KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Kıdem tazminatı, işverene ait bir ya da birkaç işyerinde, belli bir süre çalışmış işçinin, işini kaybetmesi halinde; işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve iş yerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dahilinde verilen bedeldir. Kıdem tazminatının hak edilebilmesi için 4857 sayılı İş Kanununda bir takım koşullardan bahsedilmektedir. Söz konusu koşulların bulunmaması durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
KIDEM TAZMiNATI ALMAK İÇİN NE KADAR ÇALIŞMAK LAZIM?
Kıdem tazminatının hak edilebilmesi için işçinin, sözleşmesinin sona erdiği tarihe göre bir yıllık kıdeminin bulunması gerekir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanmasını engellemek amacı ile uygulamada sıkça rastlandığı üzere, işveren, sürenin dolmasına az bir süre kala, iş sözleşmesini dürüstlük kuralına aykırı bir şekilde feshetmektedir. Söz konusu durumda işçi kötü niyet tazminatına hak kazandığı gibi kıdem tazminatı alma hakkını da elde edecektir. Bir yıllık sürenin başlangıcı, işçinin, iş yerinde fiilen çalışmaya başladığı tarihtir. İşçinin bu tarihten itibaren bir takvim yılı çalışması halinde süre koşulu gerçekleşmiş olur. Sürenin hesaplanmasında; deneme süresi, işçinin ücretli izini, tatil, dinlenme gibi nedenlerle çalışmadığı günler dikkate alınır. Kıdem şartını oluşturan söz konusu sürenin sonu olarak ise; bildirimli fesihte bildirim süresinin sona erdiği tarih, derhal fesihte fesih beyanının karşı tarafa ulaştığı tarih ve işçinin ölümünde öldüğü tarih, askerlik nedeni ile sözleşmenin işçi tarafından sonra erdirilmesinde işçinin fiili çalışmasının sonra erdiği tarih esas alınmalıdır. İşçinin, işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştığı süreler dikkate alınarak hesaplanır. Aynı işverenin farklı iş kollarında olması veya işçinin bu iş yerlerinde farklı işler yapmasının önemi yoktur.
1 YILLIK KIDEM TAZMİNATI NE KADAR?
2022 Temmuz-Aralık döneminde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan genelgeye göre, gelir vergisinden istisna edilecek kıdem tazminatı tavanı 15.371,40 TL olarak açıklanmıştı. Bu hesaplamalar doğrultusunda brüt ücreti 35 bin lira olan çalışan da 14 bin lira olan çalışan da işten ayrıldığında çalıştığı her yıl için yalnızca 15.371,40 TL kıdem tazminatı alabilecek. Ayrıca on yıl çalışması olan bir kişinin alabileceği kıdem tazminatı miktarı da 153.710,00 TL‘ye kadar belirlenmişti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı genelgeye göre 2023 kıdem tazminatı 17.904,62 TL‘ye çıkarıldı. 10 yıl çalışması olan bir kişinin alabileceği kıdem tazminatı miktarı da 180.000 TL olarak belirlendi.
İSTİFA EDEN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Çalışan kendi isteği ve arzusu ile istifa ediyorsa kıdem tazminatı alma hakkı bulunmaz. Ancak bazı noktalarda durum biraz esnektir. Kendi isteği ile işten ayrılan işçi normal şartlarda kıdem tazminatı alamaz ancak işte ayrılma gerekçesi eğer haklı bir gerekçe ise bu durumda kanunlar dahilinde kıdem tazminatı hakkı doğabilir. Kanunlara göre istifa eden kişi kıdem tazminatı almadığı gibi eğer şirkete vaktinde bilgi vermemişse tazminat bile ödemek zorunda kalabilir. İş Kanunu’na göre yöneticiye işten ayrılacağına dair herhangi bir yazılı bildirimde bulunmayan çalışan ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir. Bu nedenle işten ayrılma sürecinde öncelikli olarak yazılı bir bildiri gereklidir. Aksi takdirde işçinin kıdem tazminatı alamadığınız gibi üzerine bir de ihbar tazminatı ödemek durumunda kalır.
