TBMM Müsilaj Sorununu Araştırma Komisyonu'nun İstişare Toplantısı, Marmara Denizi'ne kıyısı bulunan illerin temsilcilerinin katılımıyla İstanbul'da gerçekleştirildi.
TBMM Müsilaj Sorununu Araştırma Komisyonu Başkanı Mustafa Demir, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, haziran ayı başında hemen hemen Marmara'nın her tarafında görülen müsilajın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığının gayretiyle fiziki olarak toplandığını, ardından Marmara Denizi'ni Koruma Eylem Planı adı altında 22 maddelik bir karar alındığını, bu eylem planı kapsamında ayrıca alanında önemli bilim insanlarından oluşan Marmara Denizi Bilim Kurulu'nun kurulduğunu hatırlattı.
Komisyonun ilk toplantısına Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcilerini davet ettiklerini, onların süreç içinde yaptığı çalışmaları dinlediklerini anlatan Demir, ikinci toplantıda Tarım ve Orman Bakanlığının çalışmaları hakkında bilgi aldıklarını belirtti.
Daha sonra bilim insanlarını davet ederek, onların konu ile ilgili çalışmalarını, şu ana kadar Marmara Denizi’nin korunması ve temizliği ile ilgili yapılmış teknik ve bilimsel çalışmalar hakkında bilgi aldıklarını ifade eden Demir, sözlerine şöyle devam etti:
"Marmara Denizi söz konusu olduğunda, araştırma konusunun hedefi söz konusu olduğunda en önemli bileşenlerimizden, ortaklarımızdan olan yerel yönetimlerin temsilcileriyle bir aradayız. Müsilaja genel olarak baktığımızda, müsilaja neden olan 3 tane etken olduğunu görüyoruz. Bunlardan birincisi küresel ısınma münasebetiyle bütün denizlerde olduğu gibi Marmara Denizi'nin de ısınıyor olması. İkinci etken Marmara Denizi'nin jeolojik yapısı gereği su hareketliliğinin çok az olması. Üçüncü etken de Marmara Denizi'ne bırakılan kirlilik yani Marmara Denizi'nin insan faktörlü kirlenmesi. Bu üçüne baktığımızda bizim araştırma komisyonu olarak üzerinde hassasiyetle durmamız gereken konu şüphesiz kirliliğin önlenmesiyle ilgili yapılacak çalışmalar. Bugün bu kirliliğin önlenmesi, atık su arıtma tesislerinin yapılması, atık su arıtma tesislerinin sürdürülebilir bir şekilde çalıştırılabilmesi ve bunların kontrolü söz konusu olduğunda en önemli paydaşımız olan yerel yönetimlerle beraberiz. Bu açıdan bu toplantıyı son derece önemsiyoruz."
Demir, şu ana kadar yapılan çalışmaların, bilim insanlarının araştırmalarının asıl kirleticilerin evsel kirleticiler olduğunu gösterdiğini belirterek, Marmara'ya atılan evsel veya kentsel atıkların yüzde 53'ünün birinci derece mekanik arıtmadan sonra denize deşarj edildiğini belirtti.
Mustafa Demir, İstanbul'un Marmara Denizi'ne bıraktığı kirlilik yükünün yüzde 76 olduğunu, bu nedenle İstanbul'un yapacağı projelerin son derece önem taşıdığını vurguladı.
"16 büyük tesise İstanbul'un ihtiyacı var"
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı İbrahim Orhan Demir de müsilajın oluşumuna yol açan etkenlerin önemli olduğunu ancak çok fazla dillendirilmeyen bir sebebin de ısınmaya neden olan soğutma suyu olduğunu belirtti.
Noktasal atık denilen atıkların 2 katı miktarda Marmara'ya soğutma suyu aktığını ve ısınmaya neden olduğunu aktaran Demir, öte yandan Susurluk Havzası'ndan Marmara'ya atılan azot ve fosforun evsel atıkların 2 katı olduğunu ifade etti.
