Toplum Yararına Programlar; afet, salgın, acil durum dönemlerinde ve diğer mücbir sebeplerde kamu hizmetlerinin desteklenmesi yoluyla özel politika gerektiren gruplar başta olmak üzere işsizlerin çalışma alışkanlık ve disiplininden uzaklaşmalarını engellemek ve bu kişilere geçici gelir desteği sağlamak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında İŞKUR ile kamu kurum ve kuruluşları işbirliğinde düzenlenen programlardır.
TYP işçilerine, 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri çerçevesinde asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen günlük asgari ücret miktarının katılım sağlanan gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutar kadar ödeme yapılır.
İŞKUR'da Toplum Yararına Programı (TYP) kapsamında çalışan işçiler 11 aylık bir program dahilinde görev alıyorlar. Bu programa katılanlar yılda 11 ay çalışabiliyor. Ardından 3 ay bekleme süresinden sonra tekrar programa katılabiliyor. Katılımcı TYP’de en fazla 24 ay görev alabiliyor. Geçici çalışma süresinden ötürü maddi güvence hissetmeyen TYP işçileri düzenli bir geçim kaynağı istiyor.
Bu süreç içerisinde beraber çalıştıkları iş arkadaşlarından bir farkları olmadığını dile getiren İŞKUR TYP’li işçiler gerek sosyal medya gerekse diğer mecralarda kadro için seslerini duyurmaya çalışıyorlar. Sürekli çalışma hakkı ve güvence isteyen TYP işçileri MEB'e bağlı temizlik ve güvenlik işlerinde çalışıyorlar.
2023 İŞKUR TYP İŞÇİLERİ KADROYA ALINACAK MI?
İŞKUR TYP başvurularının başlamasının ardından uzun süredir süreklilik ve kadro gelmesini bekleyen Toplum Yararına Programı (TYP) kapsamında çalışan işçiler TYP işçilerine kadro ve süreklilik konusunda bir adım atılıp atılmayacağını araştırmaya başladı. Geçici çalışma süresi binlerce İŞKUR TYP işçisini mağdur ederken İŞKUR TYP işçileri kadroya alınacak mı?
İŞKUR TYP işçilerinin kadroya alınmaması ve sadece belirli bir süre boyunca çalışması işsizliğin artmasına neden olurken işçilerin maddi ve manevi olarak zor durumda kalmalarına yol açıyor. Düzenli bir iş hayatı ve gelir isteyen TYP işçileri kadro ve süreklilik düzenlemesi yapılmasını ve bu mağduriyetlerin bitirilmesini bekliyor.
Geçici çalışma süresinden ötürü bu süreç içerisinde maddi güvence hissetmeyen TYP işçileri, yetkililerden düzenli bir geçim kaynağı talep ediyor.
Geçici çalışma şartları nedeniyle mağdur olan İŞKUR TYP işçileri düzenli bir gelir elde edemezken düzenli bir çalışma hayatı da geçiremiyorlar. İşlerinde iyi olsalar bile kadroya alınma şansı olmayan İŞKUR TYP işçileri yıllardır kadroya alınmayı ve çalıştıkları kurumda süreklilik verilmesini talep ediyor.
Yıl içinde belli bir dönem için kamu kurumları bünyesinde görev alan ancak sonra yine işsizlikle karşılaşan İŞKUR TYP işçileri, işlerinde süreklilik isterken kadro talebinde bulunuyor. Düzensiz çalışma hayatı nedeniyle maddi ve manevi olarak sıkıntı yaşadıklarını belirten İŞKUR TYP işçileri birçok mecradan yetkililere seslenerek çözüm bekliyor.
TYP İŞÇİLERİNE KADRODA SON DURUM...
1 Ekim'de Meclis'in açılmasıyla umutlanan TYP işçileri gündeme alınmadı. Yeni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın da konuyla ilgili bir değerlendirmede bulunmaması uzun süredir kadro ve süreklilik bekleyen TYP işçilerini hayal kırıklığına uğrattı. Geçtiğimiz Kabine Toplantısı'nda emeklilere ikramiye gibi birçok önemli konu gündeme getirilirken TYP işçilerinin kadroya alınmasına dair bir konuşma yapılmadı.
Bakan Işıkhan, göreve başlamasının üzerinden aylar geçmesine rağmen konuya dair olumlu ya da olumsuz bir açıklamada bulunmadı. Uzun süredir geçici olarak çalışan ve işsizlik sıkıntı çeken TYP işçileri birçok mecrada yetkililere seslenirken Bakan Işıkhan'ın kendilerini görmezden gelmemesini ve yaşadıkları mağduriyetin çözülmesini talep ediyor.
