Merkez üssü Kocaeli'nin Gölcük ilçesinde bulunan ve "asrın felaketi" olarak tanımlanan deprem, saat 03:02'de 7.4 büyüklüğünde meydana geldi. Deprem, 45 saniye süren büyük bir yıkıma yol açtı ve Kocaeli, Yalova, Sakarya, İstanbul ve Düzce'de geniş çapta hasara neden oldu.
TBMM tarafından kurulan Meclis Araştırması Komisyonu'nun Temmuz 2010 tarihli raporuna göre, depremde 17.480 kişi yaşamını yitirdi ve 43.953 kişi yaralandı. Yaklaşık 200 bin kişi evsiz kaldı, 66.441 konut ve 10.901 iş yeri tamamen yıkıldı. Depremden etkilenen kişi sayısının 16 milyona yakın olduğu belirtilirken, 285.211 konut ve 42.902 iş yerinde hasar tespit edildi.
İstanbul, depremin en büyük etkilerini hisseden şehirlerden biri oldu. Kentte 454 kişi hayatını kaybederken, Yalova, Düzce ve Gölcük'ten hastanelere getirilen yaralıların da dahil olduğu toplam ölü sayısı 981'e ulaştı. İstanbul'da bin 880 kişi yaralandı, yaklaşık 41 bin konut ve iş yerinde hasar meydana geldi, bunlardan 18.162’si oturulamaz hale geldi.
İstanbul'daki 3.171 okuldan 820'si hasar gördü; 118’i orta, 13’ü ise ağır hasar aldı. Kamu binalarında ise 10 binden fazla binadan bin 137’sinde az, 387’sinde orta, 37’sinde ise ağır hasar oluştu. Depremden en fazla zarar gören bölge ise Avcılar oldu; burada 270 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. İlçede 1.823 konut ve 326 iş yeri ya yıkıldı ya da ağır hasar gördü. Ayrıca, 5.106 konut ve 872 iş yerinde orta, 3.685 konut ve 461 iş yerinde ise hafif hasar meydana geldi.
Deprem sonrasında, bakanlıklar, TOKİ ve diğer ilgili kurumlar tarafından başlatılan kentsel dönüşüm çalışmaları, yaraların sarılmasında önemli rol oynadı. TOKİ ve özel sektör işbirliği ile, deprem yönetmeliğine uygun yeni konutlar inşa edildi. Ayrıca, hafif hasarlı kamu binaları, özellikle okullar ve hastaneler, depreme karşı güçlendirildi. Bu çalışmalar, Marmara Depremi'nin etkilerini büyük ölçüde hafifletti ve şehirlerin yeniden inşa sürecine önemli katkılarda bulundu.
KOCAELİ'DE KENTSEL DÖNÜŞÜM HIZLA İLERLİYOR
Kocaeli, 1999 Marmara Depremi'nin ardından derin izler taşıyan bir şehir olarak, kentsel dönüşüm ve yeniden yapılanma çalışmalarına odaklanmış durumda. Yıkımın en ağır yaşandığı bölgelerden biri olan Kocaeli'de, facianın etkilerini ortadan kaldırmak için kapsamlı projeler yürütülüyor.
Şehirde, deprem yönetmeliğine uygun olarak inşa edilen binlerce yeni konut, bölgenin yeniden yapılandırılmasında önemli bir adım oldu. Kentsel dönüşüm çalışmalarında öncelikli bölgelerin belirlenmesi için detaylı bir planlama süreci devam ediyor.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, olası bir afette Marmara Bölgesi'ne destek vermek üzere hazırladığı Afet Mutfağı projesi üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Bu proje kapsamında, 36 bin kişiye üç öğün yemek, 100 bin kişilik çorba ve günlük 30 bin ekmek üretme kapasitesine sahip bir fırın inşa ediliyor. Ayrıca, ihtiyaç halinde halk ekmeği de üretilebilecek.
Geçtiğimiz yılın Nisan ayında faaliyete geçen Kocaeli Şehir Hastanesi, 368 bin metrekarelik geniş bir alan üzerine kuruldu ve depreme karşı dayanıklılığı artırmak amacıyla bin 69 sismik izolatör ile donatıldı. Bu modern sağlık tesisi, hem depreme karşı güvenli bir yapı sunmakta hem de acil durumlarda kritik bir rol oynuyor.
Kocaeli, 1999 Marmara Depremi'nin etkilerini silmek ve gelecekteki afetlere hazırlıklı olmak için kapsamlı yeniden yapılanma projelerine odaklanmış durumda. Gölcük ilçesinde, afetlerde sağlık hizmetlerinin kesintisiz ve güvenli bir şekilde devam etmesi amacıyla inşa edilen Gölcük Yeni Devlet Hastanesi, 272 yatak, 9 ameliyathane ve 62 polikliniği ile hizmet verecek. Hastanede, deprem güvenliğini artırmak için 280 sismik izolatör kullanıldı.
