İktidarın, üretimi dolayısıyla gıda arzını artıracak önlemler ve fiyat istikrarını sağlayacak parasal politikalar yerine uygulamayı tercih ettiği “tanzim satış” gibi geçici yöntemler gıda fiyatlarındaki artışı durduramıyor. Gıda fiyatları martta bir önceki aya göre yüzde 2,7 oranında artış kaydetti.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, Ankara’daki pazar ve marketlerden düzenli olarak derlediği fiyatları esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının mart ayı sonuçları açıklandı.
Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10’luk kesimin harcadığı her 100 liranın 31 lirasını gıda için yaptığını, en zengin yüzde 10’luk kesimin 100 liralık harcaması içerisinde gıdanın aldığı payın ise 13 lirada kaldığını gösteriyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar yoksulların bütçesini zenginlere göre çok daha derinden etkiliyor.
KAMUAR’ın araştırmasına göre Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası meyveye, 15,1 lirası sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası çay ve kahveye, 3,6 lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor.
TÜİK'İN ARAŞTIRMALARI
Bu arada TÜİK’in araştırmalarına göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.
TARIM SEKTÖRÜNDEKİ ARTIŞ
Türkiye’de başta hayvancılık olmak üzere tarım sektörünün üretimindeki artışın, talep artışının gerisinde kalması, bazı ürünlerde üretimin azalması, üreticiyle tüketici arasındaki zincirde yer alan aracıların yüksek kar oranları ve diğer nedenlerle gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan yoksul kesimler görüyor.
Mart ayında gıda harcamaları şubat ayına göre yüzde 2,74 oranında artış kaydetti.
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (MART 2019)
Martta, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 4,22 oranında artış yaşanırken, et-balık harcamalarında ise beyaz et ve koyun eti ve balık fiyatlarına bağlı olarak yüzde 5,42 oranında artış gözlendi.
Martta süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yüzde 0,2 oranında azalırken, katı ve sıvı yağ fiyatlarında yüzde 2,17 oranında arttı.
MEYVE HARCAMALARI
Meyve harcamalarının yüzde 27,19 oranında arttığı mart ayında sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 15,52 oranında azalma gözlendi.
Bakliyat fiyatları yüzde 8,84 oranında azalırken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında da yüzde 4,81 oranında artış oldu.
GIDA FİYATLARINDA İLK ÜÇ AY
Yılın ilk üç ayında gıda fiyatlarında toplam yüzde 16,32 oranında yükseliş yaşandı. Geçen yılın aralık ayına göre ekmek, un, bulgur vb. gıda ürünlerinin fiyatları yüzde 3,91 artarken, et ve balık fiyatları yüzde 3,69 oranında azaldı. Süt ve süt ürünlerinin fiyatlarında yüzde 21,83, meyve fiyatlarında yüzde 32,5, sebze fiyatlarında yüzde 50,97, bakliyat fiyatlarında yüzde 0,8 artış oldu. Yağ fiyatlarının yüzde 1,88 oranında arttığı bu dönemde, diğer gıda fiyatlarında ise yüzde 5,59 oranında yükseliş yaşandı.
GIDA FİYATLARINDA SON BİR YIL
Gıda harcamalarında bir önceki yılın aynı ayına göre (Mart 2018) göre ise yüzde 50,86 oranında artış gözlendi.
Mart 2019 itibariyle son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 24,35, et-balık fiyatlarında 17,02, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 47,8 oranında artış kaydedildi. Mart 2018’e göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 17,39 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 109,24 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 145,92 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları yüzde 16,91 diğer gıda fiyatları ise yüzde 18,79 oranında arttı.
