İş hayatına dair birçok kez dile getirilen, personellerin çalışma alanlarını ve görevlerini kategorize eden beyaz yakalı ve mavi yakalı kavramlarını birçoğumuz duymuşuzdur. Her ne kadar çoğumuz bu terimlere sıklıkla maruz kalsak da detayları hakkında çok fazla bilgiye sahip değilizdir. Peki beyaz yakalı nedir? Beyaz yakanın, mavi yaka ile farkları nelerdir? İşte beyaz yaka ve mavi yakaya dair bütün detaylar...
Endüstrileşmeyle birlikte iş dünyasında önemli değişimler yaşanmış ve tarım toplumlarından sanayi toplumlarına geçişle birlikte "beyaz yaka" ile "mavi yaka" kavramları ortaya çıkmıştır. Bu iki kavram işçi sınıflarını ve profesyonelleri tanımlamak için kullanılmıştır.
BEYAZ YAKA KAVRAMI
İş hayatında alanları ve görevleri kategorilere ayıran kavramlardan biri olan beyaz yaka, iş dünyasında zihinsel gücünü kullanan, yönetsel ve idari işler yapan meslek gruplarını tanımlamaktadır.
Ayrıca beyaz yakalı işçilerin çalışma şartları, genel olarak masa başında ve fiziksel emek göstermeyecek şekildedir. Ancak işi sebebiyle sahada, üretim merkezinde, fabrikada veya diğer endüstriyel alanlarda çalışan işçilerde bulunmaktadır.
Vasıflı veya yüksek vasıflı personel kategorisine giren beyaz yakalılar, genellikle ofis idaresi ve yönetiminde rol alırlar.
BEYAZ YAKALI MESLEKLER NELERDİR?
İşte, beyaz yakalı olarak tanımlanan mesleklerden bazıları şöyle:
- Avukat
- Mimar
- Proje uzmanı
- Doktor
- Mühendis
- Muhasebeci
- Satış ve pazarlama uzman,
- Öğretmen
- Hemşire
- Bankacılar
Ayrıca bu mesleklerin dışında şirketlerdeki idari işlerin ve operasyonların yönetilmesinden sorumlu olan yöneticiler de beyaz yakalı personel kategorisine dahildir.
MAVİ YAKA KAVRAMI
Kol gücü ve fiziksel emekleri ile çalışan işçileri temsil eden bu kavram, ilk kez 1924 yılında ortaya çıkmıştır.
Mavi yakalı çalışanlar çoğunlukla yüksek öğretime sahip olmayan kişilerdir. Bu meslek grupları genellikle ilköğretim, lise mezunu veya vasıfsız elemanlardan oluşmaktadır.
İmalat sürecinde de el emekleri ile aktif rol üstlenen mavi yakalı çalışanların iş ortamları genellikle; seri üretim fabrikası, atölye, depo, maden ocağı, sanayi merkezi, inşaat, şantiye gibi yerler olmaktadır.
MAVİ YAKALI MESLEKLER NELERDİR?
Mavi yakalı işçilerin genellikle çalışma ortamları üretim merkezleri olmaktadır ve aynı zamanda pek çok alanda da mavi yakalılara rastlanabilmektedir.
İşte, mavi yakalı olarak tanımlanan mesleklerden bazıları şöyle:
- Elektrikçi
- Fırıncı
- Şoför
- Araba tamircisi
- Tekstil işçisi
- Garson
- Madenci
- Temizlik görevlisi
- Mobilyacı
BEYAZ YAKA İLE MAVİ YAKA ARASINDA BULUNAN FARKLILIKLAR
Her ne kadar yukarıda beyaz yaka ile mavi yaka arasında bulunan genel farklara baksak da bu iki kavram arasında çalışma saati, çalışma ortamı, yan haklar, yetkinlikler ve eğitim düzeyi gibi konular açısından da çeşitli farklar bulunmaktadır. bu cümlede bir absürtlük var
İşte, beyaz yaka ve mavi yaka arasında bulunan o farklar:
-Beyaz yakalı çalışanlar çoğunlukla lisans mezunu iken mavi yaka çalışanlarında ise genellikle aranan eğitim kriteri ilköğretim veya lise düzeyinde olmakta.
-Zihinsel güç kullandıkları için işlerinde el becerisine ihtiyaç duymayan beyaz yakalılara karşın mavi yakalı çalışanlar ise teorik bilgilerinin yanı sıra pratikte yaptıkları teknik beceriler ile de öne çıkıyor.
-Beyaz yakalı işçiler ile mavi yakalı işçilerden beklenen yetkinlikler de birbirinden farklıdır. Beyaz yakalılardan bilgisayar programları ve yabancı dil gibi farklı yetkinlikler beklenirken mavi yakalılardan ise fiziksel becerilerini etkin bir şekilde kullanmaları istenmektedir.
-Tarih sürecinin geneline baktığımızda beyaz yakalılar mavi yakalılara göre ücret konusunda çoğunlukla daha fazla kazanç elde etmiştir.
-Sağlık açısından da farklı zararlı sonuçlara yol açabilen mavi ve beyaz yakalı meslek gruplarında, beyaz yakalı çalışanlar uzun süre boyunca hareketsiz bir şekilde masa başında oturduğundan dolayı bel fıtığı, göz problemleri, obezite, kamburluk ve hipertansiyon gibi hastalıklar ile karşı karşıya kalabilirken, öte yandan mavi yakalı meslek çalışanlarında ise kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları, akciğer problemleri, varis ve işitme kaybı ortaya çıkabiliyor.
MAVİ YAKANIN YÜKSELİŞİ BEYAZ YAKAYI GERİDE BIRAKTI
Her ne kadar geçmiş zamanlarda beyaz yakalılar mavi yakalılara göre daha fazla ücret ve maaşa sahip olsa da ilerleyen süreçle birlikte mavi yakalılar yükselişe geçerek beyaz yakayı geride bıraktı.
Bunun nedenleri arasında ise pek çok sektörde ara eleman sıkıntısının yaşanmasıdır.
Mavi yakalılar, yılların yükselişini yakalayarak beyaz yaka çalışanlarını geride bıraktı. Eğer nitelikli bir mavi yaka çalışanı olursanız günümüzde beyaz yakalı yöneticilere eş değerde ya da daha fazla aylık gelir kazanma şansı elde edebilirsiniz.
Bu duruma en iyi örnek ise vinç operatörleri olmaktadır. Vinç operatörü sektöründe yaşanan çalışan bulamama problemi sebebiyle vinç operatörü maaşları da yükselişe geçmiştir. Son edinilen bilgilerde vinç operatörlerinin aylık kazançlarının 150 bin TL’yi bulabildiği biliniyor.
Öte yandan, mavi yakalılar fazla mesai ücretine koşulsuz hak kazanabilirken beyaz yakalıların ise fazla mesai ücreti alabilmesi bazı koşullara bağlıdır.
THOMAS PEREZ NE DEMİŞ?
"Beyaz yaka ve mavi yaka çalışanlar arasındaki ayrım, birbirimize duyduğumuz saygıyı anlamamızı engelliyor." - Thomas Perez
Peki sizler bu sözlere katılıyor musunuz?
