Her yıl Kasım ayında, dünya çapında milyonlarca alışveriş severin mağazalarda izdiham yarattığı Black Friday, küresel bir alışveriş geleneği haline geldi. “Kara Cuma” olarak bilinen bu gün, yalnızca büyük indirimlerle alışveriş yapmak isteyen tüketicilerin ilgisini çekmekle kalmıyor, aynı zamanda ekonomik açıdan da önemli bir etki yaratıyor. Peki, bu alışveriş çılgınlığı nasıl başladı ve ekonomiye nasıl bir katkı sağlıyor?
Black Friday Geleneği nasıl ortaya çıktı?
Black Friday, ABD’de her yıl Kasım ayının dördüncü perşembesinde kutlanan Şükran Günü'nün hemen sonrasındaki Cuma günü başlamaktadır. Bu günde, birçok Amerikalı, aileleriyle birlikte alışveriş merkezlerine akın eder. Bu alışveriş dönemi, şirketlerin olabildiğince fazla müşteri çekmek amacıyla büyük indirimler sunduğu ve birbirleriyle fiyat yarışına girdiği bir gün olarak kabul edilir.
İlk kez 1951 yılında Factory Management and Maintenance dergisinde kullanılan "Black Friday" terimi, başlangıçta işçilerin hastalık bahanesiyle işe gelmemesi nedeniyle negatif bir anlam taşırken, zamanla alışveriş dünyasında büyük fırsatlar sunulan bir gün olarak kabul edilmeye başlandı.
Black Friday’in Küresel Yayılımı: Dünyanın Dört Bir Yanında Alışveriş Çılgınlığı
Küreselleşmenin etkisiyle Black Friday, sadece ABD ile sınırlı kalmayıp, dünyanın dört bir yanına yayıldı. İlk olarak Kanada, Black Friday’i benimseyerek bu alışveriş çılgınlığını Kuzey Amerika’ya taşımıştı. Ardından, Hindistan'dan Meksika’ya kadar birçok ülke de bu geleneksel alışveriş gününü benimsedi. Özellikle İngiltere’de, 2010 yılından itibaren Amazon ve Walmart gibi dev markaların büyük indirim kampanyaları düzenlemesi, Black Friday’in Avrupa’da da popülerleşmesine yol açtı.
Sanal alışverişin artmasıyla birlikte, internet siteleri de Black Friday sonrası gelen "Cyber Monday" (Siber Pazartesi) gibi yeni alışveriş günleri oluşturarak, çevrim içi alışverişi daha da cazip hale getirdi.
Türkiye’de Black Friday: Farklı İsimlerle ve Büyük İndirimlerle
Türkiye’de de son yıllarda Black Friday, büyük bir ilgiyle karşılanıyor. 2015 yılında Türkiye'nin önde gelen çevrimiçi alışveriş sitelerinden biri Black Friday indirimlerini başlatırken, birçok firma "Efsane Cuma", "Şahane Cuma" ve "Müthiş Cuma" gibi isimlerle kampanyalarını duyurdu. Ayrıca, bazı markalar Black Friday’e karşı durarak aynı gün "White Friday" (Ak Cuma) gibi alternatif kampanyalar da düzenledi.
Türkiye’deki müşteriler, yalnızca yerel markalardan değil, yurtdışındaki büyük markaların da sunduğu Black Friday fırsatlarından yararlanabiliyor. Her yıl, büyük indirimlerin yapıldığı bu günde, alışveriş merkezlerinde ve çevrim içi platformlarda büyük bir hareketlilik yaşanıyor.
Black Friday’in Ekonomiye Katkısı
Black Friday'in ekonomik etkileri büyük. ABD’li Salesforce şirketinin araştırmasına göre, sadece 2023 yılı Black Friday dönemi boyunca dünya genelinde 70,9 milyar dolarlık çevrim içi alışveriş yapıldı. Bu rakam, bir önceki yıla göre yüzde 8'lik bir artışa işaret ediyor. Özellikle İngiltere’de bu rakamın 9 milyar doları aşması bekleniyor. Afrika'da ise PayU’nun verilerine göre, Black Friday gününde yapılan alışverişler, bazı ülkelerde günlük satış ortalamalarından yüzde 80 oranında daha fazla oldu.
Ancak, Black Friday’in ekonomiye katkısının sorgulandığı noktalarda da bulunuyor. Yapılan bazı araştırmalar, Black Friday’de yapılan harcamaların Aralık ve Ocak aylarında daha düşük harcamalara yol açabileceğini gösteriyor. Ayrıca, birçok ürünün üzerinde "Yüzde 50 indirim" gibi büyük oranlarda indirimin yer almasına rağmen, bu indirimlerin gerçekte yansıttığı fiyat farklarının çok daha küçük olabileceği belirtiliyor. Bu nedenle, Black Friday’de yapılan alışverişlerde fiyat karşılaştırması yapmak önem kazanıyor.
Uzmanlardan Alışveriş İpuçları
Black Friday indirimleri, zaman zaman yanıltıcı olabiliyor. Uzmanlar, bu dönemde alışveriş yapan tüketicilere bazı önerilerde bulunuyor:
- Acele Etmeyin: İndirimler cazip gelse de, aceleyle alışveriş yapmaktan kaçının. Önceden araştırma yapın ve ihtiyaçlarınızı belirleyin.
- Fiyat Karşılaştırması Yapın: Kampanyaları ve ürünleri karşılaştırarak gerçek indirimleri bulmaya çalışın.
- Güvenilir Siteler Seçin: Tanımadığınız online alışveriş sitelerinden alışveriş yaparken dikkatli olun.
- Gerçek Kullanıcı Yorumlarına Bakın: Kullanıcı yorumlarını inceleyin ve sahte yorumlardan kaçının.
- Çevrim İçi Ödemelere Dikkat Edin: Ödemelerinizi yalnızca güvenli platformlardan yapın.
Black Friday, küresel çapta önemli bir alışveriş geleneği haline gelmiş ve büyük indirimler ile tüketicilere cazip fırsatlar sunuyor. Ancak, bu çılgın alışveriş günü, bazen yanıltıcı olabiliyor ve ekonomiye etkileri de tartışma konusu. Tüketiciler, indirimlerden en iyi şekilde yararlanabilmek için dikkatli araştırmalar yapmalı ve alışveriş yaparken acele etmemelidir.
