Birkaç günlük farkla EYT düzenlemesinden yararlanamayan vatandaşlar emekli olabilmenin 1 günle 17 yıl uzamasına tepki göstererek kademeli emeklilik sisteminin gelmesini istiyor. Kademeli emeklilik sistemiyle aynı prim günü ve yaş şartını karşıladıkları kişilerle aynı zamanda emekli olmak isteyen 2000 sonrası SGK'lılar emeklilik sistemindeki adaletsizliklerin giderilmesini istiyor.
Uzun zamandır verilen emeklilik mücadelesinin EYT'liler için çözüme ulaşmasının ardından çeşitli nedenler ve yasa değişiklikleri nedeniyle emekli olamayan 1999 sonrası SGK mağdurları çözüm sırasının kendilerine gelmesini bekliyor. EYT mağduriyetinin kesin olarak çözüme kavuşmadığını, bunun aksine emeklilikte mağduriyet yaşayan çoğunluk kesimin görmezden gelindiğini dile getiriyorlar.
1999 sonrası SGK mağdurlarının sayısı yüz binleri geçerken çözüm önerilerinde de farklılık bulunuyor. Kimileri kademeli emeklilik sistemin gelmesini isterken kimileri de eşit ve adil bir emeklilik sisteminin getirilmesi gerektiğini belirtiyor.
Kademeli emeklilik mağdurları günden güne artarken CHP konuya ilişkin kanun teklifinde bulundu. Ancak kanun teklifinde yaş ve emeklilik listesi arasında adeta uçurumun olması mağdurların tepkisini çekti. Çünkü kamuoyunun beklediği gibi kademe 43 yaştan değil 49 yaştan başlatıldı.
CHP'nin kanun teklifinin gerekçesinde şu ifadelere yer verildi:
08.09.1999 tarihli ve 4447 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu. Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu, Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu, Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu ile iş kanununun bir maddesinin değiştirilmesi ve bu kanunlara ek ve geçici maddeler eklenmesi, İşsizlik sigortası kurulması, çalışanların tasarrufa teşvik edilmesi ve bu tasarrufların değerlendirilmesine dair kanunun iki maddesinin yürürlükten kaldırılması ile genel kadro ve usulü hakkında kanun hükmünde kararnamenin eki cetvellerde değişiklik yapılması hakkında kanun ile Türkiye'de sosyal sigortalar sisteminin önemli bir ayağı olan yaşlılık sigortası sisteminde değişiklik yapılmış ve yaşlılık aylığına hak kazanma koşullan sistemi köklü bir biçimde değiştirilmiştir.
Bu değişiklik ile aylığa hak kazanma koşullarına yaş koşulu da getirerek sigortalıların emekli olabilmeleri için Yasanın yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar için erkeklerde 60, kadınlarda ise 58 yaş koşulu getirilmiştir.
Yasanın yürürlük tarihinden önce sigortalı olanlar için de kademeli yaş koşulu getirilmiştir. Söz konusu 4447 Sayılı Kanunun bazı hükümleri Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş ve 23.05.2002 tarihli ve 4759 Sayılı kanun ile yeni bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme ile sigortalılar için yeni kademeli yaş şartı getirilmiştir.
Bu durum nedeniyle 1999 yılı öncesinde sigortalı olanlar açısından emekli olma süresi 3-10 yıl arasında bir süre için artmış ve sigortalılar mağdur edilmiştir. Bu yeni koşul nedeniyle birçok sigortalı emekli olmak için sigortalılık süresini doldurmuş ve gerekli prim ödeme gün sayısını tamamlamış olmasına rağmen beklemek zorunda kalmıştır. Sigortacılık mantığı açısından asgari olarak 20 yıl bir fiil prim ödeyen sigortalıların emekliliğe hak kazanmaları gerekirken salt Kurumun ekonomik dengelerinin 2040 yılından sonra bozulacağı öngörüsüyle mağdur edilen bu kitle giderek büyük sayılara ulaşmış ve Türkiye'nin önemli toplumsal sorunlarından birisi haline gelmiştir.