Kocaeli'de kentsel dönüşüm projeleri hızla ilerliyor. Gölcük, Körfez, Derince ve İzmit gibi ilçelerde yeni projeler devreye alındı. Cedit Mahallesi'nde başlatılan "Yerinde Kentsel Dönüşüm Projesi" kapsamında, riskli 494 bina yıkılarak bin 105 hak sahibinin evleri yeniden inşa ediliyor. Bu proje, kentin en büyük kentsel dönüşüm girişimlerinden biri olarak değerlendiriliyor.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Gebze Teknik Üniversitesi iş birliğinde hazırlanan "Kocaeli İli Afet Zararlarının Azaltılmasında Akıllı Kent Uygulaması Projesi" kapsamında, acil müdahale ve erken uyarı sistemleri kurulması için çalışmalar devam ediyor. Ayrıca, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen "Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitim" projesiyle vatandaşlara afetlere karşı hem teorik hem de uygulamalı eğitimler veriliyor.
Kocaeli, Marmara Depremi'nden sonra ihracatını önemli ölçüde artırdı ve İstanbul'dan sonra ihracat sıralamasında ikinci sırada yer alıyor. 2024 yılının ilk yarısında, Kocaeli’den yapılan ihracat 9 milyar 919 milyon 909 bin dolar olarak gerçekleşti. Kent, Ford Otosan, Hyundai Assan ve Anadolu Isuzu gibi otomotiv devlerinin üretim tesislerine ev sahipliği yaparak bu alanda ilk sırayı aldı. Kocaeli'den yapılan otomotiv ihracatı, ilk yarıda 4 milyar 269 milyon 216 bin dolar olarak kaydedildi. Şehir, İzmit Körfezi çevresinde bulunan 35 liman tesisi ile Türkiye’nin uluslararası ticaretinde önemli bir rol oynamaktadır.
YATAY MİMARİ PRENSİBİNE BAĞLI KALINIYOR
Sakarya, depremin etkilerini büyük ölçüde atlattı ve 15 Temmuz Camili, Korucuk ve Karaman mahallelerinde yeni yerleşim bölgeleri oluşturuldu. Bu bölgelerde, deprem yönetmeliğine uygun konutlar inşa ediliyor ve sosyal alanlar yaratılıyor. Sakarya'da, Marmara Depremi sonrası "yatay mimari" prensibine sıkı sıkıya bağlı kalınarak, çok katlı bina yapımına izin verilmiyor.
Sakarya'da kentsel dönüşüm çalışmaları hızla ilerliyor. Erenler ilçesinde Yenimahalle ve Küpçüler mahallelerinde gerçekleştirilen "Erenler Belediyesi Kentsel Dönüşüm Projesi", 666 dönümlük bir alanda 9 etapta sürdürülüyor. Proje kapsamında yıkılan binaların yerine inşa edilen yeni konutlar hak sahiplerine teslim ediliyor. Belediyenin bütçesiyle etap etap yürütülen bu projede, çalışmalar devam ediyor.
Afetlere hazırlık ve kriz yönetimi için Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından 9 büyüklüğünde depreme dayanıklı bir Afet Koordinasyon Merkezi inşa edildi. Ayrıca, mevcut binalarda risk tespit çalışmaları yapılmakta ve bu değerlendirmelere göre mahalle mahalle yıkım ve yeniden yapılandırma çalışmaları başlatılacak.
Sakarya'nın iş dünyası da teşviklerle yeniden canlandırıldı. 1999 yılında 180 milyon dolar olan ihracat, yatırım ve teşviklerle 2023 yılında 5,7 milyar liraya ulaştı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, 2022 yılında 30’dan fazla sektörde 4 milyar 930 milyon 360 bin dolar değerinde ihracat gerçekleştiren Sakarya, 2023’te 153 ülke ve 11 serbest bölgeye 5 milyar 717 milyon 967 bin dolarlık dış satım yaptı. 2023’te ihracat sıralamasında İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir, Ankara ve Gaziantep'in ardından 7. sırada yer aldı ve yılın ilk yedi ayında 3,6 milyar doları aşan dış satım gerçekleşti.
Kentteki organize sanayi bölgesi sayısı 1999 yılında 1 iken, 2023 yılı itibarıyla 5’i başvuru aşamasında olmak üzere toplam 14’e çıktı. Ayrıca, 2017 yılında hizmete açılan Batı Karadeniz’in en büyük limanlarından Karasu Limanı, Sakarya’nın ihracatına önemli katkılarda bulunuyor. Karasu Limanı, geniş hinterlandıyla 2023 yılı itibarıyla ülke ekonomisine yaklaşık 10,6 milyar dolarlık ticaret hacmi sağladı.