MECLİS'E ÖNERGE VERİLMİŞTİ!
CHP Adana Milletvekili Ayhan Barut, geçtiğimiz aylarda, Toplum Yararına Program kapsamında çalışan personellerin hayat şartları karşısında zorlandıklarını belirtmişti. TYP işçilerinin kadroya alınmasını isteyen Barut düzenleme talebini dile getirdi. TBMM'de yapmış olduğu konuşmasında TYP'lilere kadro verilmesi için, "Devlet kurumları bu vatandaşlarımızı mağdur etmektedir. Çalışma süreleri uzatılmayan bu vatandaşlarımız işsizliğin pik yaptığı böyle bir dönemde nasıl iş bulacak, ailelerini nasıl geçindirecekler? Sesimize kulak verin ve bu çalışanlarımızın mağduriyetlerini giderin; köle gibi çalıştırılan insanların iş güvencesini sağlayın ve haklarını verin." dedi.
CHP'li Barut, TYP kapsamında çalışan personellerin diğer sorunlarına da değindi. Barut, TYP politikasına eleştiride bulunarak, "İŞKUR aracılığıyla okul, kaymakamlık, valilik gibi kamu kurumlarında üç, altı ve dokuz aylık sürelerle toplum yararına program kapsamında kıdem ve tazminatı ile hiçbir sosyal hakkı bulunmadan çalıştırılan yüz binlerce vatandaşımız büyük mağduriyet yaşıyor," dedi. Bu vatandaşların her sene mağduriyet yaşadıklarına da sözlerine ekleyen Barut, sözleşme sonunda çalışanların işsiz kaldıklarını söyledi.
TYP ÇALIŞMA ŞARTLARI NELERDİR?
Toplum Yararına Programlar; afet, salgın, acil durum dönemlerinde ve diğer mücbir sebeplerde kamu hizmetlerinin desteklenmesi yoluyla özel politika gerektiren gruplar başta olmak üzere işsizlerin çalışma alışkanlık ve disiplininden uzaklaşmalarını engellemek ve bu kişilere geçici gelir desteği sağlamak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında İŞKUR ile kamu kurum ve kuruluşları işbirliğinde düzenlenen programlardır.
TYP HANGİ DURUMLARDA UYGULANMAKTADIR?
- Afet
- Salgın
- Acil Durum
- Diğer Mücbir Sebepler
- Sosyal Kriz
KATILIM ŞARTLARI NELERDİR?
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
- Kuruma kayıtlı olmak,
- 18 yaşını tamamlamış olmak,
- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında SGK’ya bildirilmiyor olmak ve isteğe bağlı sigortalılık hariç aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olmamak veya belirtilen kapsamda sigortalı sayılmamak,
- Emekli ve malul aylığı almıyor olmak,
- Öğrenci olmamak (açıköğretim öğrencileri hariç).
KATILIMCILAR NASIL SEÇİLMEKTEDİR?
Katılımcıların seçiminde uygulanan 3 ayrı yöntem bulunmaktadır. Her programın niteliğine göre bu yöntemlerden hangisinin kullanılacağı Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü tarafından belirlenmektedir.
- Noter kurası yöntemi,
- Liste yöntemi,
- Yüzde seksen noter kurası, yüzde yirmi liste yöntemi.
İstihdamında güçlük çekilen özel politika gruplarına programdan yararlanma hususunda öncelik verilmektedir. Bu kapsamda liste ayrımına gidilmiş olup aşağıdaki gruplar Birinci Liste, bunlar dışında kalanlar İkinci Liste olacak şekilde tasnif edilmektedir. Aşağıdaki grupların hepsi Birinci Liste’ye dâhil edilecek olup, gruplar arasında herhangi bir öncelik sıralaması bulunmamaktadır; Birinci listedeki başvuranlar tamamlanmadan 2. listeden başvuranlar yararlanıcı olamayacaktır.
- Kadınlar,
- 35 yaş üstü bireyler,
- Engelliler,
- Eski hükümlüler,
- Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar.
Başvuru başlangıç tarihi aynı olan TYP’lere Adres Kayıt Sistemine (AKS) göre aynı adreste ikamet eden kişilerden yalnızca biri katılabilmektedir.
AKS’ye göre aynı adreste oturanların, gelir getirici bir işte çalışma sonucu elde ettikleri toplam kazançlarının asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen bir aylık asgari ücretin net tutarının bir buçuk (1,5) katını aşması halinde söz konusu adreste oturan kişiler TYP’den yararlanamamaktadır.
