Türkiye’nin önemli endemik bitkilerinden biri olan salep bitkisi, özellikle sağlık alanındaki faydalarıyla dikkat çekiyor. Ancak, nesli tehlikede olan bu değerli bitkinin üretimi, sadece çevresel değil, aynı zamanda ekonomik bir öneme de sahip. Yabani bitki ve hayvan türlerinin uluslararası ticaretini düzenleyen CITES sözleşmesi ile 1975’te koruma altına alınan salep, son yıllarda artan taleple birlikte Türkiye’nin dört bir yanında üretim yapılıyor.
Samsun, Salep Üretiminde Zirveye Yerleşti
Salep üretiminin Türkiye'deki merkezi, özellikle Samsun ilini kapsıyor. Samsun'da bu yıl 115 dekar alanda 63 ton çoğaltım amaçlı salep üretimi yapılırken, 71 dekar alanda ise 42,5 ton gıda amaçlı salep üretimi gerçekleştirildi. Bunun yanı sıra Aydın, Balıkesir, Kahramanmaraş ve Burdur gibi illerde de salep üretimi devam etmekte. Samsun, hem miktar hem de kalite açısından Türkiye'de en fazla üretimin yapıldığı il olarak öne çıkıyor.
19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Hakkı Karaman, salep üretiminin ekonomik açıdan ne kadar değerli olduğunu vurguluyor. 2024 yılı itibarıyla, sadece 19 Mayıs ilçesinden elde edilen salep gelirinin 12-13 milyon TL civarında olduğunu belirten Karaman, "Bu yıl üretimden 25 ton civarında ürün elde ettik. Bir kısmı kurutulup işlenerek piyasaya sürüldü, diğer kısmı ise kuru olarak satıldı. Türkiye genelindeki üreticilerin maliyetleri yüksek olsa da, Samsun’daki üretim alanları bu açıdan önemli bir yer tutuyor" diyor.
Çiftçilerin Salep Üretimi Konusundaki Tereddütleri Neler?
Salep üretimi ile ilgili olarak, çiftçilerin karşılaştığı zorluklar da gündeme geliyor. 25 Kasım 2024 tarihinde yayınlanan bir yazıya göre, salep üretimi yapan çiftçilerden her yıl belirli bir ücret alınması planlanıyor. Ancak, bu ücretin fazla olduğu ve çiftçilerin üretim sürecinde zorlanabileceği ifade ediliyor. Karaman, bu konuda bakanlıkla görüşmelerin devam ettiğini ve çiftçilerin bu ücretlerin alınmaması konusunda bilgilendirileceğini belirtiyor.
Karaman, Türkiye'nin endemik bitki türleri açısından oldukça zengin olduğunu ancak bu bitkilerden faydalanma oranının çok düşük olduğunu belirtiyor. "Türkiye, 3 bin 700 endemik bitki türü ile Avrupa'dan daha fazla tür barındırıyor ancak bu bitkilerden yalnızca yüzde 0,4 oranında faydalanabiliyoruz. Avrupa’da ise bu oran yüzde 74,5." diyerek, Türkiye’de bu konuda daha fazla çalışma yapılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Hakkı Karaman, salep üretiminin ülke genelinde yaygınlaştırılması ve daha fazla çiftçinin bu işe yönlendirilmesi gerektiğini söylüyor. 2025 yılının Türkiye'de 'Tıbbi Aromatik Yılı' olarak ilan edilmesinin, bu üretim için fırsatlar yaratacağını belirten Karaman, "Ülkemizin bu potansiyelden tam anlamıyla faydalanabilmesi için devletin gerekli destekleri vermesi önemli. Salep üretiminin daha fazla yaygınlaşması, hem ekonomik katkı sağlar hem de sağlık açısından faydalı olur" diyor.
Salep, ekonomik katkısının yanı sıra sağlık alanındaki faydalarıyla da önemli bir yer tutuyor. Ancak üretim süreçlerinde karşılaşılan zorluklar ve daha fazla fayda sağlanması için yapılacak çalışmalar, bu bitkinin potansiyelinden en iyi şekilde yararlanılabilmesi için kritik önem taşıyor.
