ÖZEL HABER-DAMLA EROĞLU
Türkiye’de zorlu ekonomik şartlardan en çok zorlanan grup emekliler oluyor. Yıllar boyunca zor şartlar altında sigortalı olarak çalışan vatandaşlar, bir gün emekli olmanın hayalini kuruyor. Düşük maaşlarla çalışan vatandaşlar, 50-60 yıllık bir çalışmanın ardından emekli olma hakkını elde ediyor. Emekli olup daha rahat bir hayat yaşayacaklarını, çocukları ve torunlarıyla bir gelecek kurmanın hayalini kuran emekliler, Türkiye’deki ekonomik şartlar ve düşük ücretler nedeniyle en çok darbeyi yiyen kesim olarak ön plana çıkıyor. Gelecekte dinlenmeyi, ailesiyle vakit geçirmeyi bekleyen vatandaşlar, emekli olunca yeni bir iş bulma arayışına giriyor. Türkiye’de halihazırda emekli sayısı 15 milyon 351 bin 511 olarak açıklandı. Bu rakamı yuvarladığımızda ise 16 milyon emekli karşımıza çıkıyor. Ülkemizde yaklaşık olarak 16 milyon emekli var ama emekli kısmı sadece sözde kalıyor. Yıllar boyunca zor şartlar altında durmadan çalışan vatandaşlar bu kez emekli olunca da çalışmaya devam ediyor. Bunun nedeni ise ülkemizdeki yüksek enflasyon ve faiz oranlarına karşı düşük maaşlar olarak ortaya çıkıyor. Her yıl artan enflasyon oranlarına karşın maaşlar ne yazık ki çok düşük seviyelerde kalıyor. Hayat pahalılığından şikayetçi olan gruplar ise asgari ücretli ve emekliler oluyor. Türkiye’deki gelir eşitsizliğinden en çok etkilenen ve mağdur olan kesimler olarak öne çıkıyorlar.
EMEKLİLER NE MAAŞTAN NE HAYATTAN MEMNUN
Gelir eşitsizliğinden ve hayat pahalılığından yakınan emekliler, çareyi ek işte buluyor. Milyonlarca yaşlı emekli, bozulan sağlık durumlarına rağmen hem kendilerini hem de ailelerini geçindirmek için zor şartlar altında çalışmaya kalkışıyor. İleri yaşta emekli olan vatandaşlar ek iş olarak maalesef zor işlerde çalışarak hayatlarını tehlikeye atıyor. Fabrikalar, inşaatlar ve madenler gibi güç isteyen yerlerde çalışan yaşlı emekliler, çalışan emekli sıfatında yer almaya devam ediyor.
Türkiye’de emekli olup çalışmaya devam eden emeklilere ilişkin veriler Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından açıklanıyor. SGK tarafından Mart 2024 yılında açıklanan verilere baktığımızda ise 1 milyon 943 bin 579 emeklinin çalıştığı ortaya çıkıyor. Yaklaşık olarak 2 milyona yakın vatandaş çalışan emekli kategorisinde yer alıyor. Yıllara göre baktığımızda emekli maaşları hep Türkiye’deki en düşük ücret olarak karşımıza çıkıyor.
EMEKLİ İKRAMİYELERİ ENFLASYON KARŞISINDA ERİYİP GİDİYOR
2010-2025 yıllar arasındaki emekli maaşlarına yapılan zam oranlarına baktığımız da ise emekli maaşları 500 TL’lerden 14. 469 TL’ye çıktığını görüyoruz. Fakat her yıl artan enflasyon, döviz artışı ve yaşam maliyetini ele aldığımızda emeklinin aldığı ücretle geçinmenin zor olduğu ortaya çıkıyor.
Emeklilere her yıl verilen ve her yıl artış yapılan emekli maaşlarına ek olarak da 2018 yılında hayata geçen emekli bayram ikramiyeleri var. Emekli bayram ikramiyeleri, Türkiye’de emeklilere yılda iki kez verilen bir destek ödeme olarak geçiyor. Ramazan ve Kurban Bayramları öncesinde ödenen bir destek ödemedir. 2018 yılında 1000 TL ile başlayan ödeme her yıl iki bayramın öncesinde emeklilerin hesaplarına yatırılıyor. Bu ödemeler, emekli olan vatandaşlara, bayramlar öncesinde maddi olarak destek olmak amacıyla yürürlüğe girdi. Her yıl belli oranlarda yapılan zamlarla emekli olan vatandaşların bayram zamanında maddi olarak daha rahat olmalarını sağlamayı amaçlıyor.
