Türkiye, biyolojik çeşitliliği ile dünya çapında önemli bir yer tutuyor. Ulusal Biyolojik Çeşitlilik ve İzleme Projesi kapsamında bugüne kadar 13.404 farklı canlı türü tespit edilirken, bu zenginlik sürekli yeni keşiflerle artmaya devam ediyor. Ancak bu doğal miras, biyolojik kaçakçılıkla mücadele edilmesini gerektiren bir tehdit oluşturuyor. Özellikle endemik türler ve genetik araştırmalar için yasadışı yollarla ülke dışına çıkarılmak istenen bu canlılar, ciddi bir tehlike arz ediyor.
Türkiye’de biyolojik kaçakçılıkla mücadele hız kesmeden devam ediyor. 2007 yılından 2024 yılına kadar 95 farklı kaçakçılık vakası engellendi. Bu vakalar, 23 farklı ülkeden 173 şüpheliyi kapsarken, toplamda 41,5 milyon TL ceza kesildi. 2023 yılına kadar, biyokaçakçılara uygulanan ceza tutarı 5,6 milyon TL iken, 2024'te artan kaçakçılık girişimleriyle bu rakam önemli ölçüde arttı.
Kaçakçılar Hangi Türleri Hedef Alıyor?
Biyolojik kaçakçılığın en çok hedef aldığı türler arasında kelebekler, böcekler, bitkiler, kuşlar ve sürüngenler yer alıyor. Özellikle Akdeniz ve Karadeniz bölgeleri, Toroslar, Amanos Dağları gibi biyolojik çeşitliliğin yoğun olduğu yerler, biyokaçakçıların en çok ilgi gösterdiği alanlar arasında bulunuyor.
Salep orkidesi ve trüf mantarı gibi bitkiler, yasadışı yollardan kaçırılmaya çalışılan değerli türler arasında yer alıyor.
Biyokaçakçılığın Nedenleri
Biyolojik kaçakçılığın ardında, genetik araştırmalar için malzeme temini, koleksiyonerlere satış ve ilaç sektörüne yönelik ham madde temini gibi ekonomik çıkarlar bulunuyor. Geçmişte Ankara Tavşanı ve Sivas Kangalı gibi yerel türler, bu amaçlarla kaçırılmıştı. Kaçakçılığın hedefinde sadece hayvanlar değil, aynı zamanda tıbbi aromatik bitkiler ve doğal ilaçlar da yer alıyor.Biyokaçakçılıkla mücadele için 2013 yılında hazırlanan Biyokaçakçılıkla Mücadele Eylem Planı kapsamında, 81 ilde kolluk kuvvetlerine eğitimler verilmiş ve biyokaçakçılıkla ilgili bilgilerin paylaşılması amacıyla Biyokaçakçılık Bilgi Paylaşım Sistemi kurulmuştur. Ayrıca, 28 sahil güvenlik birimi de bu konuda bilgilendirilmiştir.
