EYT düzenlemesinin Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmesinin ardından aylar geçti. Ancak kapsama dahil edilmeyen staj ve çıraklık mağdurlarının emeklilik yolundaki mücadelesi devam ediyor.
Emeklilik sisteminde haksızlık olduğunu belirten staj ve çıraklık mağdurları çocuk yaşta başladıkları çalışma hayatında staj ve çıraklık sigortasının başlangıç sayılmasını isterken uğradıkları bu haksızlığın bir an önce son bulmasını talep ediyor.
Çalışma günlerini belgeli bir şekilde kanıtlayan staj ve çıraklık mağdurları dönemin değişmesiyle tüm haklarını bir anda kaybetti. Emeklilik şartlarını doldurmalarına rağmen sigortalarının başlangıç sayılmaması nedeniyle emekli olamayan staj ve çıraklık mağdurları bir an önce emeklilik hakkına kavuşmak isterken gözünü kulağını yetkililerden yapılacak açıklama çevirdi.
Mevcut ekonomik şartlarda geçim sıkıntısı yaşayan staj ve çıraklık mağdurları sigortalarının emeklilikte bağlayıcı sayılmaması nedeniyle emekli olamıyor. Uzun yıllarca çalışan staj ve çıraklık mağdurları emeklilik haklarının resmen gasp edildiğini belirterek adalet istiyor.
Meclis'e sunulan staj ve çıraklık başlangıç tarihinin sigorta başlangıcı sayılması talebine ilişkin yazılı soru önergelerinin kabul edilmesini bekleyen staj ve çıraklık mağdurları birçok mecrada yetkililere seslenerek olumlu bir cevap talep ediyor.
Birçok mecrada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Bakan Vedat Işıkhan'a seslenen staj ve çıraklık mağdurları yaşanılan haksızlığın son bulmasını ve emeklilik sistemindeki adaletsizliğin giderilmesini talep ediyor.
Staj ve çıraklık mağduriyeti nasıl oluştu, çözümü nasıl olmalı?
Uzun zamandır staj ve çıraklık sigortasının emeklilikte başlangıç sayılmasını isteyen mağdurlar, Staj ve Çıraklık Sigortası Mağdurları Fedarasyonu önderliğinde birçok basın açıklamasında bulunurken etkinlikler, mitingler düzenleyerek emeklilik sisteminde yaşanan haksızlığın giderilmesi için staj ve çıraklık sigortasının emeklilikte başlangıç sayılması için mücadele ediyor.
Siyasilere yaptıkları ziyaretlerde yaşanılan mağduriyetin nasıl oluştuğunu anlatırken çözüm önerilerinde de bulunan staj ve çıraklık mağdurları, yaşadıkları mağduriyeti şu sözlerle anlatıyor:
''Biz kimiz?
3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu çerçevesinde 1980'li ve 1990'lı yıllarda Meslek Liselerinde ve Çıraklık Okullarında iken zorunlu staj yaparak fabrikalarda, bankalarda, sanayilerde 1 yıl ile 6 yıl arasında fiilen ücretli, bordrolu ve bir işverene bağlı olarak çalışmış iş akdi ve SGK girişi yapılmış stajyerler ve çıraklarız.
Stajyer ve çıraklar, sanayide ve atölyelerde ucuz işgücü olarak kullanılmakta ve küçük yaşta emeği sömürülmektedir. Ağır ve riskli işlerde çalıştırıldıkları için iş kazaları geçirmekte, uzuvlarını hatta yaşamlarını kaybetmektedirler. Ve tüm bunları yaparken meslek liseliler ve çıraklar gelişmekte olan ülkemizin yetişmiş iş gücü açığını kapatmakta ve sanayiye ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlamaktadırlar.
Mağduriyet nasıl oluştu?
Zorunlu staj ve çıraklık yaparken SGK tarafından işe giriş tarihli ve tescil numaralı Sigorta Kartı verilerek "Sigortanız başladı" denilerek aldatılan ve sonrasında bunu gerek SGK ekranında gerek SGK sistemlerinden çekilen verilerde başlangıç gösterilerek kandırılmaya devam edilen, akabinde 2000'li yılların başlarında ikinci bir tarih çıkartılarak mağdur bırakılan bir kesimdir. Stajyer ve çıraklar devletine güvenerek mağdur olmuştur.
Mağduriyetin çözümü nasıl olmalı?