Fakat ülkemizdeki vatandaşlara sağlanan maddi destekler, maalesef hayat pahalılığı ve enflasyonu baz aldığımızda çok düşük oranlarda kalıyor. Emeklilere verilen bayram ikramiyeleri de bunlardan biri. Vatandaşa maddi olarak destek olarak verilen ikramiyeler, bayram gelmeden vatandaşın cebinden uçup gidiyor. Artan kira oranları, ulaşım ücretleri ve gıda enflasyonunu baz aldığımızda, emekliler aldıkları bayram ikramiyelerini bayram için değil hayatta kalmak için harcıyor. Bir yerden aldığı borcu, bayram ikramiyesiyle kapatmaya çalışıyor.
ENFLASYON VE FAİZLER ARTIYOR, EMEKLİ İKRAMİYESİ YERİNDE SAYIYOR
Peki, bayram ikramiyeleri, emeklilere destek sağlıyor mu? Her yıl belli oranlarda emekli bayram ikramiyelerine zam yapılıyor. Son beş yılda yapılan zam oranlarına baktığımızda ise verilen ikramiye ücretiyle enflasyon ve döviz arasında bir çelişki ortaya çıkıyor. Enflasyon, faiz ve dövizdeki artış maalesef emeklinin ne maaşına ne de bayram ikramiyesine yansıyor.
2020-2025 yılları arasındaki ‘’Emekli bayram ikramiyesi-en düşük emekli aylığı – dolar – enflasyon’’ karşılaştırmasına baktığımızda ise enflasyon, dolar da her yıl bir önceki yıla göre yüksek bir artış yaşandığını görüyoruz. 2020 yılında 6-7 seviyelerinde olan dolar oranı 2025’e geldiğimizde ise 35 gibi çok yüksek bir seviyeye çıktı. Aynı tarihlerdeki enflasyon oranına baktığımızda ise yine benzer bir tabloyla karşı karşıya kalıyoruz. 11 seviyelerinde olan enflasyon oranı bu yıl 44 seviyelerine yükseldi. Bu kez en düşük emekli maaşı ve emekli bayram ikramiyesine baktığımızda ise şaşırtan bir artış göremiyoruz. Emekli ikramiyesi 2018 yılında hayata geçti ve o yıl 16 milyon emekliye 1.000 TL gibi cüzi bir ücret ödendi. Son olarak 2024 yılındaki emekli ikramiyesi ise 3.000 TL olarak ödendi.
Geçen sene enflasyon oranı yüzde 44 seviyelerinde döviz ise 34-35 seviyelerindeyken emekli bayram ikramiyesi ise 3.000 TL olarak belirlendi ve 16 milyon emeklinin hesabına yatırıldı. Emeklinin belini doğrultmasında, maddi destek sağlaması için hayata geçirilen ‘Emekli bayram ikramiyeleri’ hesaplara yatırıldığı gibi bayram gelmeden emeklinin cebinden uçup gidiyor. Eskiden büyük bir heyecanla beklenen bayramlar, bu son yıllarda emeklinin değil yüzünü güldürmek, yapılan alışverişler ve ödenen ücretler nedeniyle belini daha fazla bükmeye devam ediyor.
EMEKLİ İKRAMİYELERİ YÜZLERİ GÜLDÜRMÜYOR
Yılda iki kez olarak emeklilere verilen Ramazan ve Kurban Bayram ikramiyeleri geçen sene 3 bin TL olarak yatırılmıştı. Bu yıl emekli emekli maaşlarına yüzde 15,75 bir zam artışı yapıldı ve en düşük emekli maaşı 14 bin 469 TL olarak belirlendi. Milyonlarca emekli, aldıkları maaşlarla geçinmeye çalışırken bu kez emekli ikramiyelerini beklemeye başladı.
