunlarından bir tanesi sınav anında ne yapacağını bilmemek ve panik olmaktır. Sınav için bir strateji geliştirmek, sınav anında kişilerin bocalamasının önüne geçecektir. Sınav anında, iyi olunan alandan başlamak veya en çok çalışılan konudan başlamak bu stratejilere verilebilecek örneklerdendir.
- Kaygıların giderilmesi için nefes terapisi, meditasyon gibi tekniklerde sınav kaygısı ile baş edebilmenin yollarından biridir.
- Sınav kaygısı yaşayan bireyler, aldıkları tüm önlemlere, denedikleri tüm stratejilere rağmen yine de kaygı duymaya devam ediyorlarsa o zaman bir psikolog ile görüşmeleri gerekmektedir. Psikologlarca uygulanacak bireysel terapi yöntemiyle, sınav kaygısının daha büyük sonuçlar doğurmadan önlenebilmesi mümkündür.
Sınav sırasında bilmediğimiz bir soruyla karşılaştığımızda nasıl bir strateji izlemeliyiz?
Sınav esnasında bilmediğimiz bir soru ile karşılaştığımızda boş bırakmak en faydalı stratejilerdendir. Bu bilmediğimiz sorulara ikinci kez dönüp bakmak yine başka bir stratejidir. Fakat yapamadığımız bu sorular moralimizi bozup diğer soruları da yapamayacağımız anlamına gelmez. Sınavda kolay ve zor soruların olduğunu bilip yapabildiğimiz birçok sorunun da olduğunu kendimize hatırlatmamız gerekir.
Zaman yönetimi konusunda öğrenciler sınav öncesinde ve sınav anında nelere dikkat etmeli?
Aslında yapılması gereken tek şey zamanı iyi yönetmek ve elindeki bilgiyi doğru yorumlayıp, hangi soruda kullanacağını bilmektir. Yani teoriyi pratiğe dökmektir. ‘’Bu soruları yapamıyorum, çok zor, benim çözdüğüm sorulara hiç benzemiyor, bende bir problem olmalı ‘’ gibi ön yargılardan kurtulmalıdır öğrenciler. Test ya da deneme çözerken önyargılı olmadan, dikkatli, motivasyonu yüksek ve güven duygusu ile başlarsa öğrenciler, rakiplerine karşı 1-0 önde demektir.
Sorularda yapılması gereken; okumak, anlamak (yorumlamak) ve uygulamaktır. Süreyle yarışmak zorunda olunan bu sınav teknik ve beceri gerektirir.
Sınavda “Turlama Tekniği” kullanmalarını öneririm. Bu tekniği kullanmaları öğrencilerin zamanı yönetebilmelerine ve süreyi yetiştirebilmelerine oldukça katkı sağlayacaktır. Turlama tekniğinin temel mantığı yapabildiğin soruları yapıp yapamadıklarınızı sonraya bırakmadır. Bu teknik, zor gelen ve uğraştırıcı olduğu düşünülen sorulara takılıp gereğinden fazla zaman kaybetmemelerine yardımcı olur.
Sınavda her dersin testine başlarken o bölümdeki tüm sorular 30-40 saniyelik bir zaman diliminde gözden geçirilmelidir. Böylece hangi soruya ne kadar zaman ayırılması gerektiği genel olarak belirlenmiş olur. Sırasıyla sorular çözülmeye başlanır. Kolay yapılabilen sorular cevaplandırılırken cevabı çıkmayan veya zor olan sorular boş bırakılmalıdır.
Bu sorular ya bildiğin, yapabileceğini düşündüğün ancak sınav heyecanı veya dikkatsizlikten dolayı cevabını bir türlü bulamadığın, ya bildiğin fakat çok zaman alacağını düşündüğün ya da hiç bilmediğin, yapabilme ihtimalinin düşük olduğu sorular olacağını bilmelilerdir. Tüm sorulara baktıktan sonra, süreleri varsa boş bırakılan sorulara dönebilirler. Döndükten sonra dikkat etmeleri ve ilk çözmeleri gereken sorular yapabilecekleri ve dikkatsizlikten dolayı sonucunu bulamadıkları sorular olmalıdır. Daha sonra zamanları kalırsa diğer sorulara geçebilirler. Soruları okurken her şeyin altını çizmemelerini öneririm, bu onlara zaman kaybettirir. Sadece soru kökü ya da önemli olan yerleri çizmeliler.