Dünyanın hiçbir yerinde kısa ve uzun kol ayrımı yoktur. Fiili çalışma var ise iş hayatı başlamıştır. Dolayısıyla sigortalılık süresi başlamıştır. Sadece ülkemize özgü olan bu sorunun bir an önce çözülerek fiilen çalıştığımız ve sigorta kayıtları ile e-Devlet sisteminde açıkça görünen ilk işe giriş tarihimizin emeklilik hesabının yapıldığı Hizmete Başlangıç Tarihi olarak sayılmasıdır.
Mağduriyetimizin Detayları:
Staj ve çıraklık sırasında yapılan sigorta, kısa vadeli sigorta kollarına tabi olduğu için o dönemde sadece "iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık sigortası' ödenmiş, yaşlılık primi ödenmemiştir. Bu sebeple fiili olarak çalıştıkları ilk işe giriş tarihleri emeklilik hesabına katılmamaktadır.
Mağduriyetin Sebepleri:
- Zorunlu olarak 1 yıl ile 6 yıl arası fiili çalışma var
- İşveren var
- İş akdi var
- Sigorta Kartı var
- Fiili çalışma var
- Ücret var
- SGK işe giriş tescil kaydı var
- Okul Müdürleri ve SGK Müdürlükleri tarafından Sigorta Kartları verilirken "Şanslısınız, sigortalılığınız başladı, bu işe başlayış ile yaşıtlarınızdan erken emekli olacaksınız" şeklinde yanlış bilgilendirme var.
- Sigorta kartı normal emeklilik primi yatırılan sigortalının kartı ile aynı
- Sigorta Kartı üzerinde emeklilikte Sigorta Başlangıcı sayılmaz yazmıyor
- Aynı sigorta kartı ve numarası ile iş hayatımıza devam ettik. 2008 yılına kadar işe giriş tarihi olarak görünüyordu. Bir düzenleme olmamasına rağmen bu tarihten sonra sigorta başlangıç tarihi olarak görünmemeye başladı.
- Kısa ve uzun vadeli Sigorta ayrımını SGK uzmanları dışında hiçbir vatandaşımız bilmiyordu. Bize verilen SGK kartlarının üzerinde de bu ayrıntı maalesef yazmıyor.
- Emeklilik hesabında başlangıç sayılmadığı konusunda kandırılmasaydık, 1999 yılına kadar defalarca uzun vadeli Sigorta primi ödememizi yapabilirdik. Devletimize güvendik, nasıl olsa sigorta başlangıcımız yapıldı dedik.
- EYT yasası ile 5.000 prim günü çalışmaya emekli olma hakkı verilen sigortalılar var iken 8.000 günden fazla primi olan bizler emekli olamıyoruz. Bu günler bazı arkadaşlarımızda 8.500'ü geçip 9000 prim gününe yaklaşmaktadır.
- Yaşıtlarımız bugün emekli olurken, onlardan daha küçük yaşlarda çalışmaya başlayan bizlerin 13-17 yıl daha çalışması gerekmektedir.
- Yurtdışında staj yapan Türk Vatandaşına, staja başlama tarihi işe giriş olarak sayılmakta ve EYT'den yararlanma hakkı tanınmaktadır.
- Dünyanın hiçbir yerinde kısa ve uzun kol ayrımı yoktur. Fiili çalışma var ise iş hayatı başlamıştır. Dolayısıyla sigortalılık başlamıştır.
- Kadınlara, staj ve çıraklık dışında başka çalışması olmasa dahi staj ile ilk defa uzun vadeli sigorta işe giriş tarihi arasında doğum yapmış ise, doğum borçlanması hakkı tanınarak işe giriş tarihleri borçlanma yaptığı gün kadar geri çekilebilmektedir. Bu durum vatandaşlar arasında cinsiyet ayrımcılığına neden olmaktadır.
- Stajyer ve Çıraklar, sanayide ve atölyelerde ucuz İşgücü olarak kullanılmakta ve küçük yaşta emeği sömürülmektedir. Ağır ve riskli işlerde çalıştırıldıkları için iş kazaları geçirmekte, uzuvlarını hatta yaşamlarını kaybetmektedirler. Her fiili çalışana sigorta yapılmak zorunda olduğu gibi çırak ve stajyerlere de sigorta yapılması gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Daha önce ödenen kısa vadeli sigorta primlerinin sigorta başlangıcı sayılması gerektiği hukuk devletinin kaçınılmaz bir gerekliliğidir.''