İSKİ Genel Müdürü Raif Mermutlu da müsilajın bir sebebinin de arıtma tesislerinde, yeterince arıtılmadan verilen sular olacağı için hayata geçirmeyi planladıkları arıtma tesislerini çok önemsediklerini dile getirdi.
Planladıkları tesisleri neden hayata geçiremediklerini anlatan Mermutlu, "Birinci sebep arazi sorunu. Örneğin Kadıköy gibi bir bölgeye, alan açıp da bu tesisi sığdırabilir miyiz? En büyük sorun bu. Oradaki halkın davranışları da çok önemli. Çünkü biz ön arıtmayı dahi yaparken oradaki insanlarla koordine sağlamak suretiyle gerçekleştirdik. Burada bir ileri biyolojik arıtma tesisi yaptığınızda yansımaları olacak diye düşünüyorum." değerlendirmesini yaptı.
Yeni bir yer arayışına girdiklerini anlatan Mermutlu, "Paramız olsa, istimlak yeteneğimiz olsa dahi tesis yerini bulamazsanız tesisi yapamıyorsunuz." dedi.
Mermutlu, İstanbul'da yapmayı planladıkları arıtma tesisine ilişkin bilgi vererek, "Buradan ilgili birimlere de seslenmek istiyorum zar zor bulduğumuz yerlerde bu arıtma tesislerine öncelik verilsin. Daha pozitif bakılsın arıtma tesisi yerlerine ki hızlı bir şekilde yapalım." diye konuştu.
Bu projeler için bir finans durumunun söz konusu olduğunu dile getiren Mermutlu, projeleri hazırladıklarını, hızlı bir şekilde ihale edip gerçekleştirebileceklerini söyledi.
Mermutlu, konuşmasına şöyle devam etti:
"16 büyük tesise İstanbul'un ihtiyacı var. Bu tesisler tamamlandıktan sonra ancak İstanbul'un arıtma ihtiyacı tamamlanmış olacak. Bunun dışında tünel ihtiyaçları var Silivri Gümüşyaka atık su tüneli, Yenikapı derin deniz deşarjı2, Ataköy derin deniz deşarjı, Baltalimanı derin deniz deşarjı2, KadıköyÜsküdar derin deniz deşarjı, Ambarlı deniz derin deşarjı. Bu projelerin toplam bedeli 10 milyar Türk lirasına İSKİ'nin önümüzdeki 4 yıl içinde ihtiyacı var. 4 yıl diyorum çünkü bu tesislerin arazi problemi çözülse dahi ihalesi, inşaatına başlanması 4 yıllık bir süreyi alıyor. En iyi şekilde senkronize edilmesi halinde bile 10 milyar liraya ihtiyaç var. 10 milyar Türk lirasını İSKİ karşılayamayacak. İSKİ'nin 2021 yılı yatırım bütçesi yaklaşık 2,5 milyar Türk lirası. Toplam bütçemiz 7,8 milyar lira ama yatırım bütçesi 2,5 milyar Türk lirası. İSKİ hiçbir iş yapmasa diğer yatırımları tamamen durdursa bu projeleri hizmete alması 4 yıl. Böyle bir şey olamayacağına göre, İSKİ'nin içme suyu, şebeke, atık su şebekesi ihtiyaçları olduğu için bu paranın bir yerlerden temin edilmesi gerekiyor. Aksi halde bu müsilaj konusu uzun süre konuşulur."
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı Prof. Dr. Ayşen Erdinçler de İBB'nin müsilaj konusunda tamamlanan, devam eden ve planlanan çalışmalarına ilişkin bilgi verdi.
Marmara Belediyeler Birliği Başkanı ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, Marmara Denizi'ne kıyısı olan belediyelerin temsilcilerinin de katıldığı toplantının devamında komisyon üyesi milletvekilleri, müsilaj çalışmaları konusuna ilişkin ilgililere sorular yönelterek, görüşlerini dile getirdi.
Karşılıklı görüşlerin bildirildiği istişare toplantısı devam ediyor.
