Staj ve çıraklık sigortası başlangıç sayılmayacağı Resmî Gazete'de yayınlanan EYT düzenlemesiyle kesinleşti. Bu durumdan etkilenen binlerce kişi emeklilik hakkını kaybetti. Çocuk yaşta çalışmaya başlayan ve sigorta primlerini ödeyen bu kişiler, emeklilik şartlarını yerine getirdikleri halde emekli olamıyorlar. Bu haksızlığa karşı mücadele eden staj ve çıraklık mağdurları, yetkililerden adaletli bir çözüm bekliyor.
Mevcut ekonomik şartlarda geçim sıkıntısı yaşayan staj ve çıraklık mağdurları sigortalarının emeklilikte bağlayıcı sayılmaması nedeniyle emekli olamıyor. Uzun yıllarca çalışan staj ve çıraklık mağdurları emeklilik haklarının resmen gasp edildiğini belirterek adalet istiyor.
İşçi Haber'e ulaşarak yaşadığı mağduriyetin dile getirilmesini talep eden bir çıraklık mağduru, şu açıklamalarda bulundu:
Meslek lisesi çıraklık yapan 13-17 yaş aralığındaki çocuklar haftada 3 ile 5 gün bir fiil işçi gibi çalıştırılmış olup 1 le 6 senesi geçersiz olan bir sigorta ile kandırılmışlığı yaşayan insanlara erken emeklilik istiyorlar demek hangi vicdanda var 30 ile 40 sene çalışıp emekli olamayan 7000 ile 8000 primi olup 10 ile 17 sene arasında daha çalışacak mağdur kesim var artık vücudumuz bünyemiz zorlanıyor ben bir böbreğimi kaybettim hipertansiyon kalp rahatsızlıklarım başladı her gün 12 saat cumartesi pazar dahi bir iş çalışmak zorunda kalıyorum ne kadar daha dayanırım bilmiyorum.
Çalışma günlerini belgeli bir şekilde kanıtlayan staj ve çıraklık mağdurları dönemin değişmesiyle tüm haklarını bir anda kaybetti. Emeklilik şartlarını doldurmalarına rağmen sigortalarının başlangıç sayılmaması nedeniyle emekli olamayan staj ve çıraklık mağdurları sık sık gündeme damga vururken verilen kanun teklifleri ve soru önergeleriyle Meclis'in de gündemine yön veriyor.
Yeniden Refah Partisi'nin resmi hesabından yapılan paylaşımla, “Staj ve Çıraklık Kanununda” değişiklik teklifinin TBMM'ye sunulduğu açıklandı.
Yeniden Refah Partisi sözcüsü Suat Kılıç, “Staj ve çıraklık mağdurları, EYT emekliliğine verilen tarihten daha önce stajyer ve çırak olanlar ama staj ve çıraklık süreleri çalışma sürelerine sayılmayanlar yüz binlerce insanımız bu konuda mağdur durumdalar.
Yaşıtları, akranları emekli olurken kendileri emeklilik haklarından yararlanamadılar. Anayasal eşitlik ve adalet ilkesi gereği staj ve çıraklık mağdurlarının EYT emeklilik düzenlemesinden kademeli bir şekilde istifade etmelerine yönelik olarak kanun teklifimizi hazırladık, imzaya açtık, bugün TBMM Başkanlığına teslim ediyoruz. Gerek iktidar gerekse Meclis’te temsil edilen diğer muhalefet gruplarının sahip çıkmaları halinde bu kanun teklifi komisyonlarda öne alınacak, genel kurulda ele alınacak, kanunlaşacak ve mağduriyet ortadan kaldırılacaktır.” dedi.
Kanun teklifinin gerekçesinde şu ifadelere yer verildi:
3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu çerçevesinde 1980'li ve 1990'lı yıllarda Meslek Liselerinde ve Çıraklık Okullannda iken zorunlu staj yaparak fabrikalarda, bankalarda, sanayilerde 1 yıl ile 6 yıl arasında fiilen ücretli, bordrolu ve bir işverene bağlı olarak çalışmış iş akdi ve SSK girişi yapılmış stajyerler ve çıraklar gelişmekte olan ülkemizin yetişmiş iş gücü açığını kapatmakta ve sanayiye ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlamaktadırlar. Sanayide ve Atölyelerde ağır ve riskli işlerde çalıştınidıklan için iş kazalan geçirmekte, uzuvlarım hatta yaşamlarını kaybetmektedirler.
Staj ve çıraklık sırasında yapılan sigorta, kısa vadeli sigorta kollarına tabi olduğu için o dönemde sadece 'iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık sigortası' ödenmiş, yaşlılık primi ödenmemiştir. Bu sebeple fiili olarak çalıştıklan ilk işe giriş tarihleri emeklilik hesabına katılmamaktadır.
