Birçok kadının aşina olduğu bir diyalog: “Elbiseni çok beğendim.” “Teşekkürler, cebim bile var!” Kadın kıyafetlerinde yer alan gerçek, işlevsel cepler o kadar nadir rastlanır hale geldi ki, bu detaylar artık başlı başına bir olay. 2023 Met Gala’da Dua Lipa’nın cepli Chanel elbisesiyle verdiği pozlar ya da Emma Stone’un SNL’nin 50. yıl kutlamasında elbisesinin büyük ceplerine patlamış mısır koyması sosyal medyada büyük ilgi gördü.
Cepler ve Toplumsal Cinsiyet
Kadınlar için hazır giyimde ceplerin varlığı hâlâ istisna. Etekler ve elbiseler çoğunlukla cebsiz, pantolonlar ve ceketlerde ise cepler ya çok küçük ya da tamamen sahte. Dıştan dikişi olan ama içine hiçbir şey konulamayan “yalancı cepler” pek çok kadın kıyafetinde yaygın. Sosyal medyada cep arayışı neredeyse bir kampanyaya dönüştü. Geri dönüştürülmüş malzemelerle işlevsel giysiler tasarlayan Nicole McLaughlin’in çalışmaları ya da çocukluk eşyalarını dev cepli kotlara sığdıran içerik üreticileri buna örnek. Yine de pek çok kişi aynı soruyu soruyor: Neden kadın kıyafetlerinde erkeklerinki kadar cep yok?
Moda tarihçisi Hannah Carlson, “Pockets: An Intimate History of How We Keep Things Close” (Cepler: Eşyaları Yanımızda Tutmanın Mahrem Tarihi) kitabında bu konuya derinlemesine eğiliyor. Ona göre kadınların “farklı şekilde ceplendirilmesi” tarihsel olarak yüzyıllardır süren bir eşitsizliği yansıtıyor. Carlson, “Cepler basit ve işlevsel görünse de aslında seslendirmekten çekindiğimiz şeyleri açığa çıkarıyor” diyor. “Hala ataerkil bir sistemde yaşıyoruz ve kullandığımız nesneler bu sistemin izlerini taşıyor.”
Kadın ve Erkek Giyimde Cep Kullanımının Tarihsel Evrimi
Ceplerin modern anlamda kullanımı, 1550’lerde erkek pantolonlarına dikilen iç keseli bölmelerle başladı. Kadınlar ise daha uzun süre boyunca eşyalarını bele bağladıkları çantalarda taşıdı. 17. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa’da erkeklere özel üç parçalı takım elbiseler ceplerle zenginleşti, kadınlar ise arkaya dikilmiş, ulaşılması zor ceplerle ya da tamamen bağımsız taşınan kese tarzı penceresiz bölmelerle yetinmek zorunda kaldı. 18. yüzyılda cepli binici paltolar giyen Fransız ve İngiliz kadınlara “Amazon” lakabı takıldı ve bu tarzlar erkeklere özgü olmakla eleştirildi. O dönem cepler; bıçak, saat, silah gibi araçların taşındığı, girişken ve maceraperest (dolayısıyla erkek) bir yaşam tarzının sembolüydü. Kadınların bağlanan cepleri ise karikatürlerde cinsel organlara benzetilerek alay konusu yapıldı.
20. yüzyıl başında kadınların oy hakkı mücadelesi verirken cepler de bu hareketin sembollerinden biri haline geldi. Feminist yazar Alice Duer Miller, 1915 tarihli kitabında “Kadınlar insan mıdır?” sorusuna, oy hakkı kadar ceplerin de doğal hak olduğunu vurgulayarak yanıt verdi.
İkinci Dünya Savaşı’nda kadınlar cephe gerisinde aktif görev almaya başlayınca, işlevsel kıyafetlere ve dolayısıyla ceplere duyulan ihtiyaç arttı. Bu dönem, kadın giyiminde ceplerin görünür olduğu nadir zamanlardan biri oldu.
Vogue ve Harper’s Bazaar gibi dergiler, bu yıllarda kadınlara özel yeni cep tasarımlarını tanıttı. Bilgisayar programcıları için tasarlanmış özel ceplerden tenis toplarını taşıyacak büyüklükteki bölmelere kadar geniş bir yelpazede yaratıcı çözümler sunuldu. Moda tasarımcısı Elsa Schiaparelli, el çantasına alternatif olarak nakışlı “cash & carry” cep tasarımları yaptı.
Ancak kadın askerlerin üniformalarında dahi cepler sahteydi. ABD Kadın Ordusu Birliği’ndeki (WAC) gönüllülerin üniformalarında cepler yerine yanlarında taşımaları zorunlu deri çantalar yer aldı. Göğüs cebine el atmak “uygunsuz” sayıldığı için bu bölmeler de kaldırıldı.
Ceplerin Modadaki Yeni Rolü
İkinci dalga feminizm ile 1960’lardan itibaren pantolonlar kadınlar için daha yaygın hale gelse de cepler yine geri planda kaldı. 2018 yılında yapılan bir araştırma, kadınların pantolon ceplerinin erkek pantolonlarına göre hem daha kısa hem de daha dar olduğunu ortaya koydu. Akıllı telefon, cüzdan ya da anahtar gibi basit eşyaların sığması bile çoğu zaman mümkün değil. Fast fashion (hızlı moda) kültürü de durumu kötüleştiriyor. Maliyetleri azaltmak için cepler ya küçültülüyor ya da tamamen kaldırılıyor.
Yine de bazı çağdaş tasarımcılar, cepleri yeniden işlevsel hale getirmeye çalışıyor. Off-White’ın 2024 Sonbahar-Kış koleksiyonunda kargo tarzı cepler dikkat çekti. Chanel’in 2025 koleksiyonunda da klasik görünümlü ama cepli tasarımlar yer aldı. Yine de sektör genelinde, kadınların çanta taşıyacağı varsayımı hakim. Carlson’a göre, “Moda endüstrisi, kadınların nasıl giyineceğini varsayıyor ve cepler gibi ekstra detaylar için zaman ve para harcamak istemiyor.”
Kaynak:CNN