Uzun yıllar boyunca sorunlarını çeşitli platformlar aracılığıyla dile getiren ve kendilerini "Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT)" olarak tanımlayan bu grubun hak arama mücadelesi, partimizin de bu husustaki çağrıları ve sorunun çözümüne ilişkin kanun teklifleri vermesi ve kamuoyunda da bu sorunun çözümüne ilişkin çağrıları ve desteğinin etkisiyle siyasi iktidar, reddettiği bu sorunu bir sorun olarak tanımlamış ve 1999 yılı öncesinde ilk defa sigortalı olanlar açısından kademeli yaş getiren bu düzenleme 1/3/2023 tarihli ve 7438 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yeniden düzenlenmiş ve sigortalılar açısından 4447 sayılı Kanun ile uzun vadeli sigorta kolları için getirilen yaş koşulu kaldırılmıştır.
Söz konusu düzenlemenin sadece 1999 öncesinde sigortalı olanları kapsaması 1999 ve sonrasında ilk defa sigortalı olanlara ilişkin bir düzenleme İçermemesi, kamuoyunda sıkça eleştirilmiş ve bu düzenlemenin yeni eşitsizlikler Gerek Kanunun TBMM'de görüşülmesi esnasında gerekse daha sonrasında 4447 sayılı Kanunun yürürlük süresi başlangıcı olan 8/9/1999 sonrası dönemde ilk defa sigortalı olanlar açısından da düzenleme yapılarak yaşlılık, ölüm ve maluliyet aylığına hak kazanmada kadınlar için 58, erkekler açısından 60 yaş ve işçiler açısından 7200 gün, memurlar ve bağ*Kur kapsamında olanlar açısından 9000 gün prim ödeme şartlarının da yeniden değerlendirilmesi ve bu tarihten sonra sigortalı olanlar açısından da bir geçiş düzenlemesi yapılması talepleri ne yazık ki siyasi iktidar tarafından kabul görmemiştir. Yapılan düzenleme adil, makul, ölçülü olmadığı gibi sosyal hukuk devleti ilkesi ile de bağdaşmamaktadır.
Anayasamızın 5 inci maddesine göre "Devletin temel amaç ve görevleri, temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleri ile bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır." Maddesinde de belirtildiği gibi temel hakları korumak devletin en önemli görevidir.
4447 sayılı Yasanın yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olan ve 5510 sayılı Yasanın yürürlük tarihi olan 2008 yılına kadar olan süre sınırı ile aynı yasalar kapsamında olan sigortalılara farklı yaş ve prim ödeme gün sayısı şartı getirilmesi sosyal güvenlik açısından objektif ve ölçülülük ilkeleriyle bağdaşmayan, sigortalılar açısından eşitsiz bir durum yaratmıştır.
Bu nedenle 1999 İle 2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olmuş ancak yaş koşulu nedeniyle mağduriyet yaşayan bu kesimin mağduriyetin ortadan kaldırılması için ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik durumlar ve Aktüeryal dengelerde göz önüne alınarak, 08.09.1999 ile 16.04/2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olmuş kadın ve erkeklerin emekli olabilmeleri İçin istisnai bir düzenleme önerilmiştir.
Kanun teklifimiz ile 08.09.1999 sonrasında yürürlükte olan 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara tabi olarak ilk defa sigortalı olan yurttaşlarımız için özel olarak düzenlenmiş kademeli bir yaşlılık aylığına hak kazanma sistemi oluşturulmuştur. Sigortalıların kanun teklifinde belirlenen sigortalılık süresi, hizmet süresi ile prim ödeme gün sayısı şartlarını yerine getirmesi halinde yaşlılık aylığına hak kazanabilmelerine imkân tanınmıştır. Böylelikle 7438 sayılı yasanın geriye dönük uygulanması nedeniyle mağdur olan sigortalıların mağduriyetlerinin ortadan kaldırılması ve sosyal devlet ilkesinin hayata geçirilmesi amaçlanmıştır.
