Vatikan, Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı Papa Franciscus'un vefat ettiğini duyurdu. Bir süre önce zatürre nedeniyle tedavi görmüş olan Papa, 88 yaşında hayatını kaybetti. Peki, bir sonraki Papa ne zaman, nasıl seçilecek? Papa öldüğünde ne olur?
Vatikan Devlet Başkanı ve Roma Katolik Kilisesi'nin lideri Papa Francis 88 yaşında hayatını kaybetti. Kilisenin 'ilerici' kanadından olan ve Kilise tarihinde Avrupalı olmayan ilk Papa olan Arjantinli Papa Francis'in ardından Roma Katolik Kilisesi, Katolik dünyasının yeni ruhani liderini seçecek.
PAPA NEDEN ÖLDÜ?
Katolik dünyasının ruhani lideri Papa Franciscus, 21 Nisan’da hayatını kaybetti. Bir süredir sağlık sorunları yaşayan Papa’nın, zatürre teşhisiyle hastanede tedavi altında olduğu biliniyordu. Daha önce geçirdiği rahatsızlıklar nedeniyle zaman zaman görevlerini yardımcılarına devreden Papa Franciscus, son dönemde görevini sınırlı şekilde sürdürebiliyordu. Vatikan kaynaklarından edinilen bilgilere göre, sağlık durumu son günlerde kötüleşen Papa, doktorların tüm müdahalesine rağmen kurtarılamadı.
Papa Franciscus, görevi süresince Katolik Kilisesi'nde reform niteliğinde birçok adım atmış, dünya genelinde farklı inanç gruplarıyla diyalog çağrılarıyla dikkat çekmişti. Görev süresi boyunca sosyal adalet, mülteci hakları ve çevre gibi konularda yaptığı açıklamalarla geniş bir kitleye hitap etmişti. Papa'nın vefatı sonrası, Katolik Kilisesi’nde yeni liderin belirlenmesi için geleneksel seçim süreci olan “Konklav”ın ne zaman toplanacağına ilişkin açıklamanın kısa süre içinde yapılması bekleniyor.
PAPA ÖLDÜĞÜNDE NE OLUR?
Papa'nın ölümü Kutsal Roma Kilisesi'nin Camerlengo'su tarafından teyit edilir ve Vatikan tarafından da ölümü ilan edilir. Camerlengo Papa'nın ölümünü belgeler ve yatak odasını ve çalışma odasını mühürler. Mührünün açılması ve içindekilerin elden çıkarılması için yerine gelecek kişinin seçilmesi beklenir.
Papa'nın öldüğünü tasdik eden Camerlengo, Vatikan Bazilikası Başrahibi'ne ve Roma Piskoposluğu Kardinal Vekili'ne durumu bildirir. Haberi Roma Şehri'ne duyuran Kardinal Vekili'dir. Camerlengo, Papa'nın yüzüğü ve mührünü yok eder.
Ölümünden sonra Papa'nın bedeni kutsanır ve giysileri giydirilerek tahta bir tabuta yerleştirili. Papalık Hanedanı ve Kardinallerin özel ziyaretleri için Vatikan'da uygun bir yere götürülür. Daha sonra, resmi olarak sergileneceği Vatikan'ın Patriklik Bazilikası olan St. Peter'a götürülür. Orada, cenaze töreninden önce merhum papanın halk önündeki ziyareti gerçekleşecektir.
PAPA NASIL, NE ZAMAN SEÇİLİR?
Papa'nın ölümü ardından 9 günlük yas ilan edilir. Ölümünden 5 gün sonra da Kardinaller Heyeti toplanır. Papa öldüğünde, Camerlengo ve diğer iki kardinal yeni bir papa seçilene kadar Katolik Kilisesi'nin sorumluluğunu üstlenir. Bir sonraki Papa genellikle bir papanın ölümünden yaklaşık iki hafta sonra seçilmiş olur.
Kardinaller tarafından yeni bir Papa seçmek için gerçekleştirilen seçim süreci Conclave de, Kardinaller bir anahtarla Sistine Şapeli'ne kilitlenirler. "Konklav" Latince kökenli, "anahtarla kapatılmış" anlamına gelen bir kelime. Bu, oylama üzerinde herhangi bir etki olmaması adına yapılır.
Papa öldüğünde 80 yaşın altındaki tüm kardinaller, aforoz edilmiş olanlar da dahil olmak üzere, konseyde oy kullanma hakkına sahiptir. Seçimin ilk gününde, 120 tane kardinal Sistine Şapeli'ne girmeden önce ayin yaparlar ve burada apostolik anayasaya yemin ederler. Bu sırada, yeni bir Papa'nın seçilmesini engelleyebilecek bir kurumu desteklememeye yemin ederler ve her zaman Katolik egemenliklerini korurlar. İlk oyu kullanırler.
Herhangi bir kardinalin yeni Papa olarak ilan edilebilmesi için, kardinalin oylarının en az üçte ikisini alması gerekir. Bu oy oranına ulaşılana kadar her gün Sistine Şapeli'nde buluşmaya devam edeceklerdir.
