Taşeron işçiler, çalışma hayatının önemli bir parçası olup, sendikal haklarını kullanmada çeşitli zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Bu durum, hem işçilerin haklarının korunmasını engellemekte hem de iş güvencesini zayıflatmaktadır.
Taşeron Nedir? TAŞERON İŞÇİ NE İŞ YAPAR?
Taşeron, bir işverenin bir hizmet veya projeyi yürütmek üzere başka bir kuruluş ya da yüklenici ile yaptığı sözleşme doğrultusunda çalışan kişi veya kuruluşu ifade eder. Genellikle “taşeron” terimi kullanılsa da, bu kişiler “tali işveren”, “alt işveren” veya “alt işletici” gibi farklı isimlerle de anılmaktadır. Taşeronluk sistemi, büyük projelerin veya hizmetlerin yükünü hafifletmek için sıkça başvurulan bir yöntemdir; ana işveren, belirli bir işi veya hizmeti taşeron firmaya devrederek iş süreçlerini daha verimli hale getirir.
Taşeron firmalar, belirli bir hizmeti gerçekleştirmek veya bir projeyi tamamlamak amacıyla işverenle bir antlaşma yapar. Bu antlaşma sonucunda, işverenin istihdam ettiği personel “taşeron işçi” olarak adlandırılır. Taşeron işçiler, sağlık, inşaat, gıda gibi birçok farklı sektörde çalışabilirler. Taşeron işçilerinin en çok merak ettiği konulardan biri devlet kadrosuna geçmektir; 1 Kasım 2015 tarihinden önce işe girmiş olan taşeron işçiler kadroya geçme hakkına sahiptir, ancak bu tarihten sonra işe başlayanlar kadro alamamaktadır.
Taşeron işçi statüsü, genellikle ana işverenin bir başka firma ile yaptığı anlaşmaya dayanır. Örneğin, bir şirket bir projeyi üstlendiğinde, projeyi tamamlamak için başka bir firmayı (taşeron) görevlendirir. Taşeron işçiler, doğrudan ana işverene bağlı olmayıp, taşeron firmanın çalışanlarıdır; bu nedenle özlük hakları da farklılık gösterir.
Taşeron İşçi Hakları
Taşeron işçilerin hakları, yasal düzenlemelerle korunmaktadır. Bu haklar, iş güvencesi, çalışma koşulları, izin hakları gibi önemli konuları kapsar. Taşeron işçilerin haklarından bazıları şunlardır:
- Ücret Hakkı: Taşeron işçiler, belirlenen asgari ücretin üzerinde bir maaş almayı bekler.
- Yıllık İzin Hakkı: Her çalışanın yıllık izin hakkı bulunmaktadır.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkı: Taşeron işçiler, güvenli bir çalışma ortamında çalışmak hakkına sahiptir.
- Eşit İşe Eşit Ücret Hakkı: Aynı işi yapan taşeron işçileri, eşit ücrete tabi olmalıdır.
- Sendikal Faaliyet Hakkı: Taşeron işçiler, sendikalaşma hakkına sahiptir.
Taşeron İşçilerin Sendikal Hakları
Türkiye’de taşeron işçiler, anayasal olarak sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkına sahiptir. Bu hak, işçilerin çalışma koşullarını iyileştirmeleri ve toplu iş sözleşmeleri yapabilmeleri için kritik öneme sahiptir. Ancak, uygulamada taşeron şirketler sıklıkla sendikal örgütlenmeyi engellemeye çalışmakta, bu da işçilerin haklarını kullanmalarını zorlaştırmaktadır.
Sendikalaşma Mücadelesinde Karşılaşılan Engeller
Taşeron işçiler, sendikalaşma girişimlerinde çeşitli engellerle karşılaşmaktadır:
- İşten Atılma Korkusu: Araştırmalar, taşeron işçilerin %81’inin sendikal haklarını kullanmaları durumunda işten atılma korkusu yaşadığını göstermektedir. 
- Güvencesiz Çalışma Koşulları: Taşeron işçiler, iş güvencesinden yoksun olduklarını düşünmekte ve bu durum sendikal örgütlenmeyi zorlaştırmaktadır. 
- Düşük Ücretler ve Sosyal Hak Eksikliği: Taşeron işçiler, kadrolu işçilere göre daha düşük ücret almakta ve ek sosyal haklardan mahrum kalmaktadır.
Sendikaların Rolü ve Örgütlenme Çabaları
Sendikalar, taşeron işçilerin haklarını korumak ve çalışma koşullarını iyileştirmek için önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, taşeron işçilerin sendikalara bakışı ve sendikaların bu işçilere yönelik politikaları da önemlidir. Örneğin, kamuda taşeron olarak çalışan işçilerin sendikal algıları üzerine yapılan bir araştırmada, yaş ilerledikçe sendikal tutum ve sendikal güç ile hizmet algısının olumsuz yönde değiştiği görülmüştür.
Bu durum, sendikaların taşeron işçilere yönelik daha etkili stratejiler geliştirmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca, sendikaların taşeron işçilerin sorunlarına daha aktif katkı yapması gerektiğine inananların oranı %89,6 gibi yüksek bir düzeydedir.
Taşeron işçilerin sendikal haklarını kullanmalarındaki engellerin ortadan kaldırılması, çalışma hayatının daha adil ve eşitlikçi bir yapıya kavuşması için elzemdir. Bu bağlamda, hem yasal düzenlemelerin güçlendirilmesi hem de sendikaların taşeron işçilere yönelik daha kapsayıcı politikalar geliştirmesi gerekmektedir.
