Ege Denizi’nde, Yunanistan’ın 200 km güneydoğusunda yer alan volkanik adalar grubu olan Santorini Yanardağı bölgede yaşanan depremlerle yeniden kendisini hatırlattı. Ege Denizi Santorini Adası açıklarında 28 Ocak’tan bu yana meydana gelen depremler sonrası tüm dünyanın gözü adaya ve ada açıklarında bulunan yanardağa çevrildi. 2021 yılında bölgede son dönemde artan sismik faaliyetlerin olduğu gözlenmiş hareketlilik daha sonra sona ermişti. Arkeolojik bulgulara göre ilk kez yaklaşık 2,5 milyon yıl önce patladığı tahmin edilen ve faaliyetlerini bugüne kadar sürdüren Santorini yanardağında en son 1950 yılında büyük bir volkan patlaması olmuştu. Peki, Santorini Yanardağı patlarsa ne olur? Santorini Yanardağı aktif mi? İşte, o konular hakkında ayrıntılı bilgiler.
SANTORİNİ YANARDAĞI PATLAYACAK MI?
Yunan meslektaşlarının son 10 yılda Ege Denizi altındaki faylarla ilgili yaptığı yayınlara da değinen uzmanlardan kritik olarak şu açıklamalar yapıldı;
“Santorini kuzeyinde, Santorini-Amorgos fay sisteminin varlığını ortaya çıkarmış ve bu fay sistemi boyunca önemli bir aktivitenin olacağını ve bu aktivitenin aktif volkanizma ile ilişkili olabileceğini belirtmişlerdir. Geçen yıl yapılan bir çalışmada da 9 Eylül 1956 yılında meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki ve 25 kilometre odak derinliğindeki Amorgos depreminin deniz tabanında 75 kilometre uzunluğunda yüzey kırığı geliştirdiği ve yakın adalarda tsunamiye neden olduğu anlaşılmıştır. Kayıtlarda 1956 depreminden sadece 13 saniye sonra odak derinliği 45-90 kilometre olan ve büyüklüğü 6 ila 7.2 olan 2’nci bir deprem daha meydana geldiği bilinmektedir. Bu depremlerde Santorini ve Amorgos’ta 3 bin 200 binanın hasar gördüğü ve 54 kişinin can verdiği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Son günlerde ocak sonu, şubat başında meydana gelen depremler de Santorini-Amorgos fayı ve bu fayın yakın çevresindeki fayların tetiklendiği anlaşılmaktadır. 1956 yılında Amorgos fayının kırıldığını düşündüğümüzde son bir haftadır meydana gelen depremlerin magmatik kaynaklar ve hidrotermal aktivite nedeniyle tetiklenmiş depremler oldukları ve yeni bir volkanik aktivite başlangıcını gösterdiği kabul edilebilir. Bu nedenlerle, bölgedeki Anafi-Astypalea fay sistemi, Los fay sistemi ve Kinairos fayının yakın gelecekte yıkıcı deprem üretme ihtimali yüksek görünmektedir”
SANTORİNİ YANARDAĞI EN SON NE ZAMAN PATLADI?
Arkeolojik bulgulara göre ilk kez yaklaşık 2,5 milyon yıl önce patladığı tahmin edilen ve faaliyetlerini bugüne kadar sürdüren Santorini yanardağında en son 1950 yılında büyük bir volkan patlaması olmuştu. Ancak Santorini Yanardağı’ndaki en büyük patlama M.Ö 1600’lerde meydana gelmişti. Patlama nedeniyle Antik Minos Uygarlığı sona ermiştir.
Kayıtlarda 1956 depreminden sadece 13 saniye sonra odak derinliği 45-90 kilometre olan ve büyüklüğü 6 ila 7.2 olan 2’nci bir deprem daha meydana geldiği bilinmektedir. Bu depremlerde Santorini ve Amorgos’ta 3 bin 200 binanın hasar gördüğü ve 54 kişinin can verdiği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Son günlerde ocak sonu, şubat başında meydana gelen depremler de Santorini-Amorgos fayı ve bu fayın yakın çevresindeki fayların tetiklendiği anlaşılmaktadır. 1956 yılında Amorgos fayının kırıldığını düşündüğümüzde son bir haftadır meydana gelen depremlerin magmatik kaynaklar ve hidrotermal aktivite nedeniyle tetiklenmiş depremler oldukları ve yeni bir volkanik aktivite başlangıcını gösterdiği kabul edilebilir. Bu nedenlerle, bölgedeki Anafi-Astypalea fay sistemi, Los fay sistemi ve Kinairos fayının yakın gelecekte yıkıcı deprem üretme ihtimali yüksek görünmektedir
2006 yılında uluslararası bilim insanlarından oluşan bir ekip tarafından yapılan araştırmalar patlamanın bilinenden daha büyük olduğunu ortaya çıkardı. Patlama 39 km alanı karasal olarak etkiledi ve bu alanda karadaki her şey zarar gördü. Tarım alanları ve yerleşim yerleri bu şekilde harap oldu.
