SÜLEYMANİYE - Erbil-Bağdat ilişkilerinde yeni tartışma başlığı: Irak Federal Mahkemesi'nin 'petrol gelirleri' kararı

GÖRÜNTÜ DÖKÜMÜ : - Iraklı petrol uzmanı Rebivar Muhammed ile röportaj Erbil-Bağdat ilişkilerinde yeni tartışma başlığı: Irak Federal Mahkemesi'nin 'petrol gelirleri' kararı - Irak 2005 Anayasa Yazım Komisyonu Üyesi Dr. Wail Abdullatif: - "Kürt bölgesinin bu kararı uygulamaktan başka yasal yolu yoktur. Bundan sonra IKBY’nin bu durumu kabul edilemez ve toplum da buna rıza gösteremez" - Iraklı petrol uzmanı Rebivar Muhammed: - "Bağdat, IKBY'nin hakkını vermemek için şu ana kadar petrol ve doğalgaz yasasını çıkarmaya yanaşmamıştır. Bu nedenle de enerji konularıyla ilgili 1985 yılında çıkarılan Baas rejimi dönemine ait 84. maddeyi uyguluyor" - Irak Parlamentosu Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) Milletvekili Musenna Emin: - "Federal Mahkeme'nin ele aldığı dava da özünde siyasi bir konudur. Federal Mahkeme, anayasa ile ilgili konuları ele almalıdır. Bölgesel ve merkezi hükümet arasındaki sorunlar yönetimle ilgili bir konudur ve siyasidir" BAĞDAT/ERBİL (AA) - HAYDAR KARAALP - REWA MAHMOOD HASAN - Irak Yüksek Federal Mahkemesi'nin "Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) gaz ve petrol yasasının merkezi yönetim anayasasına aykırı olduğu" yönündeki kararının Erbil-Bağdat ilişkilerinde yeni bir krize yol açabileceği ihtimali üzerinde duruluyor. Irak Yüksek Federal Mahkemesi'nin IKBY'nin gaz ve petrol yasasına ilişkin kararıyla ilgili AA muhabirine konuşan uzmanların bir kısmı söz konusu kararı haklı bulurken, bir kısmı da bu kararın "siyasi" olduğu değerlendirmesini yaptı. Irak 2005 Anayasa Yazım Komisyonu Üyesi, eski milletvekili ve yargıç Dr. Wail Abdullatif, Irak Yüksek Federal Mahkemesi’nin ülkedeki en büyük yargı karar mercii olduğunu belirterek, mahkemenin kararının kesin ve bağlayıcı olduğunu söyledi. Abdullatif, “Oradan çıkan kararlar Basra ve Kerkük için olduğu gibi kuzey bölgesi için de geçerlidir. Kürt bölgesinin bu kararı uygulamaktan başka yasal yolu yoktur. Bundan sonra IKBY’nin bu durumu kabul edilemez ve toplum da buna rıza gösteremez.” diye konuştu. - “IKBY’nin uluslararası mahkemelere başvurma girişimi fayda sağlamaz” Irak anayasa hukuku uzmanı Dr. Ali Temimi de, “Federal Mahkeme’nin kararı; IKBY’nin petrol ve doğalgaz yasasını Irak Anayasası'nın 110, 111, 115, 122 ve 130’uncu maddesine göre lağvetmiştir.” diyerek, değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Irak konfederal değil, federal bir ülkedir. Dolayısıyla ülkedeki petrol ihracatıyla sadece SOMO Şirketi ilgilenir ve tüm ihracat onun aracılığıyla olur. Federal Mahkeme’nin kararı kesindir ve bağlayıcıdır. IKBY’nin uluslararası mahkemelere başvurma girişimi fayda sağlamaz. IKBY ile anlaşma imzalayan yabancı şirketler ise kaybedecekleri gelirleri merkezi hükümetten değil IKBY’den alırlar.” - “Karardan KDP ve KYB siyasi olarak etkilenecek” Irak Düşünce Merkezi Başkanı ve eski Irak Başbakanı Haydar İbadi’nin Siyasi Danışmanı İhsan Şammari, Federal Mahkeme’nin aldığı kararın zamanlama açısından siyasi olduğunu düşünmediğini ifade ederek, bu konuda geçmiş yıllarda açılan davaların yanı sıra, Irak Petrol Bakanlığı’nın son dönemde bu konuyu mahkeme gündemine taşımasının etkili olduğunu söyledi. Kararı siyasi açıdan da değerlendiren Şammari, şunları kaydetti: “Siyasi açıdan ise bu karardan KDP (Kürdistan Demokratik Partisi) ve KYB (Kürdistan Yurtseverler Birliği) olumsuz etkilenecek. Bu partiler, söz