Kanun teklifinin ardından kademenin EYT’nin bittiği 43 yaşından başlamasını savunan Emeklilikte Adalet Derneği (EMADDER) üyeleri, CHP’nin kanun teklifini geri çekip düzenleme yaptıktan sonra tekrar sunmasını talep etti.
EMADDER şu açıklamalarda bulundu:
Emeklilikte Adalet Derneği olarak 8 Eylül 1999 sonrası girişli SGK’lıların (EYT sonrası) yaşadığı 1 gün, 1 ay, 1 yıl farklı işe giriş sebebiyle akranlar arasında açılan 17-20 yıl emeklilik uçurumunu düzeltmek adına kurulduk. Bu yolda bu güne kadar desteklerini esirgemeyen tüm siyasi partilerimize teşekkürlerimizi sunuyoruz. Cumhuriyet Halk Partisinin meclis plan ve bütçe komisyonuna vermiş olduğu 22 Kasım 2023 tarihli ve 1328685 numaralı kanun tekifi tarafımızdan incelenmiş olup aşağıdaki hususlar konusunda kamuoyuna açıklama yapma gereği hasıl olmuştur;
1- Yaşanan bu mağduriyet konusunda Cumhuriyet Halk Partisi’nin konuyu bir yasa teklifi ile çözüme kavuşturma gayreti milyonlarca destekçimiz tarafından sevinçle karşılanmıştır.
2-Yasa teklifinde yer alan prim gün kademelendirmesi bizim Emadder olarak siyasi partiler nezdinde dile getirdiğimiz çözümün benzeri bir yapıya sahiptir ve bizim tarafımızdan takdir edilmiştir.
3-Yasa teklifi çerçevesinde tasarlanmış 1999 ve 2000 yılı girişli kadın çalışanların emeklilik yaşının 49, erkek çalışanların 51 yaşından başlaması ve 2008 yılına kadar öngörülen kademenin erkeklerde 59 kadınlarda 57 yaşına kadar uzanması bizim kabul kesinlikle edebileceğimiz bir çözüm değildir.
4-EYT yasasıyla fiiliyatta kadınlarda 38, erkeklerde 43 yaşında emeklilik durumu oluşmuştur. Yasa teklifinde de bahsi geçtiği gibi anayasal eşitlik ilkesine tabi olan akran vatandaşlar arasındaki emeklilik yaşı uçurumu 17-20 yıl olamayacağı gibi 8-11 yıl da olamaz.
5- Bahsi geçen yasada değerli siyasi partimiz buradaki uçurumun makul bir hakkaniyet zemininde çözülmesini öngörmek yerine aynı olmayan ama benzer bir yaklaşımla uçurumu koruma yoluna gitmiştir.
6-Bu sebeplerle her ne kadar bu konuda meclis zemininde bir çalışma yapılmış olsa da bizim açımızdan bu verilen kanun teklifi hakkaniyet ölçüsüyle bakıldığında yanlış ve düzeltilmeye muhtaçtır. Son olarak kamuoyuna Emaddere gönül vermiş yüzbinlerden almış olduğumuz desteğe dayanarak aşağıda yer alan adalet içeren tablomuz yürürlüğe girene kadar haklı mücadelemizi sürdüreceğimizi ilan etmek isteriz.
CHP'nin ardından uzun zamandır kademeli emekliliğin çözümü için adım atacaklarını belirten Yeniden Refah Partisi de hazırladığı kanun teklifini Meclis'e sundu.
Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, Milletvekilleri Suat Pamukçu, Doğan Bekin, Ali Yüksel ve Mehmet Aşıla ile birlikte konuya ilişkin TBMM'ye kanun tekllifinde bulundu.
Erbakan, sözümüzün arkasındayız diyerek, "Kademeli emeklilik hükümlerinden yararlanamayanlarla ilgili kanun teklimizi Meclis’e sunduk." müjdesini verdi.
