Türkiye, biyolojik çeşitlilik açısından oldukça zengin bir ülke. 12 binden fazla bitki türüyle dünyanın en büyük bitki çeşitliliğine sahip olan Türkiye, aynı zamanda sağlığa zararlı ve zehirli bitkiler konusunda da ciddi bir risk taşıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı listeye göre, 86 farklı bitki türü, insan sağlığına zarar verebilecek özelliklere sahip. Bu bitkiler yalnızca gıda ürünlerinde değil, aynı zamanda çay ve takviye ürünlerinde de kullanılmamalıdır.
Hangi Bitkiler Sağlık İçin Tehlikeli?
Zehirli bitkiler arasında, toplumda oldukça bilinen bazı bitkiler de yer alıyor. Baldıran, kurtboğan, Cezayir menekşesi, acı kavun, müge, zakkum, ökseotu gibi bitkiler, doğru kullanılmadığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Bazı bitkiler, doğrudan ölüme bile sebep olabiliyor. İşte bu tehlikeli bitkilerden bazıları:
- Baldıran: İçeriğindeki toksin nedeniyle ölümcül zehir etkisi yaratabilir.
- Kurtboğan: Yüksek dozda alındığında ciddi zehirlenmelere yol açar.
- Cezayir Menekşesi: Zihinsel ve bedensel sağlığı tehdit edebilir.
- Zakkum: Hem insanlar hem de hayvanlar için ölüm riski taşıyan bir bitkidir.
Bu bitkilerin tüketimi veya aktarlarda satılması kesinlikle yasaktır. Tarım ve Orman Bakanlığı, bu bitkilerin gıda ürünlerinde kullanılmasını ve piyasada satışını engellemektedir.
Zehirli ve zararlı bitkilerin belirlenmesi, 2006 yılında başlatılan bir çalışmanın sonucu olarak 2011’de daha da sistematik hale geldi. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından kurulan Risk Değerlendirme Daire Başkanlığı, bu bitkilerin insan sağlığına olası zararlarını değerlendiren bir komisyon oluşturdu. Komisyon, farmasötik botanik, toksikoloji, tıbbi ve aromatik bitkiler gibi uzmanlık alanlarından gelen bilim insanlarıyla bitkilerin güvenli kullanımını araştırıyor.
Zehirli Bitkiler Nasıl Kontrol Ediliyor?
Tarım ve Orman Bakanlığı, ‘Zehirli ve Zararlı Bitkiler’ listesini düzenli olarak güncellemektedir. Kamuoyuna duyurulan listeler, halkın bu bitkiler hakkında bilinçlenmesini sağlamayı hedefliyor. Bakanlık, bitkilerin hangi şartlarda kullanılabileceği ile ilgili de detaylı bir rehber sunuyor. Örneğin, bazı bitkiler yalnızca belirli koşullarda, belirli dozlarda kullanıldığında zarar vermemektedir. Ancak bu bitkilerin doğru kullanılmadığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalıdır.
Tarım ve Orman Bakanlığı ayrıca, 676 farklı bitki hakkında değerlendirmelerde bulunduğu bir liste de hazırlamıştır. Bu liste, bitkilerin gıda, çay, katkı maddesi ya da kozmetik ürünlerde hangi koşullarda kullanılabileceğini belirlemektedir. Örneğin, bazı bitkilerin çocuklar ya da hamileler tarafından kullanılamayacağı bilgisi de yer almaktadır. Bakanlık, bu bitkilerin piyasadan çekilmesi için belirli süreler tanımaktadır.
