Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı sırasında Türk ordusunun işgalci güçlere karşı son ve kesin darbesini indirmek ve Anadolu’yu işgalden kurtarmak amacıyla planlanan gizli bir harekâttı. 20 Temmuz 1922’de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından dördüncü kez Başkomutanlık yetkisi verilen Mustafa Kemal Atatürk, bu harekât kararını Haziran ayında almış ve hazırlıklarını gizli bir şekilde yürütmüştü.
Büyük Taarruz, 26 Ağustos'u 27 Ağustos'a bağlayan gece Afyon'da başlamış; Aslıhan civarında kuşatılan düşman birliklerinin Mustafa Kemal Paşa'nın bizzat yönettiği Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde imha edilmesiyle Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştı.
BAYRAM OLARAK KUTLAMAYA BAŞLANMASI
30 Ağustos, ilk kez 1924 yılında Dumlupınar'da Çal Köyü yakınlarında Cumhurbaşkanı Atatürk'ün katıldığı bir törenle "Başkomutan Zaferi" olarak kutlanmıştı. 1923 yılı, yeni Türkiye için ulusal ve uluslararası düzeyde yoğun bir dönem olduğu için zaferin kutlanması iki yıl gecikmişti.
Çal Köyü'ndeki ilk törende Atatürk, milli ruhun canlı tutulmasının önemini vurgulamış ve Meçhul Asker Abidesi'nin temelini eşi Latife Hanım ile birlikte atmıştır.
1926'dan itibaren "Zafer Bayramı" olarak anılmaya başlanan bu özel gün, 1 Nisan 1926 tarihinde kabul edilen Zafer Bayramı Kanunu ile resmi hale gelmiştir. Bu kanunla 30 Ağustos'un Cumhuriyet ordusu ve donanması için Zafer Bayramı olarak kutlanacağı, her yıl bu bayramın kara, deniz ve hava kuvvetleri tarafından çeşitli törenlerle anılacağı belirtilmiştir. Aynı yıl Savunma Bakanı Recep Peker tarafından yayımlanan bir genelge ile bayram törenlerinin detayları açıklanmıştır. Ancak, 1930'ların ortalarına kadar ilk törenlerin yüksek düzeyde kutlandığı gözlemlenmemiştir. Hava Kuvvetlerinin ülke savunmasındaki önemini vurgulamak amacıyla, Tayyare Cemiyeti de 30 Ağustos'u "Tayyare Bayramı" olarak adlandırmıştır.
TATİLLER VE KUTLAMALAR
Devletin resmi törenleri genellikle başkent Ankara’daki Anıtkabir’de başlar ve çeşitli askeri birliklerin, orkestra ve halkın katıldığı etkinliklerle devam eder. Ayrıca, bu günün anlam ve önemine dair çeşitli etkinlikler ve konuşmalar yapılır.
1960'lardan itibaren Zafer Bayramı, daha kapsamlı ve katılımlı kutlamalarla anılmaya başlanmıştır. Ayrıca, 30 Ağustos Türkiye'de askeri okulların mezuniyet törenlerinin ve subay ve astsubay rütbe değişikliklerinin yapıldığı bir gün olmuştur. Uzun yıllar boyunca Zafer Bayramı, Genelkurmay Başkanı tarafından kutlanmış; bu durum 2011 yılında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Başkomutan sıfatıyla kutlamalara ev sahipliği yaptığı yıl itibarıyla değişmiştir. 30 Ağustos, Türkiye'de resmi tatil olarak kabul edilmektedir.
Zafer Bayramı törenleri, başkent Ankara'da ve diğer şehirlerde, "Ulusal ve Resmi Bayramlar ile Mahalli Kurtuluş Günleri, Atatürk Günleri ve Tarihi Günlerde Yapılacak Tören ve Kutlamalar Yönetmeliği"ne göre düzenlenmektedir. 2012 yılında yenilenen bu yönetmelik gereğince:
- Zafer Bayramı törenleri, Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğü tarafından Genelkurmay Başkanlığı ile koordineli olarak yürütülür.
- Törenler 30 Ağustos günü sabah saat 07.00'de başlar ve gece saat 24.00'te sona erer. Saat 12.00'de başkentte yirmi bir pare top atışı yapılır.
- Cumhurbaşkanı, Anıtkabir’i ziyaret ederek çelenk koyar, Cumhurbaşkanlığında tebrikleri kabul eder ve bayramı kutlar. Ayrıca Zafer Bayramı resepsiyonu Cumhurbaşkanı tarafından verilir.
- Başkent dışında, Atatürk anıt veya büstüne mülki idare amiri, garnizon komutanı ve belediye başkanı tarafından çelenk konulur. Mülki idare amiri, garnizon komutanı ve belediye başkanı tebrikleri kabul eder, bayramı kutlar, İstiklal Marşı eşliğinde bayrak göndere çekilir ve şeref tribününden selamlanır. Zafer Bayramı resepsiyonu vali tarafından yapılır.
2015 yılında yaşanan terör olayları nedeniyle kutlamalar yalnızca çelenk koyma ve tebrikleri kabul etme şeklinde gerçekleştirilmiş, diğer şenlik ve eğlence etkinlikleri iptal edilmiştir.
