Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), dünya çapında insanlık suçlarına karşı mücadele etmek amacıyla kurulmuş önemli bir yargı organıdır. 1 Temmuz 2002'de kurulan ve 11 Mart 2003'te faaliyete geçen mahkeme, savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım ve saldırı suçları gibi ciddi suçlara odaklanmaktadır. Peki, UCM nedir, hangi suçları yargılar ve kimleri cezalandırma yetkisine sahiptir? İşte detaylar...
UCM Nedir?
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Roma Statüsü’ne dayalı olarak kurulan bir mahkemedir. Mahkeme, savaş suçları, soykırım, insanlığa karşı işlenen suçlar ve saldırı suçlarına yönelik yargılama yapmaktadır. Mahkeme, yalnızca bireyleri yargılayabilir ve devletlerin yargılanması söz konusu değildir. Ayrıca, UCM, suç işleyenlerin adalet önüne çıkmasını sağlamak ve uluslararası barışı korumak adına kurumsal olarak bir denetim işlevi görmektedir.
UCM Hangi Suçları Yargılar?
UCM, dört ana suç türü üzerinde odaklanır:
Savaş Suçları: Uluslararası savaş kurallarına aykırı hareket edenler, özellikle sivillere karşı yapılan zulümler, esirlerin kötü muamelesi gibi suçlarla yargılanabilir.
Soykırım: Bir etnik, dini veya ulusal gruba karşı kitlesel öldürme, zorla yer değiştirme veya yaşam koşullarını kısıtlama gibi suçlar soykırım kapsamında değerlendirilir.
İnsanlığa Karşı Suçlar: Kitleler halinde öldürme, kölelik, zorla çalıştırma, cinsel şiddet gibi suçlar insanlığa karşı işlenen suçlar olarak kabul edilir.
Saldırı Suçu: Bir devletin diğer bir devlete karşı savaş açması veya askeri kuvvet kullanması gibi saldırganlık suçları da mahkemenin yargı alanına girer.
UCM Kimleri Yargılayabilir?
Uluslararası Ceza Mahkemesi, yalnızca bireyleri yargılama yetkisine sahiptir. Bu mahkeme, devletler arası anlaşmazlıklarda karar vermez. UCM’nin yargılama yetkisi, suçları işleyen bireylerin taraf devlet vatandaşları olması veya suçun işlendiği ülkenin taraf devlet olması şartına dayanır.
UCM, devletlerin iç hukuki süreçlerinin tükenmediği durumlarda devreye girebilir. Yani, bir kişi, kendi ülkesinde adalet önüne çıkarılmadığı veya yargılanmadığı takdirde, Uluslararası Ceza Mahkemesi devreye girerek o kişi hakkında yargılama yapabilir.
UCM’nin Yargılama Yetkisi ve İşleyişi
UCM, Roma Statüsü’ne taraf devletler tarafından kabul edilmiş ülkelerle sınırlı olarak faaliyet gösterir. 123 ülkenin taraf olduğu bu statü, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargı yetkisini belirler. UCM, BM Güvenlik Konseyi’nin de yönlendirmeleri doğrultusunda hareket edebilir, ancak herhangi bir devletin mahkemeye dahil olma isteği de olabilir.
Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin sağladığı en büyük katkılardan biri, dünya genelindeki ciddi suçların cezalandırılmasını sağlamaktır. Mahkeme, savaş suçlularının ve diğer ciddi suçları işleyenlerin yargı önüne çıkmasını sağlayarak, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına yardımcı olur.
