İşçi – işveren ilişkisinde karşılıklı görev ve yükümlülükler bulunur. Çalışan iş kolu ile ilgili görevlerini yerine getirirken işverenin de çalışanına karşı maddi ve sosyal yükümlülükleri vardır. Bununla birlikte bu şartların yerine gelmediği durumlarda da iş hukukunun sunduğu grev ve lokavt hakkı bulunur.
GREV NEDİR?
Grev, işçilerin aralarında anlaşıp topluca iş görmeyi bırakarak işyerinde faaliyeti durdurması ya da işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmasıdır. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre “Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde , işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla, bu kanun hükümlerine uygun olarak yapılan greve ise kanuni grev denir.” Grevin hukuka uygun olması için grev kararının yetkili tüzel kişilerce verilmiş olması ve kanuni esaslara göre uygulanıyor olması şarttır. Siyasi amaçlı, dayanışma amaçlı ve genel grev kanun dışı grev olarak kabul edilir.
LOKAVT NEDİR?
İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasına ise lokavt denir.
GREV ESNASINDA ÇALIŞANLARIN DURUMU
Grev kararı işçinin kendi inisiyatifinde bulunan bir karardır. Bir işyerinde grev olduğu süre içerisinde greve katılmak isteyen işçiler işyerinden ayrılmak zorundadır. Greve katılmayan işçiler ise işverenin kararı ile kendi işlerinde çalışmaya devam edebilirler. Ancak grevde olan işçinin yerine çalıştırılamazlar. Grev süresi içerisinde grevde olan işçilerin işyerine giriş çıkışı engellenmelidir. Bunun yanı sıra grevde olan işçinin bir başka işyerinde çalışması da yasaktır.
Bu dönemde hangi işçilerin işyerinde çalışmaya devam edecekleri görevli makamca grev ve lokavt kararının bildirilmesinden itibaren üç iş günü içinde tespit edilerek ilgili işverene ve işçilere yazı ile bildirilir.
GREVDEKİ İŞÇİNİN YERİNE BAŞKA İŞÇİ ALINABİLİR Mİ?
Kanuni grev sırasında iş sözleşmesi askıda olan bir çalışanın yerine daimi yada geçici olarak çalışacak işçi alınamaz. Aksi olduğu takdirde sendika tarafından durum yetkililere bildirilmelidir.
GREV YASAĞI BULUNAN İŞLER NELERDİR?
Toplumsal yaşamın ciddi şekilde etkilenmemesi için bazı işlerde grev ve lokavt yasağı vardır.
Bunlar;
Can ve mal kurtarma işlerinde
Cenaze ve tekfin işlerinde
Su, elektrik, havagazı, termik santrallarını besleyen linyit üretimi, tabii gaz ve petrol sondajı, üretimi, tasfiyesi, dağıtımı, üretimi nafta veya tabii gazdan başlayan petrokimya işlerinde
Banka ve noterlik hizmetlerinde
Kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye, sehiriçi deniz, kara ve demiryolu ve diğer raylı toplu yolcu ulaştırma hizmetlerinde, grev ve lokavt yapılamaz.
Ayrıca hayatın akışının, toplumun sağlık ve düzeninin bozulmasına neden olmaması için
İlaç üretimi yapan firmalar ayrı olmak üzere, aşı ve serum imal eden işyerlerinde ve hastane, klinik, sanatoryum prevantoryum, dispanser ve eczane gibi sağlıkla ilgili işyerlerinde
Eğitim ve öğretim kurumlarında, çocuk bakım evlerinde ve huzurevlerinde
Mezarlıklarda
Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nca doğrudan işletilen işyerlerinde çalışanlar da grev yapamazlar.
Toplumsal hayatı olumsuz etkileyeceği için grev yasağı olan işyerlerinde greve giden çalışanların, iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilir. İşçinin bu durumda herhangi bir tazminat alma hakkı bulunmamaktadır.