SANTORİNİ YANARDAĞI PATLARSA NE OLUR?
İzmir’deki Dokuz Eylül Üniversitesi’nin (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir de Ege Denizi’ndeki son depremlerin magmatik kaynaklar ve hidrotermal aktivite nedeniyle tetiklenmiş depremler olduğunu ve yeni bir volkanik aktivite başlangıcını gösterdiği söyledi. Türkiye’nin bu depremlerden etkilenme derecesinin düşük olduğuna dikkati çeken Sözbilir, “Bu bölgedeki denizaltı faylarının 7’den büyük deprem üretmesi durumunda Kuşadası-Bodrum-Datça kıyılarının tsunami tehlikesi açısından modellenmesi ve buna göre önlem alınması gerekmektedir” dedi.
Depremleri değerlendiren DEÜ DAUM Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Son günlerde Ege Denizi’nde Santorini Adası’nın hemen kuzeyinde büyüklükleri 3 ile 4.8 arasında değişen deprem fırtınası şeklinde bir aktivitenin devam ettiği anlaşılmaktadır. Bu depremlerin jeolojik ortamına baktığımızda Atina- Santorini- Datça- Bodrum hattı boyunca şeklinde bir geometriye sahip aktif bir volkanik ada yayı içinde geliştiğini görüyoruz. Güney Ege Volkanik Ada Yayı olarak bilinen bu yay şekilli ortamda değişik büyüklükte Santorini, Milos, Nisiros gibi volkanik adalar bulunur. Bu adaları oluşturan volkanlar çevresinde tarihsel ve aletsel dönemde çok sayıda depremler, tarihsel dönemlerde bu adalarda volkanik patlamalar gelişmiş. Bu nedenle, bu adaları oluşturan volkanların günümüzde de aktif olduğu kabul edilmektedir” diye konuştu.
KURAKLIK TEHLİKESİ
Uzmanlar, Ege Denizi’ndeki, magmatik nedenlerden kaynaklandığına dikkat çektiği deprem fırtınasıyla ilgili değerlendirmede bulunarak, Santorini Adası’ndaki volkanın patlaması halinde ciddi bir kuraklık yaşanacağını söyledi. Uzmanlar, ‘Asıl büyük olay, kuraklık yaratması. Volkan patlamaları olağanüstü kuraklığa neden olur. Bu da büyüklüğüne göre değişir. Tsunami ve deprem bölgeseldir ama kuraklık tüm dünyayı aynı anda vurur.’ dedi.
Deprem bilimcileri, Santorini Adası’ndaki volkanın patlaması tsunami ve depreme yol açar açıklamaları olduğunu hatırlatıp, “Doğrudur ancak bunlar lokal olarak etkiler. Asıl büyük olay, kuraklık yaratması. Volkan patlamaları olağanüstü kuraklığa neden olur. Bu da büyüklüğüne göre değişir. Tsunami ve deprem bölgeseldir ama kuraklık tüm dünyayı aynı anda vurur. Kuraklık ise ekonomik kriz, açlık ve savaşlar demektir” dedi.
Tüm dünyada yer altı suları ciddi bir konu olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yaşar, “Kaçak kuyu açamazsınız. 2023 yılında İspanya’da 256 kaçak kuyu açıldı. Kaçak kuyuları açanlar, cezaevine girdi. Yer altı suları çok değerli. Volkan patlaması durumunda 3-4 sene yağış azlığı olacak. O zaman su ihtiyacı yer altı sularından karşılanacaktır. İşte bu nedenle yer altı sularına dokunmamak gerekiyor. Hep 2-3 yıllık bir rezerv saklanması gerekiyor. Maalesef biz bunu yapmıyoruz. Türkiye’de 550 bin kuyu olduğu tahmin ediliyor. Bunun 120 bini ise kaçak” dedi.
SANTORİNİ YANARDAĞI NEREDE?
Santorini ya da Santoron, Ege Denizi’nde, Yunanistan’ın 200 km güneydoğusunda yer alan volkanik adalar grubudur. Toplam 15.550 nüfusa sahip olan bölgede, Akdeniz özelliklerine sahip bir yarı kurak iklim (Köppen iklim sınıflandırmasında BSh iklim bölgesindedir) özelliği vardır.
