Dijital bağımlılık, bireylerin dijital unsurlarla aşırı meşgul olmasını ifade ediyor. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bu konuyla ilgili yaptığı açıklamada, dijital bağımlılığın iki türünü tanımladı. Bunlar, yaşamı olumsuz yönde etkileyen "dependence" (bağımlılık) ve kişinin özgür iradesini kaybetmesine yol açan "addiction" (bağımlılık) olarak sınıflandırılıyor. Prof. Dr. Tarhan, dijital bağımlılığın kişinin dijital dünyaya esir olma durumu olduğunu belirtti.
DİJİTAL BAĞIMLILIĞIN BELİRTİLERİ
Bağımlılığın ilk belirtilerinin, kişinin dijital eylemlerini hayatının merkezine alması olduğunu ifade eden Tarhan, örnek olarak dijital oyun oynarken ya da online içeriklerle ilgilenirken zihnin büyük bir kısmının bu aktivitelerde yoğunlaştığını vurguladı. Bu tür bağımlılıklar, dijital oyun bağımlılığı ve dijital kumar bağımlılığı gibi farklı biçimlerde ortaya çıkabiliyor.
GENÇLER VE DİJİTAL DÜNYA
Dijital dünyada büyüyen genç nesil, bu bağımlılık türlerinden en fazla etkilenen grup olarak öne çıkıyor. Prof. Dr. Tarhan, gençlerin dijital dünyayı yerel bir ortam olarak algıladığını ve bu nedenle teknolojiye daha fazla maruz kaldıklarını belirtti. "Bu durum, kötüye kullanma olasılıklarını artırıyor." diye ekledi.
BAĞIMLILIĞIN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Bağımlılık Kongresi’nde, dijital bağımlılığın şeker hastalığı (diyabet) ile benzer özellikler taşıdığına dikkat çeken Prof. Dr. Tarhan, şeker hastalığında uzun süre yüksek karbonhidrat tüketiminin insülin reseptörlerini bozduğunu ve benzer şekilde bağımlılığın da dopamin reseptörlerini etkileyerek ödül sistemini bozduğunu açıkladı. "Bu, kişiyi daha fazla haz arayışına itiyor." dedi.
AŞIRI ZİHİNSEL MEŞGULİYET
Bağımlılığın ana belirtilerinden biri olan aşırı zihinsel meşguliyet, kişinin bağımlılık nesnesi hakkında sürekli düşünmesine yol açıyor. Prof. Dr. Tarhan, "Kişi, 'Bundan sonra sadece iki saat oynayacağım' diyebilir ancak ertesi gün aynı duruma döner." diyerek kontrol kaybının nasıl geliştiğine dikkat çekti.
SOSYAL MEDYA KUŞAĞI VE OLGUNLAŞMA SÜRECİ
X, Y ve Z kuşakları arasındaki farklılıklara da değinen Prof. Dr. Tarhan, Z kuşağının sosyal medya ile büyüdüğünü ve bunun psikolojik olgunlaşma süreçlerini etkilediğini ifade etti. Sosyal medya kuşağının, zorluklar içinde olgunlaşmak yerine varlık içinde olgunlaşmak zorunda kaldığını belirtti.
BEN MERKEZCİLİK
Prof. Dr. Tarhan, günümüzde yalnızlık sorununun yaygınlaştığını ve bunun temelinde ben merkezcilik yatığını söyledi. "Bu, insan ilişkilerinde derin sorunlar yaratıyor." dedi. Ayrıca, sosyal medyada sıkça karşılaşılan "Sana iyi gelmiyorsa, at gitsin" gibi paylaşımların problem çözme yeteneğini körelttiğini vurguladı.
DİJİTAL BAĞIMLILIĞIN SONUÇLARI
Dijital bağımlılık, kişinin günlük işlevlerini yerine getirememesine yol açıyor. Prof. Dr. Tarhan, "Birey, kötü sonuçlarına rağmen bağımlılığını sürdürmeye devam ediyor." diyerek, bu bağımlılığın tehlikeli kullanım ve zararlı kullanım kavramlarıyla bağlantılı olduğunu açıkladı.
ÇOCUKLAR VE EBEVEYN ROLLERİ
Prof. Dr. Tarhan, ebeveynlerin çocuklarının fiziksel ihtiyaçlarına özen gösterirken, psikolojik ihtiyaçlarını yeterince karşılayamadığını belirtti. Çocukların gelişiminde sağlıklı aile ilişkilerinin önemine değinen Tarhan, "Evde güvenli bir ortam varsa bağımlılık riski azalır." dedi.
DETOKS SÜRECİ
Dijital bağımlılıkla başa çıkmanın ilk adımlarından biri olarak detoks süreci öneriliyor. Prof. Dr. Tarhan, bazı ülkelerde çocukların doğa kamplarına götürülerek dijital cihazlardan uzaklaştırıldığını örnek olarak gösterdi. "Türkiye de okullarda cep telefonlarının kullanımını yasakladı." diye ekledi.