Yeniden Refah Partisi 'nin kanun teklifinin gerekçesinde şu ifadelere yer verildi:
25.8.1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, 8.9.1999 tarihli ve 23810 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur. Ancak, 4447 sayılı Kanunun bazı maddeleri, Anayasa Mahkemesinin 23.2.2001 tarihli ve E.1999/42, K.2001/41 sayılı Kararı ile iptal edilmiş ve iptal hükmünün Resmî Gazetede yayımlanmasım takip eden 6 aylık sürede yürürlüğe girmesi kararlaştınimıştır. Anılan karar, 23,11.2001 tarihli ve 24592 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmıştır.
Anayasa Mahkemesinin iptal karan üzerine 23/5/2002 tarih ve 4759 sayılı yasal düzenleme yapılmıştır. Kanun ile;
a) Yüksek Mahkemenin bahse konu Karannda belirtilen iptal gerekçeleri dikkate alınarak yeniden kademelendirme yapılması,
b) Kademelendirmede hizmet süreleri bakımından oransal eşitlik sağlanması,
c) Kadın ve erkek çalışanların asgarî emeklilik yaşlannın kademelendirilmesinde kademeler arasındaki farklılığın giderilmesi,
d) Sosyal güvenlik kuruluşlanmn aktüeryel dengesinin gözetilmesi, ve böylece yasal boşluk doğmasım önlemek amacıyla adil, makul ve Ölçülü düzenleme yapılmıştır. 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihle 4759 sayılı Kanunun yürürlük tarihi arasında işe girenlerde iptal karan beklentisi olduğu kabul edilebilir bir olgudur. Diğer taraftan yaş smırımn tamamlanmasına bir gün kalanlarla daha uzun bekleme süreleri kalanlann aynı yaş haddine tabi tutulmalan makul, adil ve ölçülü değildir. Kanun teklifimizle bu durumda olanlarla 4759 sayılı kanunla en son kademelendirmeye tabi olanlar eşitlenerek mağduriyetleri bir ölçüde giderilmeleri amaçlanmıştır.
MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
"GEÇİCİ MADDE 99- 9/9/1999 ila 23/5/2002 tarihleri arasında 506 sayılı Kanun, 1479 sayılı Kanun, 2925 sayılı Kanun ve 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak işe başlayıp bu Kanımun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre sigortalı kabul edilenlerden Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce;
a) 506 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olanlardan, kadın ise 20 yıl, erkek ise 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayanlar ve 5975 gün prim ödeyenler,
b) 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olanlardan, kadın ise 7200, erkek ise 9000 gün prim ödeyenler,
c) 2925 sayılı Kanun kapsammda sigortalı olanlardan, 15 yıldan beri sigortalı olan ve en az 3600 gün prim ödeyenler,
d) 5434 sayılı Kanun kapsammda sigortalı olanlardan, kadın iştirakçi ise 20 yıl, erkek iştirakçi ise 25 yıl hizmet süresini dolduranlar, talepte bulunduklan takdirde yaş koşulu aranmaksızın yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar.
Birinci fıkra kapsammda yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları hâlinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlanılan tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlamlan sigortahmn işten ayrılması hâlinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlamlamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasmm (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlamhr. Bu fıkramn uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir."
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
Emeklilikte Adalet Derneği (EMADDER) Başkanı Mihriban Uğurlu, Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan'ın kademeli emeklilik sözünü tutup Meclis'e teklif sunmasının ardından teşekkürlerini iletti. Uğurlu, sosyal medya hesabından paylaşımda şu ifadelere yer verdi:
Sayın Genel Başkanım şahsım ve EMADDER ailesi olarak çok teşekkür ediyoruz. Adaletten yana dik duruşunuz ve yanımızda oluşunuz çok kıymetli bizler için. Sizler gibi hakkaniyetin yanında olan başkanlarımızın çoğalması dileğiyle saygılar sunuyoruz.
