Teklif kapsamında, doğrudan sera gazı emisyonuna neden olan faaliyetleri sürdüren işletmelerin, İklim Değişikliği Başkanlığından sera gazı emisyon izni alması gerekecek. Yönetmelik ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, tesislerin işleyişinde veya sahiplik yapısında gerçekleşen değişiklikler doğrultusunda, söz konusu izinler güncellenebilecek veya iptal edilebilecek.
Ayrıca, ETS'ye dahil olan işletmelerin, doğrulanmış yıllık sera gazı emisyonlarına karşılık gelecek şekilde tahsisat tesliminde bulunmaları zorunlu olacak. Belirlenen tahsisat yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmeler, bir sonraki yıl için teslim edecekleri tahsisata ek olarak eksik tahsisat miktarını da karşılamak zorunda olacak.
Tahsisatlar Elektronik Ortamda Takip Edilecek
ETS kapsamında tahsis edilen haklar, elektronik ortamda kayden ihracı sağlanarak, hak sahipleri bazında takip edilecek. Ücretsiz tahsis edilen haklar, ilk kez işlendiği hesap üzerinden transfer edilmedikçe haczedilemeyecek. Tahsisatlar, teminat sözleşmelerine konu edilemeyecek ve Devlet İhale Kanunu'na tabi olmayacak.
Öte yandan, işletmelerin faaliyetlerini durdurması, iflas etmesi veya tasfiye edilmesi gibi durumlar, tahsisat teslim yükümlülüğünün yerine getirilmesini engellemeyecek. Mali uzlaştırma işlemleri kapsamında oluşturulan garanti hesaplarındaki varlıklar, herhangi bir idari tasfiye kararından veya iflas sürecinden etkilenmeyecek.
Karbon Piyasası Kurulu Göreve Başlıyor
Kanun teklifiyle Karbon Piyasası Kurulu oluşturulacak. Kurul, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında, ilgili bakanlık temsilcileri ve piyasa düzenleyici kurumların yöneticilerinden oluşacak.
Kurulun başlıca görevleri şunlar olacak:
- Ulusal tahsisat planını onaylamak
- ETS piyasasında ücretsiz tahsisatların dağılımına karar vermek
- Piyasaya sunulacak tahsisat miktarlarını belirlemek
- ETS kapsamında denkleştirme oranlarını düzenlemek
- Uluslararası karbon piyasasına dahil olacak sektörleri ve projeleri belirlemek
Kurul, kararlarını üye tam sayısının üçte ikisiyle alacak. Oyların eşit çıkması durumunda, başkanın kullandığı oy belirleyici olacak.
Danışma Kurulu ile Sektör Temsilcileri Sürece Dahil Olacak
Danışma Kurulu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği başkanlığında, iş dünyası ve finans sektörünü temsil eden kuruluşların yöneticilerinden oluşacak. ETS ve uluslararası karbon piyasası ile ilgili stratejik kararlar alarak, Karbon Piyasası Kuruluna tavsiyelerde bulunacak.
ETS kapsamında işletmeler, tahsisat yükümlülüklerinin bir kısmını karbon kredisi ile karşılayabilecek. Karbon kredisi üretimi ve kullanımı için ulusal karbon kredilendirme ve denkleştirme sistemi kurulacak.
Projelerin karbon kredisi sistemine dahil edilebilmesi için, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenen kriterlere uygun olmaları gerekecek. Sunulan belge ve verilerde usulsüzlük tespit edilmesi halinde, bu krediler tahsisat yükümlülüğünü karşılamak için kullanılamayacak ve ilgili projelere yaptırım uygulanacak.
ETS Gelirleri Özel Fon Olarak Kullanılacak
Kanun teklifiyle, ETS ve sera gazı emisyon izinleri kapsamında elde edilen gelirler özel fon olarak kaydedilecek. Bu kapsamda:
- ETS kapsamında satış gelirleri
- Piyasa işletmecisinin ETS piyasasından elde ettiği gelirlerin %50’si
- Uluslararası karbon piyasalarında tahsis edilen karbon kredilerinden alınan katkı payları
- İdari para cezalarının %50’si özel gelir olarak kullanılacak.
Bu gelirlerin tahsis edilmesi ve harcanması süreci, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının onayıyla yönetmelik kapsamında belirlenecek.
İklim Değişikliği Başkanlığı Döner Sermaye İşletmesi Kurabilecek
İklim Değişikliği Başkanlığı, 10 milyon TL sermaye ile döner sermaye işletmesi kurmaya yetkili olacak. Cumhurbaşkanı, bu sermayeyi 5 katına kadar artırabilecek.
Bu düzenlemeyle Türkiye, sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik piyasa temelli mekanizmalar oluşturmayı hedeflerken, karbon ticaretinde uluslararası standartlarla uyumlu bir yapıya geçiş sağlamayı amaçlıyor.