konusu kararın ‘Bağdat’taki siyasi güçlerini sınırlayacağını’ düşünüyor. Özellikle KDP, bu kararla üçlü ittifaka (KDP-Sadr-Halbusi Sünniler) devam edilmesinin istenmediğini dile getiriyor. Bu karar bence, Bağdat ve Erbil’i ortak bir petrol ve gaz yasası çıkarmaya yöneltmek içindi. Sonuç olarak; bu karar siyasi taraflar arasında çatışma ve çekişme alanı yarattı. Karar, siyasi amaçlarla kullanılmaya başlandı.” -“ Federal Mahkeme'nin aldığı karar anayasaya aykırıdır” Iraklı petrol uzmanı Rebivar Muhammed ise IKBY’nin 5 trilyon 700 milyar metreküp doğalgaz rezervine sahip olduğunu ve bunun da dünyadaki toplam doğal gaz rezervlerinin yüzde 3'üne denk geldiğini dile getirdi. IKBY’nin sahip olduğu doğalgaz rezervi açısından Katar'ın ardından 6. sırada yer aldığına dikkati çeken Muhammed, Irak'ın tamamında 8 doğal gaz alanı bulunduğunu ve bunlardan iki tanesinin de Süleymaniye'de yer aldığını kaydetti. Muhammed, “Federal Mahkeme, Rusya'nın isteği ve İran'ın baskısı üzerine Tahran'a yakın Şii grupların etkisiyle karar almıştır. Federal Mahkemenin aldığı karar anayasaya aykırıdır.” diye konuştu. - "Bağdat, 1985 yılında çıkarılan Baas rejimi dönemine ait 84. maddeyi uyguluyor" Irak Anayasası'nın 111. maddesinde "Irak halkları tüm bölgelerde ve vilayetlerde ayrım gözetilmeksizin çıkarılan petrol ve doğalgaza sahiptir" ifadesinin yer aldığını hatırlatan Muhammed, “Anayasa petrol ve doğalgaz çıkarma ve işletme hakkını Bağdat hükümetinden alıp bölge yönetimlerine ve vilayetlere vermiştir.” ifadelerini kullandı. Muhammed, Bağdat hükümetinin yerel ve bölgesel yönetimlerle petrol ve doğalgaz sahalarını işletmek için yasa tasarısı hazırlaması ve Parlamentodan çıkarması gerektiğini kaydederek, şu değerlendirmelerde bulundu: “Bağdat, IKBY'nin hakkını vermemek için şu ana kadar petrol ve doğalgaz yasasını çıkarmaya yanaşmamıştır. Bu nedenle de enerji konularıyla ilgili 1985 yılında çıkarılan Baas rejimi dönemine ait 84. maddeyi uyguluyor.” - "Federal Mahkeme, anayasa ile ilgili konuları ele almalıdır" Irak Parlamentosu Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) Milletvekili Musenna Emin de Irak Federal Yüksek Mahkemesi'nin “yapı olarak siyasi bir temele dayandığını” ve petrol-doğalgaz konusuyla ilgili aldığı kararın da “siyasi” olduğu yorumunu yaptı. Emin, “Federal Mahkeme'nin ele aldığı dava da özünde siyasi bir konudur. Federal Mahkeme, anayasa ile ilgili konuları ele almalıdır. Bölgesel ve merkezi hükümet arasındaki sorunlar yönetimle ilgili bir konudur ve siyasidir.” diye konuştu. Mahkemenin aldığı kararın bölgede yaşanan sorunlarla bağlantısı olduğunu söyleyen Emin, "IKBY bundan sonra daha fazla merkezi hükümetin etkisi altında olacaktır." dedi. - Irak Yüksek Federal Mahkemesinin kararı Irak Yüksek Federal Mahkemesi'nden 15 Şubat'ta çıkan kararda, "IKBY'deki petrol ve gaz yasası, federal yönetim (Bağdat) anayasasına aykırıdır ve yasal değildir." ifadelerine yer verilmişti. Kararda, IKBY hükümetine petrol ve gaz ihracatı anlaşmalarında Petrol Bakanlığı ve Mali Denetim Divanı'na bilgi vermek zorunluluğu getirilerek, "Bölgeden ihraç edilen petrol gelirleri merkezi yönetim Petrol Bakanlığı'na teslim edilmeli." ifadesi yer almıştı. IKBY hükümeti ise mahkemenin kararının "adaletsiz" ve "anayasaya aykırı" olduğu açıklamasını yapmıştı. Açıklamada, IKBY'nin Irak Anayasası'nda yer alan haklarından feragat etmeyeceği ve bu konuda federal hükümetle birlikte anayasal bir çözüme ulaşma çabalarını sürdüreceği kaydedilmişti.