İSTANBUL (AA) SEMRA ORKAN Kentsel Dönüşüm ve Hukuk Platformu Başkanı Prof. Dr. Gürsel Öngören, kentsel dönüşüm kapsamında 8 yılda ülke genelinde yaklaşık 1,5 milyon konutun yeniden yapıldığını belirterek, 5 milyon konutun da güçlendirme yoluyla kurtarılabileceğini söyledi.
Özgören, mevcut yapı stoklarını olası depremlere karşı güçlendirmek, can ve mal kaybını en aza indirmek için Türkiye genelinde 8 yıl önce başlatılan kentsel dönüşüm çalışmaları hakkında AA muhabirine bilgi verdi.
Gürsel Öngören, 1999 Marmara Depremi'nden sonra kentsel dönüşüm kapsamında atılan adımların, 2013'te sonuçlandığını ve konuyla ilgili 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un çıkartıldığını kaydetti.
2013 verilerine göre, ülke genelindeki yaklaşık 20 milyon konuttan 3'te 1'inin depreme dayanıksız olduğunun tespit edildiğini dile getiren Özgören, "Bunların acilen önümüzdeki deprem tehlikelerine bağlı olarak ya güçlendirilmesi ya da yıkılıp yeniden yapılması gerekiyordu. Bu kapsamda devletimiz bir eylem planı ortaya koyup, ilgili yasal düzenlemeleri çıkarıp çalışmalara başladı. Kentsel dönüşüm kapsamında 8 yılda, Türkiye genelinde yaklaşık 1,5 milyon konut yeniden yapıldı. Acilen 5 bin konutun daha yenilenmesi gerekiyor." diye konuştu.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yaptığı son plan çerçevesinde, ülke genelinde 5 yıl içinde her yıl 300 bin konutun yenilenerek 1,5 milyon konutun daha dönüştürülmesi için bir çalışma başlatıldığını aktaran Öngören, "5 yılın sonunda toplamda 3 milyon konut daha yenilenmiş olacak. Geriye de yenilenmesi için 4 milyon konut kalacak. Ortada bir deprem gerçeği var ama iklim değişikliği ve pandemi gibi nedenlerle dünyayı şehircilik anlamında farklı yaklaşımlar bekliyor. Bizde bu anlamda kentsel dönüşümdeki planlarımızı uzun vadeli yapmalıyız. Cumhurbaşkanlığının adrese dayalı kayıt sistemine göre, bugün Türkiye'de toplam 38,5 milyon konut var. Bunların 3'te 1'inin depreme dayanıksız olduğunu düşünürsek o zaman yenilenecek daha 10 milyon konut var." ifadelerine yer verdi.
"İstanbul'da kentsel dönüşüme öncelik vermek zorundayız"
Prof. Dr. Öngören, Türkiye'deki nüfusun 5'te 1'inin İstanbul'da yaşadığını, bu nedenle konut sayısının ağırlığının da İstanbul'da olduğunu vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"İstanbul'da yaklaşık 7 milyon civarında konut var, bunun 3'te 1’ini dönüştürmemiz gerekiyor. Şu ana kadar 400 bin konut dönüştürüldü. Kentsel dönüşümü başta İstanbul olmak üzere ülke genelinde olabildiğince hızlandırmamız gerekiyor. İstanbul hem uluslararası ticaret anlamında bir hub hem de iç ticaret açısından büyük bir öneme sahip. GSMH'nın yüzde 40'ı İstanbul'da üretiliyor. Türkiye'deki yerleşim yerlerinin yüzde 75'i fay hatları üzerine kurulmuş durumda. Kentsel dönüşümde ciddi bir hızlanma göstermemiz gerekiyor. Bilindiği gibi Marmara'da öngörülen depremin ne zaman geleceğini bilmiyoruz. Bu umarız mümkün olduğu kadar geç olur ve biz de bu zamana kadar dönüşümü tamamlamış oluruz. Ancak erken gelme ihtimaline karşı kentsel dönüşümü, yeni yöntem ve projelerle hızlandırmamız gerekiyor."
"Deprem öldürmez, çürük bina öldürür"
Kentsel dönüşümün istenilen hızda devam etmesi için öncelikli olarak ihtiyaç duyulan mali kaynağın oluşturulması gerektiğine dikkati çeken Öngören, şunları kaydetti:
"Bunun için bakanlıkta kentsel dönüşüm özel hesabı var. Buna kaynak yaratmamız, özellikle imar barışıyla oluşan gelirlerin buraya aktarılması gerekiyor. Bu yapılırsa 10 milyar dolara yakın bir fon oluşturulabilir. Bu da 100 milyar dolarlık bir mal üretimine tekabül eder. Bu kapasite sağlanırsa, işin temel kısmını çözmüş oluruz. Ayrıca kentsel dönüşüm projelerini yönetecek insanlar yetiştirmemiz gerekiyor. Devletin kentsel dönüşüm kapsamında getirdiği başka kolaylıklar da var. Mesela binaları yıkıp yapmanın yerine, yerinde güçlendirilmesi. Bu sayede 5 milyon konutu olduğu yerde güçlendirme yoluyla kurtarabilmemiz mümkün. 2007 öncesi yapılan binalarda oturan vatandaşların öncelikle binasını güçlendirme imkanını araştırması gerekiyor. Günümüzde öyle teknolojiler ve malzemeler var ki, iyi bir mühendise evi yeniden yapmış gibi birkaç ayda güçlendirebilirsin. Bir binayı kentsel dönüşüm kapsamında yıkıp yapmak iki yıl sürerken, güçlendirme işlemini 3 ayda halletmek mümkün, üstelik yıkıp yapmanın 4’te 1’i oranında. Güçlendirmede ayrıca devletin de bir katkı sunması gerekmiyor, vatandaşlar kendi imkanlarıyla da binalarını güçlendirebilir."
Prof. Dr. Öngören, vatandaşlara düşen görevin ise evlerini ve konutlarını depreme hazırlamak olduğunu ifade ederek, "Bu sebeplerle halkımıza çağrım, çürük binalarda oturmayın, çalışmayın. Binalarınızı güçlendirin ya da kentsel dönüşümün pek çok avantajından yararlanıp yeniden yapın. Unutmayın, deprem öldürmez, çürük bina öldürür." dedi.
