13. yüzyılın sonunda, Marco Polo'nun Çin'i ziyaretinden sonra İtalya'ya dönerken spagetti ve yapımıyla ilgili bilgileri getirdiğine dair kayıtlar bulunmaktadır. Ancak, makarna benzeri gıdaların Eski Yunan ve Roma dönemlerinde de yapıldığı bilinmektedir. Arkeolojik buluntular ve yazılı kaynaklar, makarnanın Eski Yunan, Roma, Çin ve Araplar tarafından tüketildiğini göstermektedir. Çinlilerin milattan önceki yıllarda arpa şehriye üretmeye başladıkları, aynı şekilde M.Ö. 5. yüzyılda Suriye'de Arapların arpa şehriye ürettikleri ve tükettikleri tarihi kayıtlarla desteklenmektedir. Eski Yunan’da ise M.Ö. 1. yüzyılda gurme Marcus Gavius Apicius'un yazdığı “De re coquinaria” adlı yemek kitabında "lagana" (muhtemelen lazanya) adlı yemek tarifine rastlanmaktadır.
14. yüzyılda, ilk modern yemek kitabının yazarı Maestro Martino, makarnanın ancak sert buğday türü olan Triticum Turgidum'un İtalya'da tanınmasıyla üretilebildiğini belirtmiştir. Sert buğdayın yüksek glüten içeriği ve düşük nem oranı, makarnanın kurutulması ve pişirilmesi sırasında şeklini korumasını sağlamıştır. Bu durum, Rönesans döneminde makarnanın uzun raf ömrü sayesinde kıtlık dönemlerinde depolanabilir olmasını sağlamıştır.
MAKARNA'NIN BAŞKENTİ: İTALYA
17. yüzyılda, makarnanın İtalyan mutfağında önemli bir yer edinmesine neden olan faktörlerden biri, orta sınıf tüccarların makarnayı satın alabilir hale gelmesi olmuştur. Makarnalar artık aristokratlar için bir garnitür değil, halk için ana yemek olarak kabul edilmiştir. Bu dönemde, makarna üreten ve satan iş yerleri çoğalmış, bu üreticilere "lasagnari" denilmiştir. Ayrıca, bu birlikler makarna fiyatlarını belirleyip dolandırıcılık ve haksız rekabeti önlemek amacıyla düzenlemeler yapmışlardır. İlk makarna makinesi ise Napoli Kralı II. Ferdinando’nun emriyle Cesare Spadaccini tarafından icat edilmiştir.
TÜRKİYE'DE MAKARNA
Türkiye'de makarnanın tarihi ise 1780’lerde Osmanlı İmparatorluğu’na İtalya'dan getirildiği söylenmektedir. Makarnanın geleneksel Türk mutfağında erişte, şehriye, kuskus ve mantı gibi çeşitleri bulunur. 1830 yılında Selimiye Kışlası’nda ordunun ihtiyaçları için makarna üretimi yapan bir fabrika kurulmuştur. Türkiye’nin ilk makarna fabrikası ise 1922 yılında İzmir’de Hasan Tahsin Bey tarafından kurulmuş ve “Türk Makarna Fabrikası” adıyla faaliyet göstermeye başlamıştır. Başlangıçta yalnızca 10 kişinin çalıştığı bu küçük fabrikada günlük 850 kg makarna üretilmiştir. Türkiye’de makarna üretiminin bu küçük fabrikayla başlamış olması, ülkenin bu alanda büyük bir gelişim göstermesine zemin hazırlamıştır. Makarnanın yapımında kullanılan durum buğdayının ülkemizde bolca yetiştirilmesi, Türkiye’nin makarna üretiminde önemli bir ilerleme kaydetmesini sağlamıştır.
MAKARNA ÇEŞİTLERİ
Makarnanın pek çok farklı türü ve pişirme yöntemi bulunur. Her tür makarna, çeşitli soslarla kombinlenerek benzersiz tatlar sunar.
Spagetti
Spagetti, dünya çapında en bilinen makarna türlerinden biridir. İnce ve uzun yapısıyla dikkat çeker ve genellikle domates sosu, köfte veya deniz ürünleri ile servis edilir. Spagetti, geniş bir popülerliğe sahip olup, çok sayıda mutfakta tercih edilmektedir.
Penne
Penne, kısa ve tüp şeklinde olan bir makarna çeşididir. Sosları içine hapseden bu makarna türü, genellikle krema bazlı soslarla ya da fırın yemeklerinde kullanılır. Penne, yoğun lezzetlerin öne çıktığı yemeklerde tercih edilir.
Fettuccine
Fettuccine, geniş ve düz şeritler halinde kesilmiş bir makarnadır. En bilinen eşleşmesi Alfredo sosu ile yapılan servisidir. Fettuccine, İtalyan mutfağının klasik makarna çeşitlerinden biridir ve bu sosla oldukça popülerdir.
MAKARNANIN KÜLTÜREL ÖNEMİ
Makarna, birçok kültürde önemli bir yere sahiptir ve sadece bir yemek olmanın ötesindedir. İtalya’da makarna, aile yemeklerinin ve kutlamaların temel bir parçasıdır. Ayrıca, makarna yemekleri, farklı kültürlerin mutfaklarıyla birleşerek zengin ve lezzetli yemekler ortaya çıkarır.
Makarnanın kökenleri ve tarihi, bu sevilen yiyeceğin derin bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koyar. Antik Çin’den başlayıp İtalya’ya ve tüm dünyaya yayılan makarna, çeşitli kültürlerin mutfaklarında kendine yer bulmuştur. Bugün makarna, çeşitleri ve soslarıyla zenginleştirilmiş bir yiyecek olarak dünya genelinde popüler bir şekilde tüketilmektedir. Basit malzemelerle hazırlanan makarna, sunduğu sonsuz çeşitlilikteki lezzetlerle göz doldurur. Bu nedenle, makarnanın tarihine ve kökenlerine duyulan ilgi, bu yiyeceğin gelecekte de popülerliğini sürdüreceğini göstermektedir.
Makarnanın tarihi, dünyanın farklı coğrafyalarında ve kültürlerinde şekillenmiş zengin bir miras sunar. Çin’den İtalya’ya, İtalya’dan Amerika’ya ve oradan Türkiye’ye uzanan bu lezzetli yiyecek, tarih boyunca farklı şekillerde yorumlanmış ve günümüzde milyonlarca insanın vazgeçilmezi haline gelmiştir.
Bu lezzet yolculuğu, makarnanın sadece basit bir yiyecek olmadığını, aynı zamanda kültürel etkileşimlerin bir ürünü olduğunu gösteriyor. Makarna, saklanabilir bir gıda ürünü olarak olağanüstü dönemlerde ulusal gıda güvenliğinin sağlanmasında önemli rol oynamak durumundadır. Doğal afetler, kıtlık, savaş gibi durumlarda yine gıda güvenliğimizin teminatı olacak ürünlerden olduğu için ve stratejik önemi asla göz ardı edilemez.
