Hale etkisi olarak da anılan halo etkisi, karşılaşılan bir kişinin bir özelliğinden yola çıkarak o kişinin farklı özellikleriyle ilgili varsayım oluşturmak ve o kişiyi belirli bir düşünce kalıbına oturtmaktır.
HALO ETKİSİ NEDİR?
Halo etkisini daha iyi anlayabilmek için ilk olarak halo kelimesinin anlamına bakacak olursak, kelimenin İngilizcede anlamı, suya atılan bir taşın etrafa yaydığı dalgalanma olarak tanımlanabilir. Halo etkisi için söz konusu tanımdan yola çıkarak, kişinin belirli bir yönünün diğer özelliklerini olumlu ya da olumsuz olarak etkilemesi üzerinde durulmuş ve bu yönde açıklamalar ile değerlendirmeler yapılmıştır.
Bilişsel bir ön yargı olarak da düşünülebilen Halo etkisi, bir bireyin belirgin olumlu özelliğe ya da olumsuz bir özelliğe sahip olması durumunda, bu olumlu veya olumsuz özelliğin diğer tüm özelliklere de yayılma eğilimiyle alakalı bir olgudur.
Her ne kadar çok bilinmeyen ve farkında olunmayan psikolojik bir olgu olan bu etki, toplumun neredeyse birçok kesimi tarafından uygulanmaktadır. Halo etkisi, kişilerin hem kendilerine hem de başka insanlara olan bakış açılarına büyük etkilerde bulunabilmektedir.
HALO ETKİSİ: GÜZEL OLAN İYİDİR
Halo etkisine en iyi örneklerden biri olarak, insanlar tarafından bazen fiziksel açıdan çekici olan insanların, daha az çekici olan insanlara kıyasla daha tercih edilir özelliklere sahip olduğu varsayımında bulunulması gösterilebilir.
Bu konuda yapılan araştırmalarında bu düşünceyi desteklediği ortaya çıkmıştır. Hatta bu duruma "fiziksel çekicilik stereotipi" ya da "güzel olan iyidir stereotipi" ismi verilmişti.
HALO ETKİSİNİN ORTAYA ÇIKIŞI
Geçmişi 1920 yılına dayanan ve Psikolog Edward Thorndike tarafından keşfedilen bu olgu sonraki yıllarda insanların davranışlarının açıklanmasında ışık oldu.
Askerler ile gerçekleştirdiği bir deney sonucunda Thorndike, kişilerin tek bir özelliğinin olumlu etki yaratması halinde diğer özelliklerinin de olumlu olarak değerlendirildiğinin farkına vardı.
Thorndike'nin bu keşfi ile ortaya çıkan sonuç şöyle; Tek bir özellik, kişinin tüm özelliklerini de etkileyen bir yapıya sahiptir.
HALO ETKİSİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?
İlk izlenimin, sonraki bütün süreçte etkili olabileceği düşüncesi eğer güzel bir ilk izlenim sağlayabilmişseniz normal bir durum olarak karşılanabilirken eğer ilk izleniminiz aksiliklerle geçtiyse bu durum bir kabusa dönüşebilmektedir.
Özellikle iş hayatı olarak düşündüğümüzde bu durum işe alım süreci, çalışma süreci gibi farklı aşamalarda insanları geren bir unsur olarak karşımıza çıkmakta. Peki neden insanlar halo etkisine girer?
İnsanların halo etkisine kapılmasının birkaç sebebi bulunmaktadır:
- İlk olarak haklı çıkmak isteyen insanlar tarafından bu etki neredeyse benimsenmiştir. Bir insan, herhangi bir şeyle ilgili ilk kez bir izlenim edindiği zaman genelde bu izlenimini haklı çıkarmak ister ve bunun da yollarını arayarak bulur.
- Bu etkinin bir diğer sebebi ise, işleri kolaylaştırıcı olmasıdır. Birçok etkene bağlı olarak herhangi bir şeyi yargılamak daha komplike ve zorken, bu durumu tersine düşünerek tek bir etkene bağlı olarak düşünmek ve karar almak çok daha kolaydır.
- Bazen halo etkisinin faydalı diyebileceğimiz etkileri de olmuyor değil. Şu an vereceğimiz bir diğer halo etkisine kapılma nedenini de iyi etkiye örnek olarak gösterebiliz. Eğer yeni bir şey öğreniyorsak ya da hızlı bir karar verme süreci geçirmemiz gerekiyorsa bu durumda halo etkisi önemli bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Öte yandan, karar vereceğimiz şeyle ilgili detaylı bir bilgiye de sahip değilsek o zaman kestirme yol kullanılarak halo etkisinden yararlanılmaktadır.
İŞ HAYATINDA HALO ETKİSİNİN ÖNEMİ
Birçok alanda karşılaşabileceğimiz halo etkisi, ilk izlenim ve olumlu özellikler ile bağlantılı olması sebebiyle özellikle iş hayatında, mülakatlarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
İş hayatında her ne kadar profesyonellik ve deneyim büyük bir yer tutmuş olsada imaj da neredeyse bir o kadar büyük öneme sahiptir.
Yükselmek ve olumlu etki yaratmak için vazgeçilmez bir araç olarak düşünülen halo etkisi aynı zamanda iş hayatında küçük bir hatanızın sonucunda bütün iyi şeyleri kaybetmenize de sebep olabilir. Bu sebeple halo etkisine iş hayatı çerçevesinde baktığımızda hem iyi bir fırsat hem de büyük bir tehdit olarak düşünebiliriz.
