Mark Zuckerberg, 2003 yılında Harvard’da psikoloji öğrencisiyken, okul arkadaşlarının fotoğraflarını karşılaştıran “Facemash” adlı bir site kurdu. Veri izinsiz kullanıldığı için tepki çeken bu girişim, Zuckerberg’e okul yönetiminden ceza getirse de onu asıl projeye yöneltti. 4 Şubat 2004’te, Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz ve Chris Hughes ile birlikte “TheFacebook.com”u hayata geçirdi. Platform, ilk gün 1.200 Harvard öğrencisine ulaşarak hızla yayıldı.
2005’te “The” ekinin atılmasıyla Facebook adını alan platform, önce ABD’deki tüm üniversitelere, ardından 2006’da 12 yaş üstü herkese açıldı. 2007’de tanıtılan News Feed (Haber Akışı) özelliği, başlangıçta kullanıcıların tepkisini çekse de zamanla platformun vazgeçilmezi oldu. 2012’de halka arz edilen şirket, 104 milyar dolar değerlemeyle tarihin en büyük teknoloji IPO’larından birine imza attı.
Instagram, WhatsApp ve Metaverse Hamleleri
Zuckerberg’in vizyonu, satın almalarla genişledi; 2012’de Instagram, 2014’te WhatsApp ve sanal gerçeklik şirketi Oculus VR bünyeye katıldı. 2021’de şirketin adını Meta olarak değiştirmesi, “metaverse” odaklı yeni bir dijital evren planını işaret ediyordu. Ancak bu proje, henüz beklenen kullanıcı ilgisini yakalayamadı.
Tartışmalar: Veri Gizliliği ve Güven Krizi
Platformun tarihi, skandallardan da uzak değil. 2018’de patlak veren Cambridge Analytica skandalında, 87 milyon kullanıcının verisi izinsiz kullanılarak seçim manipülasyonu yapıldığı iddia edildi. Facebook, ayrıca nefret söylemi, yanlış bilgi yayılımı ve genç kullanıcıların mental sağlığına etkileri nedeniyle sık sık eleştirildi. Meta’nın 2023’te açıkladığı verilere göre, TikTok ve Snapchat’in yükselişiyle birlikte 13-17 yaş arası kullanıcı sayısında düşüş yaşanıyor.
21. Yılında Rakamlarla Facebook
Facebook, 3.07 milyar aylık aktif kullanıcı (Meta Q4 2023 verisi), 134 milyar dolar gelir (2023 yılı), 66 bin çalışanla dünyanın en büyük işverenlerinden biri.
Facebook, insanların birbirine dokunma biçimini kökten değiştirdi ancak gücü, beraberinde sorumlulukları da getirdi. Gizlilik ihlalleri, yapay zeka etiği ve metaverse’ün belirsiz geleceği, platformun önündeki engeller olarak duruyor. Zuckerberg ise son açıklamalarında, “Yapay zeka ve sanal dünya, geleceğin iletişimini şekillendirecek” vurgusu yapıyor.
Kaynak: Meta’nın resmi raporları, The Guardian, BBC, 2018 Cambridge Analytica