TYP’DE HAFTALIK YARARLANMA SÜRESİ NE KADARDIR?
TYP’de haftalık yararlanma süresi kırk beş saattir.
TYP'DEN KAÇ DEFA YARARLANILIR?
YP'den programa başlandığı tarihten itibaren bir sene içinde en fazla 9 ay süreyle yararlanma imkânı bulunmaktadır. Ancak, 9 ay bittikten sonra 3 ay bekleyerek yeni bir programdan faydalanılabilmektedir.
TYP 24 AY BİTİNCE NE OLUR?
Mazeretsiz olarak TYP'den ayrılanlar ya da kendi kusuru nedeniyle ilişiği kesilenler, son yararlanma tarihi üzerinden 24 ay geçmedikçe yeni bir TYP'ye başvuramaz.
BİR KATILIMCI TYP’DEN EN FAZLA NE KADAR SÜREYLE YARARLANABİLİR?
TYP’den bir kişi hayatı boyunca 27/09/2017 tarihinden sonraki yararlanmaları da dikkate alınarak en fazla 9 ay süreyle yararlanabilir.
TYP’DE İZİN SÜRESİ VE DEVAMSIZLIK HAKKI NE KADARDIR?
Katılımcıların TYP’ye devamı zorunludur. Ancak katılımcılar, yüklenici ve Kuruma bilgi vermek ve Kurum ve yükleniciden onay almak şartıyla TYP süresince 5 gün ücretsiz izin kullanabilmektedirler. Ücretsiz izin kullanılan dönemde katılımcıya herhangi bir ücret ödenmez.
KATILIMCI YASAKLILIK DURUMLARI NELERDİR VE YASAKLILIK SÜRESİ NE KADARDIR?
- Mazeretsiz olarak TYP’den ayrılanlar veya kendi kusuru nedeniyle ilişiği kesilenler, son yararlanma tarihi üzerinden 24 ay geçmedikçe yeni bir TYP’ye başvuramaz.
- Yararlandığı TYP bittikten sonra Kurum tarafından teklif edilen niteliklerine uygun en az üç iş teklifini mazeretsiz olarak kabul etmeyenler, son yararlanma tarihi üzerinden 24 ay geçmedikçe yeni bir TYP’ye başvuramaz.
- Devam ettiği bir TYP ile mazeretli ya da mazeretsiz ilişiği kesilen katılımcı aynı TYP’ye tekrar katılamaz.
YÜKLENİCİ SORUMLULUKLARI NELERDİR?
- Katılım şartları ve diğer tüm şartlara ilişkin bilgi ve belge kontrolünden yüklenici sorumludur. Yüklenicinin bu sorumluluğunu yerine getirmemesinden dolayı oluşabilecek her türlü fazla veya yersiz ödeme, yasal faizi ile birlikte yükleniciden tahsil edilmektedir.
- Yüklenicinin katılımcılar için vergi ve sosyal güvenliğe ilişkin ödemeleri ilgili kurumlara yapmaması durumunda yükleniciye süreli ihtarda bulunulmakta, verilen süre içerisinde ilgili ödemelerin yapılmaması durumunda yüklenici kurum ile düzenlenen tüm TYP’lerin sonlandırılarak yükleniciye yirmi dört ay süreyle yasaklılık uygulanmaktadır.
TYP işçileri işsizlik maaşı alabilir mi ?
İşsizlik sigortasına hak kazanma şartları 6111 sayılı Kanunu ile belirlenmiştir. Buna göre işçinin işsizlik maaşı alabilmesi için, “Hizmet akitlerinin sona ermesinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş ve işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması” gerekmektedir. Bu bağlamda Kanun’da geçerli şartları sağlayan TYP işçileri işsizlik maaşı da alabilirler.
Tüm bu kararlar doğrultusunda, İŞKUR bünyesinde TYP'li olarak çalışan kişilerin iş akdini feshedilmesi halinde İş Kanunu’nda diğer şartları da sağlaması halinde kıdem ve ihbar tazminatı hakettiği kabul edilmiştir. Bu kapsamda İş Mahkemeleri'nde açılacak dava ile TYP'li işçilerin şartları sağlaması halinde kıdem ve ihbar tazminatı alması mümkündür.
KATILIMCILARA HANGİ ÖDEMELER YAPILMAKTADIR?
Her bir katılımcıya, 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri çerçevesinde asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen günlük asgari ücret miktarının katılım sağlanan gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutar kadar ödeme yapılır.
