İşsizliğin yoğun olduğu zamanlarda işsizlerin doğrudan ya da yüklenici yoluyla belirli süre ile istihdam edilmesini sağlayan Toplum Yararına Programlar ( TYP ) hem işsizler için geçici de olsa bir iş kapısı olmuşken hem de işverenler açısından destek iş gücü oluşturmaktadır.
Toplum Yararına Programlar kapsamında çalışanlar 11 aylık bir program dahilinde görev alıyorlar. Bu programa katılanlar yılda 11 ay çalışabiliyor. Ardından 3 ay bekleme süresinden sonra tekrar programa katılabiliyor. Katılımcı TYP’de en fazla 24 ay görev alabiliyor. Geçici çalışma süresinden ötürü maddi güvence hissetmeyen TYP işçileri düzenli bir geçim kaynağı istiyor.
Bu süreç içerisinde beraber çalıştıkları iş arkadaşlarından bir farkları olmadığını dile getiren TYP’li çalışanlar gerek sosyal medya gerekse diğer mecralarda kadro için seslerini duyurmaya çalışıyorlar. Sürekli çalışma hakkı ve güvence isteyen TYP’liler MEB'e bağlı temizlik ve güvenlik işlerinde çalışıyorlar.
TYP işçilerinin kadroya alınmaması ve sadece belirli bir süre boyunca çalışması işsizliğin artmasına neden olurken işçilerin maddi ve manevi olarak zor durumda kalmalarına yol açıyor. Düzenli bir iş hayatı ve gelir isteyen TYP işçileri kadro ve süreklilik düzenlemesi yapılmasını ve bu mağduriyetlerin bitirilmesini talep ediyor.
Geçici çalışma şartları nedeniyle mağdur olan TYP işçileri düzenli bir gelir elde edemezken düzenli bir çalışma hayatı da geçiremiyorlar. İşlerinde iyi olsalar bile kadroya alınma şansı olmayan TYP işçileri yıllardır kadroya alınmayı ve çalıştıkları kurumda süreklilik verilmesini talep ediyor.
Yıl içinde belli bir dönem için kamu kurumları bünyesinde görev alan ancak sonra yine işsizlikle karşılaşan TYP'liler, işlerinde süreklilik isterken kadro talebinde bulunuyor. Düzensiz çalışma hayatı nedeniyle maddi ve manevi olarak sıkıntı yaşadıklarını belirten TYP işçileri birçok mecradan yetkililere seslenerek çözüm bekliyor.
1 Ekim'de Meclis'in açılmasıyla umutlanan TYP işçileri gündeme alınmadı. Yeni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın da konuyla ilgili bir değerlendirmede bulunmaması uzun süredir kadro ve süreklilik bekleyen TYP işçilerini hayal kırıklığına uğrattı. Geçtiğimiz Kabine Toplantısı'nda emeklilere ikramiye gibi birçok önemli konu gündeme getirilirken TYP işçilerinin kadroya alınmasına dair bir konuşma yapılmadı.
Bakan Işıkhan, göreve başlamasının üzerinden aylar geçmesine rağmen konuya dair olumlu ya da olumsuz bir açıklamada bulunmadı. Uzun süredir geçici olarak çalışan ve işsizlik sıkıntı çeken TYP işçileri birçok mecrada yetkililere seslenirken Bakan Işıkhan'ın kendilerini görmezden gelmemesini ve yaşadıkları mağduriyetin çözülmesini talep ediyor.
Meclis'e önerge verilmişti!
CHP Adana Milletvekili Ayhan Barut, geçtiğimiz aylarda, Toplum Yararına Program kapsamında çalışan personellerin hayat şartları karşısında zorlandıklarını belirtmişti. TYP işçilerinin kadroya alınmasını isteyen Barut düzenleme talebini dile getirdi. TBMM'de yapmış olduğu konuşmasında TYP'lilere kadro verilmesi için, "Devlet kurumları bu vatandaşlarımızı mağdur etmektedir. Çalışma süreleri uzatılmayan bu vatandaşlarımız işsizliğin pik yaptığı böyle bir dönemde nasıl iş bulacak, ailelerini nasıl geçindirecekler? Sesimize kulak verin ve bu çalışanlarımızın mağduriyetlerini giderin; köle gibi çalıştırılan insanların iş güvencesini sağlayın ve haklarını verin." dedi.
