ÖZEL HABER - DİLARA ADAK
Türkiye’de son yıllarda artan aşı karşıtlığı, yenidoğan bebeklerin sağlığını riske atan tartışmaları da beraberinde getiriyor. Peki, aşılar kadar kritik olan K vitamini iğnesi ve topuk kanı taraması neden yapılıyor? Bu uygulamaları reddetmek nelere yol açabilir? Konuyu Aile Hekimi Dr. Aynur Sertkaya ile konuştuk.
Bebeğime K vitamini enjeksiyonu yaptırmazsam ne olur?
Bebekler doğduklarında K vitamini depoları oldukça düşüktür. K vitamini, kanın pıhtılaşmasını sağlayan faktörlerin üretimi için gereklidir. Eksikliği halinde beyin içi kanama gibi ölümcül durumlar gelişebilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve birçok uluslararası sağlık otoritesi, yenidoğanlarda K vitamini enjeksiyonunu zorunlu olarak öneriyor. Buna rağmen sosyal medyada yayılan yanlış bilgiler nedeniyle bazı aileler bu hayati uygulamadan kaçınıyor. Dr. Sertkaya, bu konuda "Yenidoğanlarda K vitamini eksikliği, ciddi iç kanamalara yol açabiliyor. Bu nedenle doğumdan hemen sonra uygulanan tek doz K vitamini enjeksiyonu, kanama riskini %99 oranında önlüyor. Ailelerin 'doğal yollarla alır' düşüncesiyle bu iğneden kaçınması, geri dönüşü olmayan sonuçlara sebep olabilir" uyarısında bulundu.
Topuk kanı testi neden yapılıyor?
Yeni doğan bebeklerden alınan topuk kanı, doğuştan gelen bazı hastalıkların erken teşhis edilmesini sağlıyor. Bu test sayesinde, tedavi edilmezse zeka geriliğine, gelişim geriliğine, ciddi sağlık sorunlarına hatta ölüme yol açabilecek hastalıklar erkenden tespit edilebiliyor. Dr. Sertkaya, topuk kanı taraması ile fenilketonüri, hipotiroidi, kistik fibroz gibi metabolik hastalıkların teşhis edilebildiğini belirterek şunları söyledi:
“Örneğin, fenilketonüri teşhis edilmez ve özel bir diyet uygulanmazsa, bebekte kalıcı zeka geriliği gelişebilir. Ancak basit bir testle bu hastalık tespit edildiğinde, bebek tamamen sağlıklı bir şekilde büyüyebilir. Ailelerin 'acıyacak' diye bu testi reddetmesi, çocuklarının geleceğini riske atmak anlamına gelir.”
Topuk kanı testi genellikle doğumdan 48-72 saat sonra alınıyor ve bebek acı hissetmiyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak sunulan topuk kanı testi, gelişmiş ülkelerde de zorunlu tarama programlarının bir parçası.
Aşı karşıtlığı ve artan riskler
Sağlık Bakanlığı verilerine göre, aşı karşıtlığının artmasıyla birlikte bazı bulaşıcı hastalıklarda yeniden yükseliş görülmeye başlandı. Aşı reddi Türkiye’de giderek artarken, K vitamini enjeksiyonu ve topuk kanı testi ile birlikte tartışma konusu haline gelmiş durumda. Dr. Sertkaya, toplum sağlığı açısından aşıların hayati önem taşıdığını vurgulayarak “Aşılar, çocuk felci, kızamık, boğmaca gibi ölümcül hastalıkları önlemenin en etkili yöntemidir. Ancak aşı karşıtlığı nedeniyle 2019 yılında Avrupa’da kızamık vakaları 30 kat arttı. Türkiye’de de aşı reddi oranı %3’e yükseldi ve bu oran, toplumsal bağışıklık için kritik eşik olan %5’e yaklaşıyor.” açıklamasında bulundu.
Uzmanlardan ailelere çağrı: Bilimsel kaynaklara güvenin
Aşılar, K vitamini enjeksiyonu ve topuk kanı testi, bebeklerin sağlıklı bir yaşam sürmesi için geliştirilen bilimsel ve tıbbi uygulamalardır. Ancak yanlış bilgiler nedeniyle bazı ebeveynler bu uygulamalardan kaçınabiliyor. Dr. Sertkaya; ailelere, "Ebeveynler, sosyal medyadaki asılsız iddialara değil, bilimsel kurumların verilerine kulak vermeli. K vitamini, topuk kanı testi ve aşılar, bebeklerin yaşam hakkını koruyan en temel uygulamalardır. Çocuklarımızın sağlıklı bir geleceğe adım atması için, bilimsel bilgiyi esas alarak sağlık çalışanlarıyla iş birliği yapmalıyız" çağrısında bulundu.
