Türkiye’de geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri, kadınların hem iş hayatında hem de ev içinde çifte yük taşımasına neden oluyor. TÜİK’in 2022 verilerine göre, kadınların %75’i ev işlerini tek başına üstleniyor. Bu durum, kadınların sendika toplantılarına katılımını ve örgütlenme faaliyetlerine zaman ayırmasını zorlaştırıyor. Özellikle tekstil, sağlık ve hizmet sektörü gibi uzun çalışma saatlerinin yaygın olduğu alanlarda bu sorun daha belirgin hale geliyor.
Kadın İşçilerin Sendikal Örgütlenme Önündeki Engeller
Sendikalarda Erkek Egemen Yapılar
Türkiye’de sendikaların yönetim kademelerinde kadın temsiliyeti oldukça düşük. Türk-İş, DİSK ve Hak-İş gibi büyük sendika konfederasyonlarında kadınların yönetimdeki oranı %10’u geçmiyor. Bu durum, kadın işçilerin sendikalarda kendilerini temsil edilmiş hissetmemesine ve örgütlenmeye mesafeli durmasına yol açıyor. Ayrıca, sendika içindeki erkek egemen dil ve tutumlar, kadınların aktif katılımını engelleyen bir diğer faktör.
İşveren Baskısı ve İş Güvencesi Endişesi
Özellikle özel sektörde çalışan kadın işçiler, sendikal faaliyetlere katıldıklarında işveren baskısı ve işten çıkarılma korkusu yaşıyor. Türkiye’de kayıt dışı çalışma oranının yüksek olması, bu endişeyi daha da artırıyor. TÜİK verilerine göre, kadınların kayıt dışı çalışma oranı %35’in üzerinde. Bu durum, kadınların sendikal haklarını kullanmasını engelliyor.
Cinsel Taciz ve Mobbing
İşyerinde cinsel taciz ve mobbing vakaları, kadın işçilerin sendikalara güvenini zedeliyor. Sendikaların bu tür vakalara yeterince duyarlı davranmaması, kadınların örgütlenme sürecinden uzaklaşmasına neden oluyor. Özellikle tekstil ve hizmet sektöründe çalışan kadınlar, bu tür sorunlarla daha sık karşılaşıyor.
Kadın İşçilerin Sendikalarda Güçlenmesi İçin Neler Yapılabilir?
Türkiye’de bazı sendikalar, kadın işçilerin örgütlenmesini teşvik etmek için kadın kolları oluşturuyor. Örneğin, DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası, kadın işçilerin sorunlarını ele alan özel komisyonlar kuruyor. Ayrıca, sendikaların yönetim kademelerinde kadın kotası uygulaması, kadın temsilini artırabilir.
Sendikaların cinsiyet eşitliğine duyarlı politikalar geliştirmesi, kadın işçilerin haklarını daha güçlü savunmasını sağlayabilir. Örneğin, İsveç ve Norveç gibi ülkelerde sendikalar, kadın işçilerin eşit ücret ve iş güvencesi taleplerini yasal düzenlemelerle destekliyor. Türkiye’de de benzer politikaların hayata geçirilmesi, kadınların sendikalara katılımını artırabilir.
Kadın işçilerin sendikal hakları konusunda bilinçlendirilmesi, örgütlenme sürecini kolaylaştırabilir. Özellikle genç kadın işçilere yönelik eğitim programları, sendikalara olan ilgiyi artırabilir. Ayrıca, işyerlerinde cinsel taciz ve mobbingle mücadele için farkındalık çalışmaları yapılması, kadınların güvenini kazanmada önemli bir adım olabilir.
Kadın İşçilerin Sendikalardan Beklentileri
Türkiye’de kadın işçilerin sendikalardan temel beklentileri şunlar:
- Cinsiyet eşitliği politikalarının geliştirilmesi,
- Sendika yönetimlerinde kadın temsilinin artırılması,
- İşyerinde taciz ve mobbinge karşı etkili önlemler alınması,
- Eşit ücret ve esnek çalışma saatleri gibi düzenlemelerin hayata geçirilmesi.
Kadın İşçilerin Sendikalarda Temsiliyeti Artabilir mi?
Kadın işçilerin sendikal mücadelede daha fazla yer alabilmesi için hem yasal düzenlemelerin hem de sendika içi politikaların değişmesi gerekiyor. Kadınların sendikalarda daha fazla temsil edilmesi, yalnızca kadın işçilerin değil, tüm işçi sınıfının haklarının güçlenmesini sağlayabilir. Bu süreçte, sendikaların cinsiyet eşitliğine duyarlı politikalar benimsemesi ve kadın liderlerin ön plana çıkarılması büyük önem taşıyor.
Kaynak: TÜİK, 2022-2023 İşgücü ve Sendikalaşma Verileri.DİSK Kadın İşçiler Raporu, 2022. Birleşik Metal-İş Sendikası, Kadın İşçilerin Örgütlenmesi Çalışmaları. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Türkiye’de Kadın İşçilerin Sendikal Hakları Raporu, 2021.
