Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası (EYT) çıkmasıyla beraber emekli olan vatandaşların yüzde 80'i çalışmak yönünde bir tercihte bulundu. Emekli olduktan sonra vatandaşlar kamuda ya da kendi şirketinde çalışmaya devam ettiği takdirde birçok sosyal hakkı bulunuyor.
Sabah'ta yer alan habere göre 15 yıl 3600 prim gününü doldurup yaşını bekleyenler kıdem tazminatını talep edebilir. Emekli olup çalışanın ücretinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamadığı gibi ücrette kesme cezası uygulanamaz. Aynı değerde bir iş nedeniyle kadın ve erkeğe farklı ücret verilemez.
Ücretin dörtte birinden fazla haczedilemez, nafaka borçları dışında ücret başkasına devredilemez. Ücreti zamanında ödenmeyen çalışan faizini isteyebilir. Çalışanlara ücret kesme cezası verilemez.
Emekli olup çalışmaya devam edenlere ücret ödemesinden destek primine kadar merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
1-EMEKLİ ÇALIŞANA DOLAR, SENET, BONO İLE ÖDEME YAPILABİLİR Mİ?
Mevcut işçilere olduğu gibi emekli çalışana da dolarla ödeme yapılamaz. İş Kanunu'na göre ücret, prim, ikramiye Türk parası ile işyerinde, özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Bu nitelikteki ödemeler yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenir. Yine ücret ödemeleri senet, kupon ya da diğer şekillerde yapılamaz.
2-ÜCRET BORDROSU DÜZENLEYEN İŞVERENİN ÜCRET HESAP PUSULASI DA DÜZENLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR MIDIR?
İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorunda.
3-ÜCRETLERİN DİĞER ÇALIŞANLARDA OLDUĞU GİBİ BANKA KANALIYLA YATIRILMASI YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR MI?
Evet, işveren ücretleri banka kanalıyla ödeme yükümlülüğüne tabiidir. En az 5 işçisi olan işverenlerin, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemeyi bankalar aracılığıyla yapmakla yükümlü oldukları belirtiliyor.
4-MAAŞI YATIRILMAYAN ÇALIŞAN İŞ GÖRMEKTEN KAÇINABİLİR Mİ?
Yasaya göre ödenme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ücreti ödenmeyen işçinin iş görmekten kaçınabilir. Ücreti zamanında ödenmediği için iş görmekten kaçınan işçinin bu nedenle, iş sözleşmesi feshedilemez, işçinin yerine yeni işçi alınamaz ve yapılan işler başkasına yaptırılamaz. Ödenmeyen ücretlere mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanıyor.
5-ÜCRETTE İNDİRİM YAPILABİLİR Mİ, HACİZ, TEMLİK UYGULAMASI MEVCUT ÇALIŞANDAN FARKLI MI?
Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da İş Kanunu hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz. Çalışanın aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlasının haczedilemeyeceği veya başkasına devir ve temlik olunamayacağı (nafaka borçları hariç) belirtiliyor.
6-GENEL TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞILMASI DURUMUNDA ÜCRET ÖDEMESİ NASIL YAPILIR, İŞVEREN ÜCRET KESME CEZASI VEREBİLİR Mİ?
İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası uygulayamaz. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi zorunluluğu bulunuyor.
7-EMEKLİLİK SONRASI AYNI İŞ YERİNDE DEVAM EDEN ÇALIŞANIN ÖNERİLEN YENİ POZİSYONU KABUL ETMEMESİ DURUMUNDA İŞVERENİN YAPTIRIM HAKKI DOĞAR MI?
Mevcut uygulamada işveren sağladığı çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabiliyor. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler çalışanı bağlamıyor. EYT kapsamında emekli olup aynı işyerinde devam edenler de aynı ya da eşdeğer pozisyonlarda çalışmaya devam ediyor.
8-EMEKLİ OLUP ÇALIŞANLARDAN KESİLEN DESTEK PRİMİNİN İADESİ SÖZ KONUSU MU?
Emekli olup kendi adına, hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar, kendi hesabına bağımsız çalışanlar ya da memur olup emeklilik sonrası kendi namına çalışanların aylıkları kesilmiyor. Bunlar hakkında destek primi hükümleri uygulanmıyor. Destek primi ödenen süreler sigortalılık süresinden, primler prim ödeme gün sayısından sayılmıyor. Toptan olarak ödenmesi, iade edilmesi, hizmet birleştirmesinde dikkate alınması söz konusu olmuyor.
9-KESİNTİ EMEKLİLİK SONRASI KAMUDA ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN BÜTÜN MEMURLARI KAPSIYOR MU?
Cumhurbaşkanlığına seçilenler, Bakanlar Kurulu üyeliğine atananlar, yasama organı üyeleri, yaş haddini aşmamış kaydıyla eğitim kurumlarında ücretli çalışanlar, vakıf üniversitelerinde görev alanlar, askeri öğrenci eğitimlerine katılan emekli subay, astsubaylar aylıkları kesilmeden kamu idarelerinde görev alabiliyor.
10-DESTEK PRİMİ ÖDENEN SSK'LILARA İŞ KAZASI DURUMUNDA YARDIM YAPILIR MI?
4A sigortalılarına iş kazası ve meslek hastalığı halinde (geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri) yardım yapılıyor. Hastalık ve analık hallerinde kendilerine geçi iş göremezlik ödemesi yapılır, emzirme ödeneği ise aylık aldıklarından sebeple ödenir. Emekli olup çalışan engelli vatandaşlardan da destek primi kesintisi yapılıyor.
