Uzman Psikolog Şebnem Barokas, çocukların ilk eğitim hayatına başlarken yaşadığı olumsuzluklar üzerine önerilerde bulundu:
İlkokula başlangıç evresi aslında çocukların hayatında bir dönüm noktasıdır.
- Çocuğun sosyal duygusal, zihinsel ve fiziksel anlamda hazır olmasını gerektiren,
- İçerisinde yeni kişiler, kurallar ve sorumluluklar barındıran,
- Yabancı ve bir yandan da geniş bir sosyal çevreye doğru atılan ilk büyük adımdır.
Bu açıdan bakıldığında aslında hem çocuk hem de aile için zorlayıcı ve adaptasyon gerektiren bir süreç olarak kabul edilebilir.
Okula Alışma Sürecini Zorlaştıran Unsurlar
Anaokulu geçmişi olan bir çocuk bile olsa,
- İlkokuldaki sistem,
- Beklentiler,
- Sorumlulukların artışı,
- Okulda kalınan sürenin uzaması gibi değişiklikler çocukların uyum sağlamasını zorlaştırabilir.
Bununla birlikte zaten evden uzak kalma süresi artan çocuğun kafasında başı sıkışsa, midesi bulansa, tuvaleti gelse, yemeği beğenmezse ne yapacağına ilişkin sorular meydana gelebilir.
Aynı zamanda evde annesi ne yapıyor, kardeşi ile eğleniyorlar mı, odası ve oyuncakları ne durumda gibi birçok kaygı ve korku barındıracak düşünceye sahip olabilir. Böyle bakıldığında her çocuk için olmasa da ilkokula geçiş süreci sancılı bir sürece dönüşebilir.
Çocukların Okula Alışma Sürecini Kolaylaştırmak İçin Neler Yapılabilir?
1- Okulla Birlikte Hareket Edin
Öncelikle okula uyum sürecinde okulla birlikte hareket etmek ve okulun oryantasyon programından haberdar olmak önemlidir.
2- Okulla İlgili Konuşun
Okul başlamadan önce okulla ilgili çocukla konuşmak, konuşurken abartıdan uzak durmak (olumlu veya olumsuz anlamda okulu olmadığı bir yer gibi göstermemek, örneğin okulda sürekli oyun oynayacaksınız gibi) fakat yapacağı, eğleneceği, merak edeceği aktiviteleri fark ettirmek ve motivasyon oluşturmak yararlı olabilir.
3- Okula Hazırlık Aktiviteleri Yapın
Okul başlamadan önce okulun ihtiyaçlarına göre birlikte okul çantasını, gerekli okul malzemelerini almaya gitmek, odasını okul dönemine göre şekillendirmek, okul dönemi programı için birlikte bir günlük yapılacaklar çizelgesi oluşturmak gibi aktiviteler çocuğun kaygısını azaltarak ve sınırlarını belirleyerek okula başlaması için motive olmasını sağlayabilir.
4- Okul Sürecine Dair Zaman Planınızı Paylaşın
Çocuk okuldayken anne babanın nerede olduğunu ve ne yapacağını merak eder. Ona o okuldayken sizin neler yapacağınızı, çocuğunuzun kaçta okula gideceğini, kaçta döneceğini, onu okuldan kimin nasıl alacağını anlatmak yeni düzene geçiş için rahatlatıcı olacaktır.
5- Bu Dönemde Başka Değişiklikler Yapmayın
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da okula başlamak gibi çocuk için gerçekten önemli bir geçiş sürecine başka bir yeniliği denk getirmemeye çalışmaktır. Örneğin çocuğunuz kardeşiyle birlikte yatıyorsa, okul başlangıcı ile birlikte odayı değiştirmek ve yalnız yatma sistemine geçmek ya da okulun ilk açıldığı hafta taşınmak okula alışma sürecinin uzamasına veya daha sancılı olmasına neden olabilir.
6- Çocuğunuzu Olası Kaygılar Açısından Gözlemleyin
Yine bir başka olası durum da bazı çocukların yaşadıkları kaygıyı içine atmaları ve içlerinde yaşamalarıdır. Bu çocuklarda gözle görülür bir belirti yoktur fakat çocuk kaygısını ve korkusunu içinde yaşamaktadır. Yaşadığı kaygı bir süre sonra gece korkuları, yalnızlık kaygıları, psikosomatik belirtilerle kendisini dışarı vurabilir. Bu sebeple çocuğu en iyi tanıyanlar olarak ailenin ve okulda da öğretmenlerin çocukların okula uyum sürecindeki gelişimlerini iyi gözlemlemeleri ve değerlendirmeleri işlevsel olabilir.
Okula Uyum Süreci Uzarsa
Genellikle okula uyum sorunları ilk birkaç hafta içerisinde atlatılır. İlk aylarda haftasonlarından sonra tekrar okula gitmek istememe durumları yaşanabilir fakat bu durum normaldir. Yine tatil veya hastalık istirahati sonrasında çocuklar okula gitmekte zorlanabilirler.
Okula alışma sürecinin birkaç haftayı geçtiği durumlarda okul öğretmenleri ve okul rehberliği ile iletişime geçilerek çocuğa nasıl destek olunabileceği ile ilgili hep birlikte hareket etmek yararlı olacaktır.
Okula Alışma Süreci Birkaç Haftayı Geçerse Yapılması Gerekenler
- Çocuğun hikayesinin daha derinden incelenmesi,
- İhtiyaçlarının belirlenmesi,
- Anaokulu ile haberleşilmesi ve geçmişe dair bilgi alınması,
- Tüm bunların ışığında da çocuğun ilkokul dönemine sosyal duygusal, bilişsel ve fiziksel olarak hazır olup olmadığının yeniden değerlendirilmesi ve
- Çocukla ilgili yol haritasının şekillendirilmesi işlevsel olabilir.
