Terörle mücadelede en ön safta yer alan uzman çavuşlar, özlük haklarındaki eksikliklerden dolayı çalışma hayatları boyunca farklı farklı engellerle karşılaşıyorlar. Özlük hakları ile ilgili sorunlar arasında; sağlık yönetmeliği, tayin yönetmeliği, kıdemlerin rütbeden sayılmaması gibi problemler bulunuyor.
Uzman çavuşların seslerini duyurmak için farklı yollar deneniyor. Federasyonlar, dernekler ve Facebook grupları ile yetkililere ulaşılmaya çalışılıyor, ancak şu ana kadar yeterli sonuç alınabilmiş değil.
FEDERASYON ve DERNEK BAŞKANLARI NE DİYOR?
Geçtiğimiz haftalarda açıklama yapan Atanamayan Uzmanlar Derneği Genel Başkanı Mustafa Gündeşli, 1986 yılında çıkarılan 3269 sayılı Uzman Erbaş kanunu'nun şartları daha da kötüleştirdiğini belirterek, uzman erbaşların yıllar boyunca mobbing altında görev yapmak zorunda kaldıklarını aktardı. Konuya ilişkin Gündeşli, “Devletimizden beklentimiz; Emekli uzman çavuşların geriye dönük haklarının verilmesi, görev yapan uzman çavuşların 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) kanuna tabi olması ve eski uzman çavuşların kanunen verilmiş haklarının devlet eliyle atamalarının yapılmasını beklemekteyiz” ifadelerini kullandı.
Konuya ilişkin Uzmanlar Federasyonu sitesinde yer alan ve geçmişte yayınlanan Uzmanlar Federasyonu Genel Başkanı Ali Tilkici’nin yaptığı konuşma ise şöyle:
“Sözleşme deneme süresi midir? Askerliğin deneme süresimi olur, şehadet birinci günde de 20’nci yılda da gelebilir. Mesleği askerlik olan, görevini üstün bilinçle yapan bir askerin mesleki güvence ile ilgili kaygıları olabilir mi? Vatan savunmanın sözleşmesi olmaz. Devletimiz onca para harcayarak uzman çavuş alıyor, kritik kadrolarda görevlendirilmek üzere eğitim veriyor ama sözleşme belası yüzünden, baskı, mobbing, tehdit yüzünden uzman çavuşlar mesleği bırakıyor veya görevden atılıyor. Uzman çavuşların çalışma, izin, sicil, nöbet, sağlık yönetmelikleri yok. Geçmişinde ne kadar kahramanlık yaparsa yapsın hastalanıp 90 gün hava değişimi alırsa sözleşmesi fesih oluyor, meslekten atılıyor. İzine giderken aracı ile kaza yapsa eli veya ayağı kırılsa 3 ay sonunda iyileşemezse sözleşmesi fesih oluyor. Ayrıca uzman çavuşlarda sınıf değişikliği imkanının acil olarak getirilmesi gerekmektedir. TSK sağlık yönetmeliği düzenlenmeli ve hastalıklar çizelgesine uzman çavuşlar da dahil edilmelidir. Uzman çavuşlar ordu personeli olmasına rağmen orduevlerinden yararlanamıyor, kapısında nöbet tutuyor ama içeri girmesi yasak. Lojmanlardan ise yüzde 5 oranında yararlanılıyor. Emeklilik ise ayrı bir rezalet. 25 Yıl dağ taş operasyon gezen uzman çavuşlar emekli olduklarında en düşük memur maaşı ile emekli edilmektedir. Diğer TSK personeli gibi ek hiçbir tazminat alınamamaktadır.”
2023 yılının son aylarında ise Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), uzman çavuşlarda yaşanan peş peşe intiharların nedenlerinin tespiti ve özlük haklarının iyileştirilmesi amacıyla grup önerisi sunmuştu. Ancak sunulan araştırma önerisi TBMM’de AK Parti ve MHP milletvekillerinin oylarıyla reddedilmişti.
Konuya ilişkin detayları ve yaşananları gelin bir de uzman çavuşluk mesleğini icra eden bir askerden dinleyelim. Yaptığımız röportajda görev şartları nedeniyle isminin açıklanmasını istemeyen Uzman Çavuş A.G. konuya ilişkin şu açıklamalarda bulunuyor:
VERİLEN VAAT YERİNE GETİRİLİRSE HAKLARDA BÜYÜK BİR İYİLEŞME OLUR
“Derece, kademe olması mesleğimizde güzel bir iyileştirme olur. Yeni gelen bir uzman çavuşla eski olan, mesela 10-15 yıllık uzman çavuş aynı olamaz ve alt-üst ilişkisi olur. Ama şu an bu geçerli olmadığı için alt üst-ilişkisi yok. Bu yüzden yeni gelen uzman çavuş ile 15 yıllık bir uzman çavuş da aynı maaşı alıyor.
Diğer önemli bir konu da 3600 ek gösterge. Bir ara gündemdeydi. Hatta ‘hashtagler’e girmiştik ama şu anda maalesef gündemde değil gibi gözüküyor. Ek gösterge vaadi yerine getirilirse haklarımızda büyük bir iyileştirme olacak. En basitinden kadrolu uzman çavuş olacağız. Bu sayede de en ufak sağlık problemimizde meslekten atılma korkumuz olmayacak.”
