Gıdalarda tarım ilacının kullanımının artması sonrası birçok tüketici tarafından, alınan meye ve sebzeler ile etler yıkanarak tüketilmeye başlandı. Hatta bazen sadece su ile yıkamayı yeterli bulmayan vatandaşlar devreye sabun ve sirkeyi de sokabilmekte.
Peki bu yöntemler gerçekte ne kadar etkili? Doğru temizlik yöntemi nasıl olmalı?
YİYECEKLER NASIL YIKANMALI? SİRKE YA DA KARBONAT GERÇEKTEN ETKİLİ Mİ?
Meyve ve sebze temizliğine ilişkin konuşan Prof. Dr. Vedat Göral, bu tür besinlerin temizliğinde sabun, sirke gibi maddelerin kullanılmamasını önererek şu ifadelerde bulundu:
“Meyve veya sebzeleri sabunla yıkamak, hiçbir şekilde yardımcı olmaz, aksine mide bulantısı, ishal, karın ağrısı gibi sorunlara neden olabilir. Bazı otörler; mikropların yüzde 90 ila 99'unu dışarı attığı için meyve ve sebzelerin soğuk suyla yıkanmasını tavsiye ediyor. Sirke ile yıkama da önerilmez, hem pahalı bir işlem olup, hem de gıdaların lezzetini olumsuz etkileyebilir.
"MEYVE VE SEBZELERİ SABUNLA YIKAMAK..."
Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) de meyve ve sebzelerin; sabun, deterjan veya ticari ürün yıkama ile yıkanmasını önermiyor. Sabun veya deterjan kalıntıları, ürün üzerinde kalabilir. Bu kalıntıların yutulmasında, sabun ve deterjanlardan kalan kalıntıları olumsuz reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle, bazı otörler; mikropların yüzde 90 ila 99'unu dışarı attığı için insanlara, meyve ve sebzelerini soğuk suyla yıkamalarını tavsiye etti. Meyve veya sebzeleri sabunla yıkamak, hiçbir şekilde yardımcı olmayacak, aksine mide bulantısı, ishal, karın ağrısı gibi daha fazla sağlık sorunu yaratacaktır. Kirli tabakların da deterjanla yıkanması da, eğer tabaktaki deterjan iyi temizlenemezse, sağlık açısından sıkıntı yapabilir.
PAKETLİ GIDALARDA DA DURUM AYNI MI?
Önceden kesilmiş, torbalanmış veya paketlenmiş meyve ve sebze; önceden yıkanmış ve yemeye hazır haldedir. Bu, paketin üzerine yazılmıştır ve içeriği, daha fazla yıkamadan kullanabilirsiniz. Çünkü paketleme tesislerinde kullanılan kurallar, son derece doğru ve katıdır. Ürünü yıkarsanız, aslında onu kirletme şansınız daha yüksektir. Ürününüzü asla çamaşır suyu veya seyreltilmiş çamaşır suyu solüsyonu ile yıkamamalısınız. Çünkü çamaşır suyu yutulduğunda, yemek borusu ve midede olumsuzluklara yol açabilir. Otörler, soğuk ve akan su altında sebze ve meyvelerin yıkanmasını önermektedir. Kabuğu sert ve pürtüklü olan kavun, havuç veya ananas yenilecekse, temiz, sert ve kalın bir fırça ile yıkama öncesi, fırçalanabilir. Meyve ve sebzeleri kestiğinizde, derideki kir veya mikroplar içine girebileceğinden, bu nedenle, kabuğunu yemeseniz bile ürünü, akan su altında yıkamanızı veya ovmanızı önerirler. Ayrıca hazırlamadan veya yemeden önce, hasarlı veya çürük bölgelerin kesilmesi gerekir. Meyve ve sebzeleri kurutmak için temiz bir kağıt havlu kullanılabilinir. Süpermarketteki ürünleri ve diğer yiyecekleri elledikten sonra, ellerinizi yıkamak da çok önemlidir.”
TEMİZLİKTE KARBONAT MI DAHA ETKİLİ SİRKE Mİ?
Her ne kadar bazı uzmanlar tarafından sirke ve karbonatın yiyecek temizliğinde kullanılmaması gerektiği bildirilse de yine de gıda temizliğinde ikisinden birini tercih etmek istiyorsanız, yapılan bazı çalışmalar meyve ve sebzelerin sirke ile yıkanmasının, üzerinde bulunan bakterilerin yıkanan sebze veya meyvenin üzerine daha çok yerleşmesini sağladığı yönünde veriler ortaya koymuştur.
Ancak, karbonatın ise böyle bir etkisi olmadığı ve sirkeyle kıyaslandığında daha güçlü ve sağlıklı bir temizleyici olduğu belirtilmiştir.
Eğer sizler de yiyeceklerinizi sadece soğuk suda yıkayarak rahat edemeyenlerdenseniz bu durumda 1 litre suya 2 yemek kaşığı karbonat ekleyerek, meyve ve sebzelerinizi 15 dakika kadar bu hazırlanan karbonatlı suda bekletmeniz yeterli olacaktır.