Mart ayında başlayacak olan Ramazan Bayramı öncesinde emeklilerin hesaplarına yatırılacak olan ikramiyelerin ne kadar olacağı, emekliler tarafından hesaplanmaya başladı. Yeni yılda emekli maaşlarından memnun olmayan emeklilerin, ikramiyeden de fazla bir beklentisi bulunmuyor.
63 yaşında Haydar E., yıllardır emekli olmasına rağmen çalışan emekliler arasında yer alıyor. Yüksek kira oranları ve gıda enflasyonundan dolayı aldığı emekli maaşıyla geçinmekte zorlanan Haydar E., çareyi yarı zamanlı işlerde buluyor. Ramazan Bayramı ikramiyesi hakkında konuşan emekli E., ‘’ Bu sene emekli ikramiyesinin 3.500-4.000 bin civarında olacağını düşünüyorum. Zaten emekli maaşı olarak 2 bin TL zam aldık, emekli ikramiyesine zam yapsalar gene iyi’’ ifadesinde bulundu.
KAYA: BAYRAM GELMEDEN İKRAMİYE YOK OLUYOR
Bayram ikramiyesi ücretiyle sadece bir çift kıyafet alınabileceğine değinen Emekli, ‘’Emekliyi anlayan yok, emekli ölmüş. Emekli vatandaşın durumu kötü. Kira mı versin, elektrik faturasını mı ödesin. İkramiye verecekler 3 bin TL. Bu ücretle en fazla bir çift kıyafet alabilirsin. Nerde bayram şekeri, alışverişi. Aldığımız ikramiye zaten faturalara ya da kiraya gidiyor. Bayram gelmeden bayram ikramiyesi yok oluyor’’ açıklamasında bulundu.
Bayram ikramiyesinin düşük kaldığından ve geçinemediklerinden şikayetçi olan bir diğer emekli ise Hüseyin Kaya. 25 yıldır emekli olan Kaya, ailesini ve torunlarını geçindirmek için çalışan emekliler arasında. Aldığı emekli maaşıyla geçinmekte zorlanan ve maaşın azlığından yakınan Kaya, ‘’Ramazan Bayramı’na şunun şurasında 2 ay falan kaldı. Emekli maaşlarına zam aldık ama çok düşük bir zam. Aynı şekilde emekli bayram ikramiyelerine de bu şekilde düşük bir zam bekliyorum. En fazla 4 bin TL olur. Eskiden 100 TL zam yapılmıştı. Bu sene bin lira zam yapılsa şükredecek hale geldik’’ diyerek yakındı.
Ramazan Bayram ikramiyesinde alacağı maaşı faturalara harcayacağını geriye kalacak olan parayla da torunlarına harçlık vereceğini dile getiren Kaya, ‘’Emekli ikramiyesinden çok bir şey beklemiyorum. Maaşlar gibi yine az bir zam yapılacak. Aldığımız parayla da faturaları, alışverişi halleder geriye para kalırsa da torunlarıma harçlık olarak veririm. Zaten 2 kuruş para, o da bayramı görmeden biter’’ açıklamasında bulundu.
EMEKLİ BAYRAM İKRAMİYELERİ NE ZAMAN YATACAK?
2025 yılında emekli maaşlarına zam alan emekliler, bu kez emekli ikramiyelerin yatırılmasını dört gözle bekliyor. Yılda iki kez ödenen ikramiyeler, Ramazan ve Kurban Bayramı olmak üzere bu dönemde, 16 milyon emeklinin banka hesabına yatırılıyor.
Ramazan Bayramı 30 Mart’ta, Kurban Bayramı ise 6 Haziran’da başlayacak. Emeklilerin bayram ikramiyesinin ise bayramlardan bir ya da iki hafta önce belli olması ve hesaplara yatırılması bekleniyor. Geçen sene 3 bin TL olan bayram ikramiyesinin ise bu sene 4-5 bin civarında olacağı öngörülüyor. Henüz bayram ikramiyelerinin ne kadar olacağıyla ilgili resmi bir açıklama yapılmadı. Fakat, emekli ve asgari ücrete yapılan zam oranı baz alındığında bu yıl emekli bayram ikramiyelerine yüksek bir zam yapılmayacağı tahmin ediliyor.