TAZMİNAT, BEYLİK TABANCASI ve NÖBET SORUNU ÇÖZÜLDÜ
“Tazminat sorunu şu an çözüldü. Eskiden uzman çavuşlarımız bu konuda sıkıntı yaşıyordu. Eskiden memur olarak emekli olunuyordu ama artık TSK’dan emekli oluyorsun. Sadece şu konuda bir sıkıntı oluyor, eskiden 40 yaşında emekli olabilirken şimdi 55 yaşında emekli oluyoruz. Tazminatı o şekilde hak ediyoruz. Sistem eskiden şu şekilde ilerliyordu; Kişi 40 yaşına kadar çalışıp memurluğa geçiyordu şimdi ise 55 yaşına kadar çalışıp TSK’dan emekli oluyor.
Ayrıca beylik tabancasının verilmesine ilişkin problem de yaşanıyordu. Şimdi öyle bir problemimiz de yok, çıkarılan madde ile çözüldü. Şu an Havva Kuvvetleri komple almış bulunuyor, sadece Kara Kuvvetlerinde dağıtımı daha yapılmadı. Deniz Kuvvetlerinde ise belirli bir kıdeme göre dağıtımı yapılmaya başlandı. Yani şahsi beylik tabancaları veriliyor ve verilmeye devam ediyor. Ancak eskiden kendi paramızla temin ediyorduk.
Nöbet konusunda ise şu an bir problemin olduğunu düşünmüyorum. Nöbet yönetmeliğimiz bulunuyor ve ona göre sistem işliyor.”
“ORDU EVLERİNE GİRMEK HAKKIMIZ”
“Ordu evlerine girmek hakkımız diye düşünüyorum ama bu konu çözülemedi hala. Büyük ihtimalle eski zamanlardan günümüze gelen bir kanun olduğu için kimse üzerine düşmemiş. Maalesef şu anda ordu evlerine giriş iznimiz yok. Lojman konusunda ise oturma süremiz 5 yıl. Herkes eşit sürelere sahip, bu açıdan bir problem yok ancak lojman puan kısmı bulunuyor. Uzman çavuşa yüzde 10, astsubaya yüzde 40, subaya ise yüzde 50. Bizlerin lojman hakkının yükseltilmesi isteğinde bulunuyoruz. En azından yüzde 20-25 olsa çok daha iyi olur.”
“UZMANLARA BU KONUDA AYRIMCILIK YAPILMAMALI”
“Bence uzman çavuşlara sağlık konusunda uygulanan bu kanun kesinlikle değiştirilmeli. Astsubaylara, subaylara yapılmayan bir muamele. Ancak uzman çavuşlara bu konuda ayrımcılık yapılıyor. 90 gün rapor alınca 91. gününde meslekten atılıyoruz. Belki mahkemeyle dönebilenler olabiliyor mesleğine ama bu kanun kesinlikle değiştirilmeli. Operasyonlara en ön saflarda giden ve çok fazla şehit veren bizlerin sonuna kadar bu değişikliği hakkettiğini düşünüyorum.
Mobbing konusunda ise normalde baskı olmuyor ancak personel ile üst arasında bir tartışma oldu diyelim bu sefer mobbing uygulanabiliyor. Bunu da genellikle yasal yollardan yapıyorlar. Bu problemin çözümünün de 3600 ek gösterge olduğunu düşünüyorum. Ek gösterge gelmediği sürece bu durum böyle devam edecektir.”
10 YIL SINIRI NEDİR?
“Şu konuya da değinmek istiyorum. Kara kuvvetlerindeki bir personel doğu görevini icra ediyor ve batıya geliyor. Mesela İstanbul’a geldi diyelim. Daha sonrasında kaydırmalı birlik ile farklı yere görevlendiriliyor. Mesela Suriye’ye görevlendirmesi çıkıyor kaydırmalı birlikle. Kişi Suriye’ye gidiyor. Bu sebeple 10 yıl doğuda çalışmış oluyor, yani batıda kalamıyor. Ancak personel daire bu durumu şöyle görüyor 'İstanbul’da çalışmışsın tekrar doğuya git' şeklinde.
Son olarak da sağlık konusunda bazı hususlara değinmek istiyorum. Bir uzman çavuş eğer 10 yılını doldurmamışsa meslek hayatında ve hastanede bir hastalık çıkarsa sözleşmesi yenilenmiyor. Bir sürü hastalık var yönetmeliğe göre ve 10 yıl dolmadan böyle bir durum yaşanırsa malulen de emekli olamıyorsunuz. Direk atılıyorsunuz.
Umarım birçok şehit vermiş ve operasyonlarda korkmadan önde giden uzman çavuşlarımızın sesleri daha çok duyulur. Şu ana kadar sağ olsun devletimiz bazı iyileştirmelerde bulundu. Umarım diğer problemlerimiz de çözüme kavuşturulur.”