Her oylamadan sonra tüm evraklar (oy pusulası, notlar gibi) yakılır. Şapel'den çıkan duman siyahsa henüz papa seçlmedi demek, beyaz dumansa yeni Papa'nın seçildiği bildirilir. Usüle göre seçilen kişi, şapelin önüne çağırılırken Papalık görevini kabul edip etmediği sorulur. Cevap evet ise, yeni Papa'dan Papalık ismini seçmesi isteniyor.
Seçilen yeni Papa, Sistine Şapeli'nin yanındaki Gözyaşı Odası'na götürülür, burada yeni beyaz cübbesini ve kırmızı terliklerini giyer. Yeni Papa Vatikan'da toplanan kalabalığa duyuruluyor. Bunun yanı sıra Papa olmak için herhangi bir yaş sınırı yoktur.
papa Adayları kimler?
Pek çok Katolik yorumcuya göre, mevcut papa hala hayattayken bir sonraki papanın kim olabileceğine dair açık spekülasyonlar saygısızlık. Ancak dikkatler kaçınılmaz olarak potansiyel papa adayı olan ve İtalyanca'da "papabili" olarak bilinen kardinallere çekilmiş durumda. Önde gelen adaylar farklı geçmişlere ve ideolojik bakış açılarına sahip olduğundan, konseyin nihai seçimi Kilise'nin gelecekteki yönünü değiştirebilir. İlk aday her zamanki gibi bir İtalyan, Kardinal Pietro Parolin.
"Bir Vatikan diplomatı" olan 70 yaşındaki İtalyan kardinal Pietro Parolin, Papa Francis'in dışişleri bakanı ve yerine geçmesi için şu anki favori isim. Parolin, 10 yıl önce ABD ile Küba arasındaki buzların erimesine ve 2018'de Vatikan ile Çin arasında imzalanan anlaşmaya aracılık etmesiyle tanınıyor.
ABD'li Katoliklere göre, mevcut jeopolitik dalgalanmalar göz önünde bulundurulduğunda, kardinal seçiciler bir diplomata ihtiyaç duyuyor olabilir. 11 yıl boyunca Papa Francis'in "görev değişikliklerinden" azade olan Kardinal Parolin, 'hasarları onarabilecek ılımlı biri' olarak görülüyor. Bir diğer aday, Filipinler'den Kardinal Luis Antonio Tagle.
Filipinli 67 yaşındaki kardinal Luis Antonio Tagle, Vatikan gözlemcileri arasında uzun zamandır önde gelen bir papabili. ABD'li Katoliklere göre Tagle "medyaya yakın, karizmatik ve neşeli".
Seçildiği takdirde ilk Asyalı papa ve Hertfordshire'da doğan ve 1150'lerde görev yapan 4. Adrian'dan beri "tarihte gerçekten akıcı bir şekilde İngilizce konuşan ilk papa" olacak.
Kardinaller Koleji Raporu'na göre Kardinal Tagle duygularını rahatlıkla gösterebiliyor ve şakacı, halktan biri gibi bir tavrı var. Sol eğilimli politikaları Papa Francis'in sosyal adalet konularında nispeten ilerici görüşlerine benziyor. Diğer aday Gana'dan, Kardinal Peter Turkson.
Çok dilli İncil bilgini Kardinal Peter Turkson, 76 yaşında, aurası güçlü ve yumuşak dilli olarak tanımlanıyor ve uzun süredir önde gelen adaylardan biri olarak görülüyor. Ancak eşcinsellik, ekoloji ve sosyal adalet konularındaki nispeten liberal görüşleri, onu bazı kardinal arkadaşları ve kendi ülkesi Gana'daki piskoposlarla karşı karşıya getirmekte.
Katolik nüfusun giderek arttığı Afrika'dan bir Papa seçilmesine yönelik bir heyecan olsa da Kardinal Turkson genel olarak birleştirici bir aday olarak görülmüyor.
Macaristan'dan Kardinal Péter Erdő de bir diğer aday: Ödüllü bir akademisyen ve entelektüel olan 72 yaşındaki Kardinal Péter Erdő'nün mevcut Papa'dan daha muhafazakâr olduğu ve potansiyel bir "uzlaşma seçimi" olarak görüldüğü belirtildi. Komünist bir rejim altında yetişmiş - 1956'da işgalci Sovyet birlikleri evlerini yaktığında ailesi sadece sırtlarındaki giysilerle kaçmış - ve o zamandan beri Macar demokrasisi otokrasiye kayarken ülkesinin kilisesini yönetmiş bir kardinal.
Sürpriz isim ise Ukrayna'dan Kardinal Mykola Bychok oldu. Yunan kökenli 45 yaşındaki Ukraynalı Kardinal, 7 Aralık 2024 tarihinde Papa Francis tarafından kardinal ilan edildi. Bychok’un, Rusya ile devam eden savaş sürecinde Ukraynalı halkın yaşadığı zorlukları etkili şekilde dile getirdiği ve cemaati ağırlıklı olarak 2014 yılında çatışmalardan kaçan Rum Katolik mültecilerden oluştuğu biliniyor. “Aziz Petrus’un tahtına oturmak için yaşı çok genç mi?” sorusuna ise genel yanıt, “Tarih böyle bir duruma ‘hayır’ demiyor ve görünüşe göre Papa Francis de aynı fikirde.”