Çırak ve Stajyerlere de sigorta yapılması gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Daha önce kısa vadeli sigorta primlerinin ödenmeye başlandığı tarihin sigortalılık başlangıcı sayılması gerektiği çalışanlar arasında yasala karşısında eşitliliğin ve hukuk devletinin kaçınılmaz bir gerekliliğidir.
Kanun teklifimizin amacı da çırak ve stajyerlerin maruz kaldıklan mağduriyetlerin giderilmesidir.
Ancak kanun teklifine olumlu ya da olumsuz bir cevap henüz gelmedi.
Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, “İşletmelerde mesleki eğitimin amacı, öğrencinin iş hayatına dahil olması değil eğitiminin bir parçası olarak eğitim gördüğü mesleği uygulama ile öğrenmesidir. Başka bir ifade ile bunlar bildiğimiz anlamda bir çalışan değil öğrencidirler. Dolayısıyla çıraklık ve stajyerlikte geçen süreler malullük yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında bulunmadığından söz konusu sürelerdeki işe başlama tarihinin, aylığa hak kazanmada ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmesine kanunen imkân bulunmamaktadır.” sözleriyle 2 milyon staj ve çıraklık mağdurununun EYT düzenlemesinden yararlanamayacağını açıklamıştı.
Bakan Işıkhan'dan iki farklı cevap geldi!
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in stajyerler ve çıraklarla ilgili iki sorusuna farklı yanıt verdi. Bakan Işıkhan bir yanıtında çırak ve stajyerlerin TÜİK verilerinde çalışan olarak göründüğünü açıklarken, emeklilik haklarına konusundaki soruya çırak ve stajyerlerin eğitim aldığını bildirerek, “Çıraklık ve stajyerlikte geçen süreler malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında bulunmadığından söz konusu sürelerdeki işe başlama tarihi aylığa hak kazanmada ilk işe giriş tarihi kabul edilmesi mümkün bulunmamaktadır” dedi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in iki ayrı sorusuna verdiği yanıtta, çırak ve stajyerlerle ilgili çelişkili ifadelere yer verdi.
Bakan Işıkhan, Gürer’in Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki sorusuna verdiği yazılı yanıtta, stajyerlerin TÜİK verilerinde istihdamda göründüğünü açıklayarak, “Çırak ve stajyer vb. bir işletmede çalışanlar belirli bir menfaat, maaş, emekliliğe ilişkin sosyal sigorta prim ödemesi, cep harçlığı vb. elde ediyorsa, istihdamda kabul edilmektedir” dedi. Ancak Bakan Işıkhan, Gürer’in soru önergesine verdiği yanıtta ise çırak ve stajyerlerin durumuna ilişkin mesleki eğitim aldıklarını belirterek, “Çıraklık ve stajyerlikte geçen süreler malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında bulunmadığından söz konusu sürelerdeki işe başlama tarihi aylığa hak kazanmada ilk işe giriş tarihi kabul edilmesi mümkün bulunmamaktadır” açıklamasını yaptı.
CHP’li Gürer ise Bakan Işıkhan’ın stajyerlere ilişkin çelişkili açıklama yaptığını değerlendirerek, şunları söyledi:
“TÜİK tarafından çalışanlarla ilgili veriler kamuoyu ile paylaşılıyor. İşsizliğin azaldığıyla ilgili verilerle kamuoyuna yansıtılıyor. Oysa işin gerçek yönü işsizlik azalmıyor, artıyor. Bunun yanında çırak ve stajyerler de çalışan gösteriliyor. Oysa çırak ve stajyerler bakanlığın yanıtlarında öğrenci olduğu ifade ediliyor. Yani öğrenci olarak gösterilip yaşlılık sigortası yapılmayan çocuklarımız bakanlığın verilerinde işçi olarak gösteriliyor.”
Staj ve çıraklık mağdurları haklarını aramaktan vazgeçmeyeceklerini belirtirken yetkililerden duyarlılık bekliyor. Emeklilik sisteminde yaşanan haksızlığın giderilmesi için staj ve çıraklık sigortasının emeklilikte başlangıç sayılması gerektiğini vurgulayan Staj ve Çıraklık Sigortası Mağdurları Fedarasyonu, 10 Aralık tarihinde İstanbul'da miting gerçekleştirecek.
Türkiye’nin dört bir yanından toplanacak federasyona bağlı dernek üyeleri ve çalışan mağdurlar, kendilerine uygulanan adaletsizliğin giderilmesi için bu kez İstanbul Kartal Sahili’nde toplanacak. 10 Aralık 2023 Pazar günü saat 14.00’de yapılacak açık hava mitinginde hükûmete seslenerek çözüm beklentilerini yeniden kamuoyuna açıklayacaklar.