Ancak belirtilmek gerekiyor ki verdiğimiz bu yöntemin kesin bir sonucu bulunmamakla birlikte, bazı uzmanlar tarafından bu şekilde açıklanmaktadır.
DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR: HANGİ BESİNLER YIKANMAMALI?
Özellikle günümüz dünyasında tarımda artan kimyasal ilaç kullanımı sonrası insanlar neredeyse aldıkları her yiyeceği tüketmeden önce iyice yıkamakta.
Ancak bazı uzmanlar tarafından aktarılanlara göre her yiyeceği yıkamak yarardan çok zarar sağlayabilir. Uzmanların aktardıklarına göre özellikle bazı besinlerin yıkandıklarında besin değerlerinin yok olduğu bildirilmiştir.
Bu tür besinleri yıkamak yerine doğru şekilde saklamanın ve hazırlamanın daha sağlıklı olacağı kaydedilmiştir.
İşte, yıkanması doğru olmayan o besinler...
1 - Mantar
Yıkandıkları anda dokusu bozulabilen mantarlar, aynı zamanda lezzetlerini de yitirebilmektedir.
Bu durumun sebebi ise mantarların, doğal olarak emici bir yapıya sahip olması ve yıkandıkları anda suyu emmelerinden kaynaklanmaktadır. Mantarları temizlemenin iki yolu vardır; birincisi fırça ile dışlarındaki kirleri temizlemek, ikincisi ise kabuklarını soymak.
2 - Yumurta
Mikroplara karşı koruyucu bir tabaka görevi üstlenen yumurtaların kabukları, yıkama işlemleri sırasında zarar görebilir. Eğer bu koruyucu tabaka zarar görürse mikroplar içeriye daha kolay bir şekilde giriş sağlayacaktır.
3 - Balık
Balıkların en önemli özelliklerinden olan yüzeyindeki doğal yağlar, balığın lezzetini ve besin değerini korumakla görevlidir. Ancak yıkanan balıkların bu yağları kaybetme riski bulunmaktadır.
4 - Kuru Fasulye
Fasulyenin fermantasyon sürecini başlatan kuru fasulyelerin üzerindeki doğal bakteri tabakası, fasulyelerin yıkanması ile birlikte fasulyeden temizlenebilir ve bu durum fermantasyon sürecine engel teşkil edebilir.
5 - Tavuk
Çoğu vatandaşlar tarafından ve uzman isimlerden tavuk etinin yüksek bir mikrop taşıyıcısı olarak bilinip aktarılmasına karşın bazı uzmanlar tavuk etini yıkamanın, mikropların yayılmasına neden olabileceğini ve gıda güvenliği riskini artırabileceğini aktarmaktadır.
6-Patates
Patateslerin bir fırça ile hafifçe ovalanarak temizlenmesi gerektiğini belirten uzmanlar, patatesleri yıkamanın, cildinin zarar görmesine ve besin değerinin kaybolmasına neden olabileceğini bildiriyor.
HANGİ BESİNLER KESİNLİKLE YIKANMALIDIR?
Peki hangi besinler tüketilmeden önce kesinlikle yıkanmalı? İşte sorunun cevabı...
1-Kabuklu meyve ve sebzeler
Sebze ve meyveler uzun süre dışarıda muhafaza edildiğinden çok fazla mikrop barındırmaktadır. Bu sebeple de tüketilmeden önce mutlaka yıkanmalı ve güzelce temizlenmelidir.
2-Kabuklu yemişler
Özellikle hangi koşullarda yetiştiği ve muhafaza edildiği bilinmeyen badem ve fındık gibi gıdalar yenmeden önce mutlaka yıkanmalıdır.
3-Kuru meyveler
Çoğu zaman üstleri açık bir şekilde satışa sunulan kayısı, kuru incir gibi gıdalar da yemeden önce yıkanmalıdır.
O BESİNLER İÇİN KESİNLİKLE YIKANMALI DİYENLER DE VAR!
Her ne kadar aşağıda sıralayacağımız besinler için uzmanlar yıkanmakmalı uyarısında bulunsa da bazı uzman isimler ise o gıdaların tüketilmeden öne kesinlikle yıkanması gerektiği konusunda hemfikir.
1-Deniz ürünleri
Uzmanlar, deniz ürünlerinin içerdikleri bakteriler nedeniyle özellikle yıkanması taraftarı. Özellikle balıkların pulları, midyelerin kabukları ve karideslerin kuyrukları iyice yıkanmalıdır.
2-Et ve tavuk
İçerdikleri bakteriler nedeniyle et ve tavukların yıkanması gerektiğini belirten uzmanlar, bu işlemi yaparken dikkatli olunması gerektiği konusunda uyarıyor.
Eğer et ve tavuklarınızı yıkıyorsanız suyun etrafa sıçramamasına dikkat etmelisiniz.
3-Yumurta
Yumurtaların kabukları üzerinde bakteriler olabileceğini aktaran uzman isimler, bu sebeple yumurtaların yıkanırken iyice temizlemesi gerektiğini düşünüyor. Yumurtaları yemeden önce temizlemek istiyorsanız en doğru zaman ise pişirmeden hemen öncesi.