CHP'li Barut, TYP kapsamında çalışan personellerin diğer sorunlarına da değindi. Barut, TYP politikasına eleştiride bulunarak, "İŞKUR aracılığıyla okul, kaymakamlık, valilik gibi kamu kurumlarında üç, altı ve dokuz aylık sürelerle toplum yararına program kapsamında kıdem ve tazminatı ile hiçbir sosyal hakkı bulunmadan çalıştırılan yüz binlerce vatandaşımız büyük mağduriyet yaşıyor," dedi. Bu vatandaşların her sene mağduriyet yaşadıklarına da sözlerine ekleyen Barut, sözleşme sonunda çalışanların işsiz kaldıklarını söyledi.
TOPLUM YARARINA PROGRAM (TYP) NEDİR?
Toplum Yararına Programlar; afet, salgın, acil durum dönemlerinde ve diğer mücbir sebeplerde kamu hizmetlerinin desteklenmesi yoluyla özel politika gerektiren gruplar başta olmak üzere işsizlerin çalışma alışkanlık ve disiplininden uzaklaşmalarını engellemek ve bu kişilere geçici gelir desteği sağlamak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında İŞKUR ile kamu kurum ve kuruluşları işbirliğinde düzenlenen programlardır.
TYP HANGİ DURUMLARDA UYGULANMAKTADIR?
- Afet
- Salgın
- Acil Durum
- Diğer Mücbir Sebepler
- Sosyal Kriz
KATILIM ŞARTLARI NELERDİR?
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
- Kuruma kayıtlı olmak,
- 18 yaşını tamamlamış olmak,
- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında SGK’ya bildirilmiyor olmak ve isteğe bağlı sigortalılık hariç aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olmamak veya belirtilen kapsamda sigortalı sayılmamak,
- Emekli ve malul aylığı almıyor olmak,
- Öğrenci olmamak (açıköğretim öğrencileri hariç).
KATILIMCILAR NASIL SEÇİLMEKTEDİR?
Katılımcıların seçiminde uygulanan 3 ayrı yöntem bulunmaktadır. Her programın niteliğine göre bu yöntemlerden hangisinin kullanılacağı Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü tarafından belirlenmektedir.
- Noter kurası yöntemi,
- Liste yöntemi,
- Yüzde seksen noter kurası, yüzde yirmi liste yöntemi.
İstihdamında güçlük çekilen özel politika gruplarına programdan yararlanma hususunda öncelik verilmektedir. Bu kapsamda liste ayrımına gidilmiş olup aşağıdaki gruplar Birinci Liste, bunlar dışında kalanlar İkinci Liste olacak şekilde tasnif edilmektedir. Aşağıdaki grupların hepsi Birinci Liste’ye dâhil edilecek olup, gruplar arasında herhangi bir öncelik sıralaması bulunmamaktadır; Birinci listedeki başvuranlar tamamlanmadan 2. listeden başvuranlar yararlanıcı olamayacaktır.
- Kadınlar,
- 35 yaş üstü bireyler,
- Engelliler,
- Eski hükümlüler,
- Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar.
Başvuru başlangıç tarihi aynı olan TYP’lere Adres Kayıt Sistemine (AKS) göre aynı adreste ikamet eden kişilerden yalnızca biri katılabilmektedir.
AKS’ye göre aynı adreste oturanların, gelir getirici bir işte çalışma sonucu elde ettikleri toplam kazançlarının asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen bir aylık asgari ücretin net tutarının bir buçuk (1,5) katını aşması halinde söz konusu adreste oturan kişiler TYP’den yararlanamamaktadır.
KATILIMCILARA HANGİ ÖDEMELER YAPILMAKTADIR?
Her bir katılımcıya, 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri çerçevesinde asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen günlük asgari ücret miktarının katılım sağlanan gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutar kadar ödeme yapılır.