Her çözülen sorudan sonra cevabı optiğine işaretlemeliler; bu onlara bir ölçüde dinlenme süresi verecek, zihinleri başka bir soruya geçmek için hazırlık yapacak. Soruları okurlarken dudak kıpırdatarak okumak, hızlarını kesecektir. Bu yüzden yapmamaları daha iyi olabilir.
Hızlarını belirli aralıklarda kontrol etmeliler. Bunu yaparken her dersin testi için süre planlayabilir ve bu süreye uyup uymadıkları çözdükleri testin yarısında kontrol edebilirler.
Teknolojinin ders çalışma sürecine etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz? Dijital araçlar nasıl kullanılmalı?
Günümüz eğitim hayatı ve öğrencileri teknoloji ile çok içe içe. Bu durum uzaktan eğitimi ciddi anlamda etkilemekte. Pandemi dönemi okullarımızın kapatılmasıyla teknolojinin faydasına her anlamda ülkece şahit olduk. Yine baktığımızda sınavlara hazırlanırken ulaşım sıkıntısı benzer başka sebeplerden iken kurslara gidemeyen insanlarımız teknoloji ile eğitimi bütünleştirebiliyor. Dijital araçların doğru adımlarla kullanılmasında eğitime katkısı inkar edilemez. Online eğitimler, online sınavlar erişim kolaylığı ve zaman tasarrufu bakımından katkıları kaçınılmazdır.
Veliler çocuklarının akademik başarısını desteklemek için nasıl bir tutum sergilemeli?
Ebeveynler olarak çocukların akademik başarısını küçüklükten ele almak gerekebilir. Çünkü günümüzde öğrenme güçlüğü çeken çok fazla öğrenci var. Bu duruma sebebiyet veren şey ise ebeveynlerin çocuklarına kullandırdıkları tablet, telefon vb. araçlar. Çocuklarını oyalayan susturan bir kapama düğmesi gibi. Bu acı tablonun önündeki hiçbir gerekçe mantıklı değil maalesef. O yüzden hep bahsettiğimiz temel şey çocuk ile doğru iletişim, temas hali, duygusal bağ ve sonrasında kendiliğinden oluşan öğrenmede birliktelik hali. Akademik başarının da yaşamın gelgitlerini de pekala destekleyen ve onaran baş adımlardır.
Sınavdan sonra yapılan yanlışların analizi ve değerlendirilmesi neden önemli?
Yanlışların analizi ve değerlendirilmesi hakikaten olmazsa olmazdır. Analiz saatler sürse de elde ettiğimiz çıkarımlar süreci yönlendiriyor ve strese de kesinlikle yardımcı oluyor. Sınav sonrasında yapılacak kapsamlı analizler, öğrencilerin eksiklerini belirlemeleri ve başarılarını artırmaları için kritik bir rol oynar. Doğru bir sınav analizi sayesinde öğrenciler hangi konularda güçlü olduklarını, hangi alanlarda ise daha fazla çalışmaları gerektiğini net bir şekilde görürler. Kapsamlı sınav analizi ve değerlendirilmesinin temel adımlarını şu şekilde sıralayabiliriz: Yanıtları detaylı bir şekilde inceleme, konu bazında analiz yapma, zaman yönetimi analizi, yanlış yapılan soruların analizi, geri bildirim ve planlama şeklindedir.
Sınav hazırlığı süreci, hem öğrenciler hem de aileler için dikkat, sabır ve disiplin gerektiren bir yolculuktur. Mücahit Balıkçı'nın önerileri, doğru çalışma teknikleri ve zaman yönetimiyle, öğrencilerin sınav kaygısını yönetmeleri ve başarılarını artırmaları mümkün. Ailelerin desteği ve öğrencilerin kişisel farkındalıkları da bu süreçte büyük rol oynar. Unutulmamalıdır ki, sınav başarıları yalnızca akademik bilgiye dayalı değil, aynı zamanda doğru stratejilerle yönetilen bir sürecin sonucudur. Öğrenciler, etkili bir hazırlık ve olumlu bir zihin yapısıyla, her türlü sınavın üstesinden gelebilir.
