Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi denetiminde yeni bir dönemi başlatıyor. Yapay zeka teknolojilerini daha etkin bir şekilde kullanmak amacıyla, Türkiye'de ilk defa yapay zeka tabanlı vergi müfettişleri geliştirilecek. Maliye Bakanlığı'nın Bilgi Teknolojileri Genel Müdürü Mert Özarar, bu alandaki gelişmeleri TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu’nda açıkladı. Özarar, yeni sistemin vergi kayıp ve kaçaklarını engellemeyi amaçladığını belirtti.
Yapay Zeka, Vergi Denetimini Nasıl Değiştirecek?
Yapay zeka destekli vergi denetimi, vergi müfettişlerinin iş yükünü hafifletmekle kalmayacak, aynı zamanda vergi kaçakçılığını önlemede önemli bir araç olacak. Mert Özarar, "Yaklaşık 1,5 milyon incelemenin sonunda 120,4 milyar liralık matrah farkına vardık. Bunu kendi elimizle bulmamız mümkün değildi. Yapay zeka ve büyük analitik modeller, burada bize büyük yardımlar sağladı" diyerek yapay zekanın vergi denetimindeki etkinliğini vurguladı.
Yeni sistemle birlikte, vergi müfettişleri, yapay zekanın rehberliğinde, doğru müfettişi doğru dosyaya atayarak vergi denetimlerini daha hızlı ve doğru bir şekilde gerçekleştirecek.
Yapay Zeka ile İhbar Sistemi ve Dolandırıcılıkla Mücadele
Hazine ve Maliye Bakanlığı, yapay zeka tabanlı ihbar işleme sistemini de hayata geçirdi. Bu sistem, gelen ihbarların tekrar tekrar işleme alınmasını engelleyecek ve benzer içerikler, otomatik olarak komisyona yönlendirilecek. Özarar, ayrıca "Yapay zeka, ihbarlardaki kişileri etiketleyerek bir harita oluşturuyor. Bu harita ile, başka usulsüzlüklerde de aynı aktörlerin rol alıp almadığını analiz etmeye çalışıyoruz" dedi.
Bunun yanı sıra, dolandırıcılığı erken tespit edebilmek amacıyla yapay zeka, kripto paralar ve borsa gibi alanlarda riskleri analiz ederek, potansiyel dolandırıcılık faaliyetlerine karşı erken uyarılar verecek.
Özarar, yerli ve milli ürünlere de pozitif ayrımcılık yaptıklarını vurgulayarak, bu ürünlerin geliştirilmesi için firmaların bir araya gelmesini teşvik etti. Özellikle Türk diline yönelik doğal dil işleme modellerinin geliştirilmesi gerektiğini belirten Özarar, "Bir Türk doğal dil modeli, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve tüm Türkiye için ciddi fayda sağlayacaktır" diye konuştu.
Yapay zeka destekli radar sistemiyle 2024’te 1 milyon 965 bin kişiye risk analizi yapıldı. 200’ün üzerinde senaryo çalıştırıldı ve 246 farklı konu tespit edildi. Bu analizlerin sonucunda, yaklaşık 45 bin vergi kayıp ve kaçak vakası tespit edildi. Bu sayede, vergi kaybı ve usulsüzlükler erken tespit edilerek daha hızlı müdahale edilmesi sağlanacak.
Yeni geliştirilmekte olan risk yönetimi sistemiyle, vergi tahsilatında önemli bir iyileşme bekleniyor. Mükellefler, belirli bir risk skoruna göre değerlendirilecek ve erken uyarı sistemleri ile cezalar uygulanmadan önce vergi ödemelerini yapmaları teşvik edilecek. Bu sayede, gönüllü uyum artırılacak ve vergi tahsilat oranları yükselecek.
